What do you think?
Rate this book
Quatre vingt- treize
(À noter une biographie détaillée à été ajouté à la fin de ce roman de Victor Hugo)
L'histoire débute avec le débarquement en Bretagne du marquis de Lantenac, prenant la tête de la révolte contre-révolutionnaire de Bretagne contre les partisans de la République. Il sera traqué par les révolutionnaires, et en particulier par son neveu, Gauvain, passé de leur côté, lui-même surveillé par son tuteur Cimourdain, mandaté par le Comité de salut public.
On assiste à la confrontation de deux modèles, de deux visions de l'Histoire, de deux systèmes de Valeurs. Le marquis de Lantenac incarne l'Ancien Régime, celui de la Tradition et de l'absolutisme monarchique et clérical, tandis que son neveu incarne le modernisme et l'idéalisme révolutionnaire et républicain. Un troisième personnage plane sur ce livre et éclipse ces deux protagonistes par le caractère fouillé qu'en donne Hugo, il en est le personnage principal, il s'agit de Cimourdain, l'envoyé du comité de salut public, ancien prêtre qui fut appointé par Lantenac pour être le précepteur de Gauvain à qui il a transmis son idéal républicain. Mais autant Gauvain illustre la République dans sa magnanimité, sa fraternité, autant Cimourdain est la face noire, inflexible de la Révolution, pour reprendre une expression de Hugo « la ligne droite qui ne connaît pas la courbe », ce qui signifie qu'il ne veut pas connaître l'humain, ses sentiments ; il poursuit un idéal de justice impitoyable. Simon Sebag Montefiore dans son ouvrage Le jeune Staline, affirme que celui-ci aurait lu Quatrevingt-treize dans sa version traduite en russe, éprouvant beaucoup d'admiration pour le personnage de Cimourdain le révolutionnaire inflexible. Outre Cimourdain, les pauvres hères représentés par 3 enfants abandonnés sont les héros de ce livre, chacun portant en soi le drame et sa propre fin.
Deux parties du texte attirent particulièrement l'attention. La première narre une spectaculaire rencontre (imaginaire) entre trois grandes figures de la révolution française, Marat, Danton et Robespierre. La seconde décrit en détail une séance de l'assemblée de la Convention.
L'histoire débute avec le débarquement en Bretagne du marquis de Lantenac, prenant la tête de la révolte contre-révolutionnaire de Bretagne contre les partisans de la République. Il sera traqué par les révolutionnaires, et en particulier par son neveu, Gauvain, passé de leur côté, lui-même surveillé par son tuteur Cimourdain, mandaté par le Comité de salut public.
On assiste à la confrontation de deux modèles, de deux visions de l'Histoire, de deux systèmes de Valeurs. Le marquis de Lantenac incarne l'Ancien Régime, celui de la Tradition et de l'absolutisme monarchique et clérical, tandis que son neveu incarne le modernisme et l'idéalisme révolutionnaire et républicain. Un troisième personnage plane sur ce livre et éclipse ces deux protagonistes par le caractère fouillé qu'en donne Hugo, il en est le personnage principal, il s'agit de Cimourdain, l'envoyé du comité de salut public, ancien prêtre qui fut appointé par Lantenac pour être le précepteur de Gauvain à qui il a transmis son idéal républicain. Mais autant Gauvain illustre la République dans sa magnanimité, sa fraternité, autant Cimourdain est la face noire, inflexible de la Révolution, pour reprendre une expression de Hugo « la ligne droite qui ne connaît pas la courbe », ce qui signifie qu'il ne veut pas connaître l'humain, ses sentiments ; il poursuit un idéal de justice impitoyable. Simon Sebag Montefiore dans son ouvrage Le jeune Staline, affirme que celui-ci aurait lu Quatrevingt-treize dans sa version traduite en russe, éprouvant beaucoup d'admiration pour le personnage de Cimourdain le révolutionnaire inflexible. Outre Cimourdain, les pauvres hères représentés par 3 enfants abandonnés sont les héros de ce livre, chacun portant en soi le drame et sa propre fin.
Deux parties du texte attirent particulièrement l'attention. La première narre une spectaculaire rencontre (imaginaire) entre trois grandes figures de la révolution française, Marat, Danton et Robespierre. La seconde décrit en détail une séance de l'assemblée de la Convention.
508 pages, Kindle Edition
First published February 19, 1874
About the author
Victor Hugo
6,842 books12.2k followersAfter Napoleon III seized power in 1851, French writer Victor Marie Hugo went into exile and in 1870 returned to France; his novels include
The Hunchback of Notre Dame
(1831) and
Les Misérables
(1862).
