Ik ga eerlijk zijn: dit is een boek waar je niet vrolijk van wordt. Hoe kan het ook anders: het geeft een overzicht van 25 jaar extreme miserie in ConIk ga eerlijk zijn: dit is een boek waar je niet vrolijk van wordt. Hoe kan het ook anders: het geeft een overzicht van 25 jaar extreme miserie in Congo, een land dat in die periode van een corrupt autoritair regime (Mobutu) via extreem bloedige oorlogen naar een corrupt semi-democratisch regime (Tsjisekedi) evolueerde, en al die tijd in mensonterende chaos bleef steken. Katrien Vanderschoot schetst die evolutie via de bezoeken die ze zelf bracht aan het land als journalist van de Vlaamse openbare omroep VRT. Ze zet vooral haar ontmoetingen met concrete Congolezen in de verf, en voert ook 2 representatieve figuren ten tonele, in de persoon van kind-soldaat Isaac en vreedzaam opposant Rebecca. Het onnoemelijk leed van de afgelopen 25 jaar krijgt daarmee ook een gezicht en een stem, en dat is absoluut de verdienste van dit boek. Het zet ook in de verf wat de nefaste rol is van de elite in het land.
Vooral in het oosten lijkt men van de regen in de drop te belanden, vooral door de ontregelende tussenkomst van het dictatoriaal regime in buurland Rwanda, door de systematische roofbouw van de rijke grondstoffen in de ondergrond, door milities die de bevolking terroriseren (vooral verkrachting wordt als wapen gebruikt) en door de geregelde uitbarstingen van de vele actieve vulkanen in het gebied. Af en toe wordt Vanderschoot persoonlijk en stelt ze zichzelf de vraag die je al lezer al veel langer op de lippen brandt: waarom blijf ik dit land waar niks lijkt vooruit te gaan, volgen? Een direct antwoord krijgen we daar niet op, maar dat hoeft wellicht niet expliciet, want uit haar boek blijkt overduidelijk het onverwoestbare levensoptimisme van de Congolezen ....more
It is unlikely that this book will ever be translated into English, and that is very unfortunate. Because this book provides a critical introduction tIt is unlikely that this book will ever be translated into English, and that is very unfortunate. Because this book provides a critical introduction to the most diverse aspects of the Belgian colonization of Congo in a very handy and readable way. This does not only concern the horrible period of the Congo Free State (1885-1908) and the muddled period of independence (1958-1965), but almost all aspects of colonial reality are examined. Half of the contributions are written by Belgian historians, the other half by their Congolese colleagues. It is high time that the voices of the latter were finally heard. This is a compelling, critical and informative read. Rating 3.5 stars. Dutch review below.
Ik hou normaal niet van ‘readers’, boeken die bestaan uit bijdragen van verschillende auteurs, waarvan de kwaliteit erg ongelijk is, die dikwijls op heel uiteenlopende manieren het centrale onderwerp benaderen, of elkaar juist te veel overlappen. Dit is absoluut NIET zo’n boek. Integendeel, deze reader is perfect gestroomlijnd, informatief, relevant, en kritisch.
In een 30-tal bijdragen worden de meest pregnante vragen rond de Belgische kolonisatie van Congo aan de orde gesteld. En daarbij gaat het niet alleen om de afschuwwekkende periode van Congo-Vrijstaat (1885-1908), of de warrige aanloop naar en afloop van de plotse onafhankelijkheid (1958-1965). Ook het door de Belgen op poten gezette en door hen zo geroemde onderwijs, of de gezondheidszorg, worden kritisch getaxeerd (en te licht bevonden). Zelfs minder evidente onderwerpen als de behandeling van vrouwen, de taaldiversiteit, de koloniale propaganda, de rol van wetenschappers in het koloniale beleid en de aandacht voor natuurbescherming komen aan bod. Bij elke bijdrage is bovendien een erg nuttige leeswijzer toegevoegd.
