Strona główna- Komputronik doradzamy
- Poradniki
- Jaki procesor wybrać? 10 porad, które ułatwią zakup CPU
14.06.2024 |
autor: Paweł Maziarz |
Przeczytasz w 9 minut
Zwiększ rozmiar tekstu
Zakup komputera często zaczynamy od wyboru procesora. Zadanie nie jest łatwe, zwłaszcza dla mniej doświadczonych klientów, którzy nie orientują się w branży. Czym kierować się przy wyborze odpowiedniego modelu i na co zwracać uwagę przy zakupie procesora?
Jaki procesor wybrać do danego zastosowania – począwszy od niedrogiego komputera do codziennego użytku, a skończywszy na wydajniejszej konfiguracji z procesorem do podkręcania?
Polecane procesory w sklepie
Spis treści:
- Co to jest procesor? Z czego się składa?
- Procesor w komputerze i laptopie – różnice
- Jaka podstawka pod procesor?
- Oznaczenia procesorów Intel i AMD i Apple
- Rdzenie, wątki i taktowanie
- Jaki procesor do podkręcania?
- Zintegrowany układ graficzny
- Kontroler pamięci RAM i pamięć podręczna
- Pobór energii, współczynnik TDP i energooszczędność
- Zastosowanie komputera – jaki procesor wybrać?
Co to jest procesor? Z czego składa się procesor?
Nim przejdziemy do porad odnośnie do wyboru odpowiedniego modelu, warto jeszcze powiedzieć kilka słów, czym właściwie jest procesor i z czego się składa?
Procesor (inaczej CPU – Central Processing Unit) to układ scalony odpowiadający za większość zadań wykonywanych przez komputer. Pobiera dane z pamięci, interpretuje je, a następnie wykonuje zawarte w nich polecenia.
Współczesne procesory zbudowane są z wielu rdzeni (im jest ich więcej, tym komputer jest w stanie jednocześnie wykonywać więcej obliczeń), dysponują pamięcią podręczną, mogą być również wyposażone w zintegrowany układ graficzny.
Najwydajniejsze CPU to bardzo rozbudowane i zaawansowane konstrukcje. Warto jednak pamiętać, że im bardziej skomplikowana budowa układu, tym większe zapotrzebowanie na energię elektryczną oraz wyższa cena samego CPU.
Procesor w komputerze i laptopie – różnice
Procesory w komputerach i laptopach zbudowane są podobne, jednak wciąż występują w nich istotne różnice.
- Procesor do komputera – zwykle są dużo wydajniejsze, a w celu łatwej modernizacji montuje się je w specjalnym gnieździe – podstawce. Co prawda w zestawie z CPU zazwyczaj już znajduje się chłodzenie, ale użytkownik ma możliwość jego wymiany na wydajniejszą i/lub cichszą konstrukcję.
- Procesor dla laptopa – ma już pewne ograniczenia (głównie jeżeli chodzi o zasilanie i chłodzenie). Zazwyczaj oferuje więc niższe osiągi kosztem mniejszego zapotrzebowania na energię elektryczną. Dodatkowo nie przewidziano opcji modernizacji – układ jest zamontowany na stałe, a chłodzenie zostało zaprojektowane z myślą o konkretnym laptopie.
Jaka podstawka pod procesor?
Jeżeli składamy komputer stacjonarny i mamy już wybraną płytę główną, musimy dopasować procesor do określonej podstawki. Obecnie na rynku znajdziemy kilka gniazd, które obsługują różne jednostki.