This poet, playwright, novelist, dramatist, essayist, visual artist, statesman, and perhaps the most influential, important exponent of the Romantic movement in France, campaigned for human rights. People in France regard him as one of greatest poets of that country and know him better abroad.
This poet, playwright, novelist, dramatist, essayist, visual artist, statesman, and perhaps the most influential, important exponent of the Romantic movement in France, campaigned for human rights. People in France regard him as one of greatest poets of that country and know him better abroad.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 29 of 452 reviews
August 4, 2023
نود و سه داستانی ایست از ویکتور هوگو . او در این کتاب به جنگ داخلی پرداخته که در سال نود و سه میان طرفداران جمهوری و سلطنت طلب ها ی مورد حمایت انگلستان رخ داده بود . در این کتاب، سه شخصیت اصلی که هر کدام نماینده یک نگاه و طرز فکر در انقلاب فرانسه بوده‌اند، به هوگو فرصت بررسی عقاید و نظریات مختلف زمان انقلاب را داده اند .
شخصیت های اصلی کتاب او را می توان مارکی دو لانتوناک، نماینده سلطنت‌طلبان افراطی و مخالف سرسخت جمهوری ، سیموردن، کشیش جمهوری‌خواه، نماینده جمهوری‌خواهان خشن و بی‌رحم ، احتمالا نزدیک به طیف تندرو ربسپیر و مارا و سرانجام گوون که خود اشراف‌زاده است، نماینده جمهوری‌خواهان معتدل و اعتدالی و شاید نزدیک به دانتون دانست .
در نود و سه انبوهی شخصیت های حقیقی هم در موقعیت های حقیقی و واقعی و هم در موقعیت های خیالی حضور دارند . در میان سلطنت طلبان گرچه لویی شانزدهم و ماری آنتوانت توسط گیوتین اعدام شده اند اما هم چنان طرفدارانی دارند که هوادار و خواهان سلطنت هستند . از انقلابیون شاخص ژان پل مارا ، ماکسیمیلیان روبسپیر و ژرز دانتون هستند که به عنوان روسای کنوانسیون حکم سرکوب شورش را تایید می کنند . در سطحی پایین تر سن ژوست ؛ بریسو ، کامی دمولن ، فوکیه تونویل هم حضوری نه چندان مهم و بسیار گذرا دارند . اما نویسنده تنها به افراد مهم بسنده نکرده ، او انبوهی از نمایندگان شورای ملی فرانسه را نام برده و خط فکری و عقاید آنان را به دقت شرح داده . دانش عمیق ویکتور هوگو گرچه قابل تحسین است اما حجم ورودی اطلاعات به اندازه ای ایست که ممکن است سبب خسته شدن خواننده شود .
هوگو جغرافیای منطقه برتانی را هم با مهارت توصیف کرده ، او از جنگل هایی عمیق و انبوه و بِکر و درختانی درهم تنیده سخن گفته که مانع رسیدن نور خورشید به زمین می شوند . شاید همین تاریکی محیط است که بر مردم برتانی هم اثر گذاشته و آنان را طرفدار سلطنت طلبان کرده . بر خلاف پاریس که غرق در شور انقلاب شده در برتانی و روستاهای آن خبرچندانی از انقلاب نیست .
ویکتور هوگو در پایان کتاب و پس از جنگی خونین، داستان خود را با یک پیام اخلاقی به پایان رسانده. در نگرش اخلاقی او، سیرت اخلاقی و شخصیت انسانی به عنوان اولین اولویت و محور اصلی مورد توجه قرار گرفته و در برابر سیاست و گرایش‌های مختلف آن، اولویت بالاتری دارد. به عبارت دیگر، او با تأکید بر ارزش‌های انسانی و اخلاقی، رستگاری را در عمل به اصول و اخلاقیات دانسته است .
شخصیت های اصلی کتاب او را می توان مارکی دو لانتوناک، نماینده سلطنت‌طلبان افراطی و مخالف سرسخت جمهوری ، سیموردن، کشیش جمهوری‌خواه، نماینده جمهوری‌خواهان خشن و بی‌رحم ، احتمالا نزدیک به طیف تندرو ربسپیر و مارا و سرانجام گوون که خود اشراف‌زاده است، نماینده جمهوری‌خواهان معتدل و اعتدالی و شاید نزدیک به دانتون دانست .