Alles samen, voegt dit boek misschien niet zo heel veel toe aan wat al bekend was voor wie zich in het onderwerp verdiept had. Maar de leesbaarheid van de bijdragen, de kritische zin en vooral de breedheid van de behandelde thematieken maken dit tot verplichte lectuur, zeker in een tijd waarin het koloniaal vraagstuk weer helemaal terug van weg is. En wat vooral opmerkelijk is: een kleine helft van de bijdragen in dit boek is geschreven door Congolese historici, het was hoog tijd dat ook hun stem in ons land gehoord wordt. (rating 3.5 sterren)...more
"Het is wat het is, en dat is het" Je hebt soms van die romans waarvan je denkt: tja, daar zit van alles in dat echt wel de moeite is, maar spijtig dat"Het is wat het is, en dat is het" Je hebt soms van die romans waarvan je denkt: tja, daar zit van alles in dat echt wel de moeite is, maar spijtig dat het niet helemaal tot zijn recht komt. Dit is er zo eentje. Koen Peeters heeft het levensverhaal van zijn vroegere professor antropologie Renaat Devisch tot uitgangspunt genomen: zijn jeugd als boerenzoon in de Westhoek, de drang om zich te ontworstelen aan dat milieu, zijn intrede bij de jezuïeten en zijn vertrek naar Congo, zijn fascinatie voor de onbegrijpelijke, duistere kant van de Afrikaanse psyché. Hij laat Remi, het alter ego van Devisch, daar uitgebreid over vertellen en dat is absoluut een verhaal dat boeit en raakt.
Tegelijk verweeft hij het met de tocht van de verteller zelf (de auteur Koen Peeters?), langs de plaatsen waar Remi is gepasseerd, een eigen spirituele reis, op zoek naar zichzelf, als een soort afspiegeling van de weg die zijn prof heeft afgelegd. Heeft Peeters hier hetzelfde dubbelverhaal-procedé willen toepassen als Stefan Hertmans in zijn prachtige De bekeerlinge”? Verschillende recensenten suggereren dat; ik weet alleen dat het in deze roman niet werkt. Vooral de overdaad aan antropologische informatie en de voortdurende verwijzingen naar Jacques Lacan (zonder dat dat echt wordt uitgelegd) zijn storend. Zoals een andere recensent schrijft: de voortdurende wissel van vertelperspectief doet het verhaal haperen, want vooral de beschouwingen van de auteur-verteller zitten in de weg. En dat is spijtig.
Wat me ook geregeld ergerde is dat Peeters vooral clichés en open deuren bevestigt: in zijn slotparagraaf beklemtoont hij dat hij “helemaal niet het zogenaamd zwarte, het primitieve, het hart van de duisternis in hen” (de Afrikaan dus) in de verf wilde zetten. Maar dat is net wat hij wél doet, met allerlei verhalen over mensenetende krokodillen, heksen en kwaadaardige fetisjen. Bovendien zijn er geregeld bedekte verwijzingen naar hoe goed het vroeger in Congo was onder de Belgische kolonisator en wat een chaos nu.
Maar de focus van Peeters is natuurlijk eerder introspectief-beschouwend: de grote verwantschap tussen het ongrijpbare van het desolate boerenbestaan in de Westhoek (met zijn eigen idioom, zijn onuitgesproken geheimen en het oorlogsverleden), en het mysterieuze in het leven van de Congolese Yaka (met zijn magie en exotische rituelen). Op beide plaatsen, wordt er geworsteld met ‘daimonen’, confrontaties met het andere en de andere die mensen tot een beter inzicht in hun eigen leven brengen, en hen dwingt een andere weg in te slaan. Zoals gezegd, dat is allemaal boeiende materie. Maar het lijkt me dat Peeters er zich in beide gevallen (zowel in het verhaal van de prof Remi als in dat van de auteur-verteller) iets te gemakkelijk vanaf maakt met dezelfde fatalistische boodschap: “het is wat het is, en dat is het”. Het ligt misschien aan mij, maar ik vind dat maar pover....more
Hangt samen met het eerder verschenen "Weg uit Congo" waarin de Belgische kolonialen aan het woord komen; in dit boek komen de Congolezen aan het woorHangt samen met het eerder verschenen "Weg uit Congo" waarin de Belgische kolonialen aan het woord komen; in dit boek komen de Congolezen aan het woord. Interessante optiek, dus, maar het resultaat is teleurstellend. Het aantal getuigenissen is veel beperkter dan in het eerste boek, en de meerwaarde die ze leveren erg mager; het blijft bij algemeenheden. Dat de auteur ongeveer een kwart van het vorige boek (de historische context) letterlijk herneemt, maakt dat de lectuur van dit boek tegenvalt....more