Typy gniazd i generacje procesorów Intel:
- Intel LGA 1700 (płyty główne z serii 600 i nadchodzące 700) – procesory Celeron, Pentium, Core i3, Core i5 i Core i7, Core i9 z 12 lub 13 generacji Intel Core (Alder Lake i Raptor Lake)
- Intel LGA 1200 (płyty główne z serii 400 i 500) – procesory Celeron, Pentium, Core i3, Core i5 i Core i7, Core i9 z 10. lub 11 .generacji Intel Core (Comet Lake i Rocket Lake)
- Intel LGA 1151 (płyty główne z serii 300) – procesory Celeron, Pentium, Core i3, Core i5, Core i7 i Core i9 z 8. i 9. generacji Intel Core (Coffee Lake Refresh, Coffe Lake)
- Intel LGA 2066 – superwydajne procesory Core i9 z 7., 9. i 10. generacji Intel Core X
- Intel BGA 1964 – procesory Core i5, Core i7, Core i9 z 13. i 14. generacji Intel Core (Raptor Lake, Raptor Cove). Przeznaczone dla wysokowydajnych procesorów mobilnych, stosowanych w laptopach i urządzeniach przenośnych. Procesory te charakteryzują się zaawansowanymi funkcjami zarządzania energią, wbudowanymi jednostkami graficznymi i wsparciem dla technologii AI
Typy gniazd i generacje procesorów AMD:
- AMD AM5 (nadchodzące płyty główne z serii 600) – nadchodzące procesory AMD Ryzen 7000
- AMD AM4 (płyty główne z serii 300, 400 i 500) – procesory AMD Ryzen 1000, 2000, 4000, 3000 i 5000
- AMD sTRX4 (płyty główne TRX40) – superwydajne procesory Ryzen Threadripper 3000
- AMD sWRX8 (płyty główne WRX80) – superwydajne procesory Ryzen Threadripper PRO 3000 i 5000
- AMD TR4 (płyty główne X399) – starsze superwydajne procesory Ryzen Threadripper 1000 i 2000
- AMD sTR5 (płyty główne TRX50 i WRX90) – superwydajne procesory Ryzen Threadripper 7000 i Threadripper PRO 7000 z architekturą Zen 4
Oznaczenia procesorów Intel i AMD
Procesory oferują bardzo szeroką skalę wydajności, różnią się liczbą rdzeni, liczbą wątków, częstotliwością taktowania oraz ilością pamięci podręcznej. Więc jaki procesor wybrać?
Aby odnaleźć CPU odpowiedni do Twoich potrzeb w pierwszym etapie wystarczy posłużyć się prostą identyfikacją. Cecha ta znajduje się w danych technicznych pod pozycją „typ procesora”.
Rodzaje procesorów AMD:
- AMD Ryzen Threadripper
- AMD Ryzen 9
- AMD Ryzen 7
- AMD Ryzen 5
- AMD Ryzen 3
- AMD Athlon
Oznaczenia procesorów AMD
Podobnie jak w przypadku procesorów Intel, tutaj także łatwo określić możliwości danego układu, odczytując kolejne elementy jego nazwy. Jako przykład weźmiemy procesor AMD Ryzen 5 5600X:
- Ryzen 5 – określa rodzinę procesora, w tym wypadku jest to segment Ryzen 5
- pierwsza cyfra – oznacza generację procesora, w tym wypadku jest to piąta generacja
- kolejne trzy cyfry – informują o wydajności układu (więcej = lepiej)
- litera na końcu – dodatkowa cecha procesora. Litera X/XT oznacza podwyższone taktowanie procesora, G – obecność zintegrowanego układu graficznego, H – procesor dla wydajnych laptopów, U/E – energooszczędne procesory stosowane w laptopach.
Procesory AMD Ryzen w sklepie
Rodzaje procesorów Intel:
- Intel Core i9 – najmocniejsze procesory dla wymagających użytkowników profesjonalnych (edycja grafiki, filmów, projektowanie grafiki 3D) oraz graczy chcących uzyskać możliwie najwyższą płynność obrazu (fps)
- Intel Core i7 – oferują bardzo wysoką wydajność, która sprawdzi się zarówno w grach jak i do wykonywania profesjonalnych zadań
- Intel Core i5 – uniwersalne CPU o wysokiej wydajności do domu i gier, cechujące się atrakcyjną relacją ceny do możliwości
- Intel Core i3 – tańsze procesory dla mniej wymagających użytkowników, sprawdzą się np. w komputerach domowych
- Intel Pentium i Intel Celeron – tanie, najprostsze procesory o podstawowej wydajności
- Intel Xeon – specjalne procesory zaprojektowane do profesjonalnych zastosowań, stosowane w stacjach roboczych
Oznaczenia procesorów Intel
Znamy już główne rodziny procesorów Intel. Pora przyjrzeć się bliżej ich nazwom i temu, co oznaczają poszczególne elementy. Jako przykład weźmy procesor Intel Core i5-12600K.