در نود و سه انبوهی شخصیت های حقیقی هم در موقعیت های حقیقی و واقعی و هم در موقعیت های خیالی حضور دارند . در میان سلطنت طلبان گرچه لویی شانزدهم و ماری آنتوانت توسط گیوتین اعدام شده اند اما هم چنان طرفدارانی دارند که هوادار و خواهان سلطنت هستند . از انقلابیون شاخص ژان پل مارا ، ماکسیمیلیان روبسپیر و ژرز دانتون هستند که به عنوان روسای کنوانسیون حکم سرکوب شورش را تایید می کنند . در سطحی پایین تر سن ژوست ؛ بریسو ، کامی دمولن ، فوکیه تونویل هم حضوری نه چندان مهم و بسیار گذرا دارند . اما نویسنده تنها به افراد مهم بسنده نکرده ، او انبوهی از نمایندگان شورای ملی فرانسه را نام برده و خط فکری و عقاید آنان را به دقت شرح داده . دانش عمیق ویکتور هوگو گرچه قابل تحسین است اما حجم ورودی اطلاعات به اندازه ای ایست که ممکن است سبب خسته شدن خواننده شود .
هوگو جغرافیای منطقه برتانی را هم با مهارت توصیف کرده ، او از جنگل هایی عمیق و انبوه و بِکر و درختانی درهم تنیده سخن گفته که مانع رسیدن نور خورشید به زمین می شوند . شاید همین تاریکی محیط است که بر مردم برتانی هم اثر گذاشته و آنان را طرفدار سلطنت طلبان کرده . بر خلاف پاریس که غرق در شور انقلاب شده در برتانی و روستاهای آن خبرچندانی از انقلاب نیست .
ویکتور هوگو در پایان کتاب و پس از جنگی خونین، داستان خود را با یک پیام اخلاقی به پایان رسانده. در نگرش اخلاقی او، سیرت اخلاقی و شخصیت انسانی به عنوان اولین اولویت و محور اصلی مورد توجه قرار گرفته و در برابر سیاست و گرایش‌های مختلف آن، اولویت بالاتری دارد. به عبارت دیگر، او با تأکید بر ارزش‌های انسانی و اخلاقی، رستگاری را در عمل به اصول و اخلاقیات دانسته است .
September 8, 2023
۹۳ آخرین اثر نویسنده عصر رمانتیسم فرانسه، ویکتور هوگو
قبل از نوشتن هر سخنی راجع این کتاب باید آن را «حماسه» نامید، چرا که خدا در هیبت دیو ظهور میکند، سنگدل ترین انسان ها نرم میشوند و گریه مادران و پیرمردان در شبی سیه به مانند صدای جغدی طنین افکن خواهد شد.
برای درک چرایی نوشته شدن این اثر شاید لازم باشد نگاهی به گذشته هوگو بیاندازیم:
ویکتور هوگو، سومین پسر ژوزف-لئوپولد-سیگیسبرت هوگو، سرگُرد و بعدها ژنرال ارتش ناپلئون بود. دوران کودکی او با سفرهای مداوم پدرش با ارتش و با اختلافاتی که به زودی والدینش را از یکدیگر دور کرد، رنگ آمیزی شد. سلطنت‌طلبی مادرش و وفاداری پدرش به کنوانسیون و بعد امپراتوری
زندگی او کشمکشی میان امپراتوری و سلطنت بود .
به گفته هوگو :«در طول زندگی خویش هرگز شادمانیِ بزرگی را که هنگام نوشتن «نود و سه» به او دست میداد، در نوشتن هیچ کتاب دیگری حس نکرده بود.»
۲۱ نوامبر ۱۸۷۲ :«امروز نوشتن کتاب «نود و سه» را آغاز میکنم. در اتاق شیشه ای‌ام، تصویر شارل، ژرژ و ژان را دربرابر چشمانم دارم. دوات کریستال جدیدی را که در پاریس خریده‌ام برمیدارم، درِ بطری مرکب تازه‌ای را باز و دوات را پر میکنم، یک بند کاغذی را که مخصوص نوشتن این کتاب خریده‌ام روی میزم میگذرام، قلم قدیمی خوبی برمیدارم و شروع به نوشتن نخستین صفحه میکنم.» ۱۶ دسامبر :«حالا اگر خدا بخواهد، هر روز بدون انقطاع به نوشتن ادامه خواهم داد …»
در نظر هوگو کتاب «نود و سه» مهمترین اثر وی میباشد.
شاید بتوان گفت بزرگترین هدف هوگو درآثارش دغدغه مردمانش بوده و سعی داشته تا همیشه قشر های مختلف جامعه را به خصوص دردمندان و مظلومان را به تصویر کشد.