Verdienstelijke registratie van getuigenissen van kolonialen: hun leven in Belgisch Congo en de vlucht in 1960. Ik las de editie van 2009 met een aanzVerdienstelijke registratie van getuigenissen van kolonialen: hun leven in Belgisch Congo en de vlucht in 1960. Ik las de editie van 2009 met een aanzienlijke aantal nieuwe getuigenissen. Te lezen samen met de pendant "Achterblijven in Congo", waarin de congolezen zelf aan het woord worden gelaten. De ambitie van het boek blijft beperkt tot het weergeven van de stem van de kolonialen; Verlinden koerst daar af en toe tussen met pogingen tot verklaring en verduidelijking, historische context, maar dat is niet systematisch en dus eigenlijk niet echt geslaagd. Redactioneel staan er ook wat veel herhalingen in....more
Verhaal van de opstand van zwarten in een Congolese buitenpost met alleen maar een missie onder leiding van pater Leopold en zuster Imelda en een wredVerhaal van de opstand van zwarten in een Congolese buitenpost met alleen maar een missie onder leiding van pater Leopold en zuster Imelda en een wrede plantagehouder Van Aspegouwen. Goed gedocumenteerd, en vooral goede typering van zowel de koloniale als de zwarte mentaliteit; het verhaal zelf is nogal ongeloofwaardig en verloopt verward en eindigt zelfs heel zwak; het sterkst zijn de discussies over kolonisatie en de waarde van de blanke en zwarte beschaving. Rating 2.5 stars....more
Excellent read, mainly due to the balanced composition: a historical narrative interwoven with testimonies that sometimes are really captivating. ReybExcellent read, mainly due to the balanced composition: a historical narrative interwoven with testimonies that sometimes are really captivating. Reybrouck of course depends on witnesses to make things a little more tangible, but this occasionally weakens his story, especially in the turbulent period of Kasavubu and Lumumba. Also the real character of Mobutu remained somewhat obscure, foremost in his later period. And the efforts of Van Reybrouck to give his work some literary flair, at times resulted in cheap effects. That does not mean that this is not a wonderful book. His emphasis for instance on the Congolese music scene was new to me. And then of course it really is distressing how such a magnificent country and people, with so much potential, don't get out of the swamp. In this respect the final chapter on the Congolese colony in China certainly is interesting and remarkable; it's an illustration of how people are looking for a way out of misery; but perhaps it was not a good focus to end this book with, because it's all about the big money gain by some handy people. I think that in Congo itself there are to find many more points of light for the future....more
Is Gangreen 1 pornografisch? Tja, dat hangt natuurlijk van je definitie af, maar op de 200 bladzijden zijn er minder dan 50 waar het sperma niet van dIs Gangreen 1 pornografisch? Tja, dat hangt natuurlijk van je definitie af, maar op de 200 bladzijden zijn er minder dan 50 waar het sperma niet van de pagina spat. Maar echt goor kan je het, op een enkele uitzondering na, niet noemen. De ik-persoon die de hele tijd zonder veel scrupules aan het woord is, maakt er geen geheim van dat hij een roofdier is en lak heeft aan alle moraliteit, zodat de scenes waarin hij verkrachtingen of zelfs pedofiele handelingen beschrijft (op dezelfde manier als zijn andere avontuurtjes) naar onze hedendaagse smaak zeker aanstoot geven. Is de man seksistisch? Zeker, wijfjes zijn voor hem "nauwkeurig afgestelde, soepele machines" voor zijn vermaak, maar voor hem lijkt dat een heus compliment, en zijn omgang met enkele geliefden is zelfs bijzonder warm en teder te noemen. Is de man racistisch? Uiteraard, en zijn omgang met de zwarten kan je alleen maar omschrijven als onversneden, misbruikend kolonialisme. Maar...tegelijk is er die diepe bewondering voor wat hij ziet als de eigenheid van de "zwarte beschaving", voor hem vooral het vitalisme en de animale erecode; de man gaat zelfs een bloedband aan met een stam.
Kortom, Gangreen 1 is veel meer dan een schandaalboek. Het laat op een onversneden manier het gezicht van het hypocriete kolonialisme zien. Maar het is ook een (wat opgeschroefd) tijdsdocument dat de chaos en het verval van Belgisch Congo in de verf zet, vooral in het laatste kwart van het boek. Tenslotte is Gangreen 1 ook een echt literair document: de cynisch-sarcastische en zeer zelfbewuste, amorele toon van de ik-persoon is onuitgegeven in ons taalgebied. Het laat je in elk geval niet onverschillig....more
Loading...