- Core i5 – nazwa rodziny procesorów
- dwie pierwsze cyfry – określa generację procesora. Tutaj mamy do czynienia z procesorem 12. generacji
- kolejne 3 cyfry – oznaczają wydajność procesora (więcej = lepiej)
- litera na końcu – określa dodatkową cechę CPU. Litera K w tym wypadku odblokowany mnożnik procesora, czyli możliwość jego podkręcania (pozostałe często stosowane oznaczenia to: F (brak zintegrowanego układu graficznego), H (procesor dla wydajnych laptopów), P/U/Y (procesor niskonapięciowy, stosowany zazwyczaj w laptopach), X/XE (seria najbardziej wydajnych procesorów).
Procesory Intel w sklepie
Oznaczenia procesorów Apple
W najnowszych laptopach Apple MacBook, MacBook Pro i MacBook Air znajdziemy procesory Apple M1, M1 Pro i M1 Max – to autorskie jednostki bazujące na architekturze ARM, które zostały zaprojektowane typowo z myślą o sprzęcie Apple.
Układy zostały wyposażone w zintegrowany układ graficzny, pamięć RAM oraz wszystkie niezbędne kontrolery.
Pierwsza generacja procesorów została oznaczona cyfrą 1. W planach producenta są kolejne modele (najpewniej należące do drugiej – 2. generacji).
Rdzenie, wątki i taktowanie
Wydajność procesora w głównej mierze zależy od ilości rdzeni. Dla użytkownika oznacza to, że komputer, gdzie jest większa liczba rdzeni procesora, będzie lepiej radził sobie z pracą na kilku programach jednocześnie.
Im więcej dany układ ma rdzeni, tym więcej zadań w danym momencie jest w stanie realizować.
Ponadto część modeli oferuje technologię wielowątkowości (HT/Hyper Threading w modelach Intela i SMT/Simultaneous Multithreading w modelach AMD) i umożliwia równoczesne przetwarzanie dwóch wątków (obliczeń) za pomocą jednego rdzenia. Wątki zwiększają wydajność komputera, niejako podwajając liczbę zadań, które może jednocześnie wykonywać.
Podstawowe modele oferują 2 – 4 rdzenie, średnio wydajne 6 – 8 rdzeni. Topowe jednostki obecnie dostępne na rynku dysponują 12 lub więcej (nawet 64) rdzeniami.
Bardzo wydajne CPU powyżej 10 rdzeni
Jak rozumieć częstotliwość taktowania?
Bardzo ważnym parametrem jest również częstotliwość taktowania (wyrażana w MHz lub GHz).
Mówiąc w uproszczeniu – im wyższe taktowanie tym wydajniejszy jest procesor.
W specyfikacji podawane są dwie wartości: taktowanie bazowe i taktowanie w trybie Turbo. Ten drugi jest uruchamiany jeśli potrzebna jest dodatkowa moc obliczeniowa (np. w trakcie grania), ale nie jest możliwe utrzymanie jej przez cały czas. Dlatego taktowanie bazowe jest bardziej wiarygodnym wskaźnikiem wydajności procesora.
Tryb Turbo Boost (Intel) lub Turbo Core (AMD) zostały tak zaprojektowane, aby nie przekraczać dopuszczalnego poboru energii elektrycznej i temperatury, więc zwiększenie taktowania zależy od aktualnego trybu obciążenia układu. Przy obciążeniu większej liczby rdzeni jest ono mniejsze, a przy obciążeniu mniejszej liczby odpowiednio większe.
Jaki procesor do podkręcania?
Entuzjaści i bardziej zaawansowani użytkownicy powinni zwrócić uwagę na modele z funkcją dodatkowego podkręcania taktowania.
Podkręcanie, z języka angielskiego OC (Overclocking), to możliwość zwiększenia mocy procesora przez podniesienie częstotliwości taktowania.
Podkręcanie procesora pozwoli uzyskać jeszcze wyższą wydajność komputera, ale wymaga zastosowania wydajniejszego chłodzenia, mocniejszego zasilacza i nierzadko specjalnej płyty głównej. Potencjał na podkręcanie nie jest jednak w żaden sposób gwarantowany przez producenta, a w nowych modelach nie jest on specjalnie wysoki (przy wykorzystaniu standardowych chłodzeń).
Procesory Intel do podkręcania – Intel i AMD
W przypadku modeli Intela procesory do podkręcania oznaczono dopiskiem K lub X np. Intel Core i5-12600K lub Intel Core i9-10900X. Natomiast w ofercie AMD prawie wszystkie jednostki mogą być przetaktowane (przed zakupem dobrze jeszcze zerknąć do specyfikacji i się upewnić w tej kwestii).
Warto również pamiętać, że takie modele zwykle są też droższe od standardowych odpowiedników. Dobrze więc przemyśleć temat czy funkcja ta na pewno będzie nam potrzebna. Podkręcony CPU będzie pobierał większą ilość energii, a przede wszystkim wydzielał większe ilości ciepła, dlatego do podkręcania niezbędne jest zastosowanie wydajnego systemu chłodzącego.
Zintegrowany układ graficzny
Część procesorów jest wyposażona w zintegrowany układ graficzny. Zwykle jest to podstawowa jednostka, która sprawdzi się w codziennych, mniej wymagających zastosowaniach typu przeglądanie Internetu lub odtwarzanie multimediów.
W procesorach Intel obecnie znajdziemy układ graficzny z serii UHD Graphics, który nada się do codziennych zadań. Natomiast w specjalnych modelach producent zastosował wydajniejszy układ Iris lub Iris Pro Graphics.
Jeżeli chodzi o procesory AMD, tutaj znajdziemy już całkiem dobrej klasy (jak na zintegrowaną grafikę) układ z serii Radeon stosowane w procesorach AMD Ryzen. Taki układ pozwoli też na granie, ale nie powinniśmy liczyć na dobre osiągi – grafika nada się do starszych i mniej wymagających tytułów uruchomionych na średnich lub niskich ustawieniach.
Procesory ze zintegrowaną kartą graficzną
Kontroler pamięci RAM i pamięć podręczna
Kolejnym ważnym elementem procesora jest kontroler pamięci operacyjnej. Jeszcze do niedawna obsługujący moduły DDR3, ale obecnie wykorzystywanym standardem jest DDR4 i wchodzący DDR5. Podstawowe modele dysponują 2-kanałowym kontrolerem, natomiast topowe jednostki dla najpotężniejszych komputerów i stacji roboczych dysponują 4- lub 8-kanałowym kontrolerem.
W specyfikacji danej jednostki znajdziemy również informacje o pojemności pamięci podręcznych – zwykle pierwszego, drugiego i trzeciego poziomu – L1, L2 i L3. Parametr ten jest związany z liczbą rdzeni – w uproszczeniu, im więcej jest dostępnej pamięci podręcznej, tym dany procesor jest wydajniejszy.
Pobór energii, współczynnik DTP i energooszczędność
Jednym z głównych parametrów procesora jest współczynnik TDP. Informacja ta w uproszczeniu mówi nam o zapotrzebowaniu na energię elektryczną i koniecznym chłodzeniu.
Standardowe wersje procesorów zwykle charakteryzują się współczynnikiem TDP na poziomie 65 lub 95-105 W, natomiast w przypadku tych topowych często jest to 140, 165 lub nawet 180 W.
Wartość ta może być zwiększona w trybie Turbo (nierzadko potrafi przekraczać 200 W). Konieczne jest wtedy zastosowanie odpowiedniego chłodzenia – najlepiej rozbudowanego powietrznego lub wodnego.
Jaki procesor kupić, żeby nie generował dużego zużycia prądu? W ofercie AMD i Intela znajdziemy również procesory w wersji o obniżonym zapotrzebowaniu na energię elektryczną. W przypadku modeli dla komputerów stacjonarnych są one oznaczone dopiskiem E (AMD) lub T (Intel), a modele dla laptopów dopiskiem P/U. Warto jednak pamiętać, że modele te charakteryzują się również niższym taktowaniem, więc też oferują gorszą wydajność.
Więcej informacji znajdziesz w artykule Co to jest współczynnik TDP procesora?
Zastosowanie komputera – jaki procesor wybrać?
Procesor do komputera multimedialnego lub biurowego
Wszystkie porady odnośnie zakupu procesora sprowadzają się do zastosowania komputera multimedialnego do domu lub laptopa. Jaki procesor do komputera, jeśli nie są planowane wymagające zadania?
W przypadku przeglądania Internetu czy odtwarzania multimediów w zupełności wystarczy podstawowy, 4-rdzeniowy model np. Intel Core i3 lub AMD Ryzen 3. Można tutaj wybrać jednostkę ze zintegrowaną grafiką – konstrukcja ta wystarczy do podstawowych zadań, a przy okazji nie będzie niepotrzebnie zawyżać ceny komputera.
Procesor do gier
Większe wymagania dotyczą konfiguracji do grania. Procesor gamingowy powinien cechować się co najmniej 6 wydajnymi rdzeniami, więc jaki CPU wybrać? Najlepiej tutaj wybrać modele Intel Core i5 lub AMD Ryzen 5, a w przypadku wydajniejszych maszyn można sięgnąć po jeszcze mocniejsze jednostki Intel Core i7 lub AMD Ryzen 7.
Zintegrowany układ graficzny w tym przypadku jest zbędny, bo komputer do grania i tak będzie korzystać z zewnętrznej karty graficznej Nvidia GeForce lub AMD Radeon lub Intel Arc, czyli nadchodzące karty graficzne od Intela.
Procesor dla profesjonalistów
Profesjonaliści korzystają ze specjalistycznego oprogramowania, które potrafi wykorzystać potencjał najbardziej rozbudowanych i najwydajniejszych procesorów. W tym przypadku najlepszym wyborem będą więc kilkunasto-rdzeniowe układy Intel Core i9 lub AMD Ryzen Threadripper.
Jednostki te oferują wprost bezkonkurencyjne osiągi, co znacznie przyspieszy wykonywanie zadań. Niestety, przy okazji są też to najdroższe procesory – za topowe modele przyjdzie nam zapłacić kilka lub nawet kilkanaście tysięcy złotych.
Czytaj więcej
Jak testować procesor?
Jak podkręcić procesor w laptopie?
Jak wybrać procesor do laptopa? Polecane procesory mobilne w laptopach
Co to jest współczynnik TDP procesora?
Z czego składa się komputer?
Temperatura procesora – na co uważać i jak chłodzić?
Jaki procesor do 500 złotych kupić? Ranking
Jaka płyta główna pod procesor Intel? Ranking modeli
Co to jest thermal throttling? Jak sobie z nim radzić?
Najnowsze
Ekran do projektora – jaki wybrać? Rodzaje i sposoby montażu ekranów do rzutnika
Jaka kamera IP? Jak wybrać kamerę do monitoringu?
Jaka drukarka laserowa do domu i do pracy? Ranking drukarek laserowych
Jak backupować dane? Jak tworzyć kopie zapasowe?
Jaka klawiatura komputerowa? Rodzaje i typy klawiatur do komputera
Ekspres przelewowy z młynkiem – jak zrobić dobrą kawę?
Jaki czytnik e-booków? Doradzamy, jak wybrać
Jak dbać o ekspres do kawy? Czyszczenie ekspresu