گوته: «خوب است انسان ها از رنج همنوع خود آگاه باشند»
در کتاب «نود و سه» نیز در کنار این روایت تاریخی، هوگو چنان با نمادپردازی و ایجاد گفتگوها، روح و قلب خواننده را می رباید که خواننده را وادار به قضاوت میکند، مادر و فرزندانی که نشانه ملت و کشور هستند، اشخاص شروری که چنان در دل خواننده جای باز میکنند که گویی دشمنی، عزیزِ آنها شده است، انتقامی که منجر به برادری میشود و از این قبیل موضوعات.
و اما در خصوص رمان، و چرایی نام گذاری آن و کلیت مطرح شده در آن بدین شکل است که سال ۱۷۹۳ به عنوان دوران وحشت در انقلاب و حتی تاریخ کلیدی انقلاب فرانسه یاد میشود، چرا که در این سال بیش از سیصد هزار نفر به زندان افتاده و حدود هفتاد هزار تن از جمله شاه و ملکه با گیوتن اعدام شده اند، و حال به قول نویسنده: «۹۳ سال نبرد اروپاست با فرانسه و سال نبرد فرانسه است با پاریس. اما انقلاب چیست؟ پیروزی فرانسه است بر اروپا و پیروزی پاریس است بر فرانسه. عظمت این سال هولناک، یعنی ۹۳، بیش از باقی قرن است.»
در این رمان هوگو به هیچ عنوان طرفداری جناحی را نمیکند، چه جمهوری خواه و چه سلطنت طلب را رسوا میکند و پرده از جنایات آنها برمیدارد.
هوگو به مانند تاریخ دانی زبردست از جلسات مهم، شخصیت ها، اتفاقات، سران سلطنت طلب، جمهوری خواهان دلسوز و حتی بی رحم میگوید و تصمیم را برخواننده واگذار میکند که کدام یک مردمان راه درست را در پیش گرفته بودند و کدام یک راه غلط.
کتاب در واپسین ماه مه ۱۷۹۳ در جنگل لاسودره و ارتش جمهوری خواهان آغاز میشود، ارتش زنی و سه فرزندش را در بوته زاری میابد و شروع به سوال کردن از وی میکنند، زنی که همسر خود را از دست داده و تمامی نگرانی او سه فرزندش میباشد، این بیوخ زن و فرزندان یتیم او نماد مردم ستم دیده و ملت هستند.
رمان در چندین بخش روایت میشود، ژنرال سلطنت طلبی که سعی دارد تا به محل قراری برسد و آماده نبر وانده شود، نبردی که میتواند تاثیر بسزایی در شکست انقلاب داشته باشد، اما سرونوشت این ژنرال و این نبرد چیزی فرای تصور خواننده خواهد بود.
سیموردن کشیش که ماموریتی حیاتی دارد، با اینکه وی مردی غضبناک و بی رحم است اما دلش برای انقلاب میتپد، بالاخره هرچه نباشد انقلاب و مردمان ستم دیده نیز به جلادانی نیاز دارند تا به هدف خود نزدیک شوند.
مارا و روبسپیر دو سیاست مدار مهم و کلیدی با تمامی اختلاف نظر ها سعی در ایجاد اتحادی هستند تا این انقلاب سرانجام خوبی داشته باشد، آنها در میکده های و کافه هه پنهانی و به دور از چشم یکدیگر ملاقات میکنند، با اینکه آنها چشم دیدن یکدیگررا ندارند اما هدفی مشترک دارند.
«فراتر از عدالت چیست؟ انصاف»
در بخش کنوانسیون میخوانیم که چطور مردم در جلسات شرکت میکنند و شاهد اتفاقی بزرگ در تاریخ هستند و حتی با نمایندگان شوخی میکنند و گاهی مورد تمسخر قرار میدهند. «اما این بود وضعیت کنوانسیون، بی حد و مرز،اردوی مستحکم بشر بود در برابر هجومِ تاریکی. در تاریخ هیچ چیزی قابل مقایسه با کنوانسیون نیست، هم سنا بود و هم جایگاه عوام، هم انجمن کاردینال ها بود و هم سرگذر، هم انجمن علما بود هم میدان شهر، هم دادگاه و هم متهم.»
بر خلاف تصوراتم این رمان به نوعی بود که مدام قلب و روح خواننده را تسخیر میکند، وقتی سراغ این کتاب رفتم چنان تصوری از آن نداشتم که البته از یک نویسنده و شاعر رمانتیسم توقع دیگری نمیتوان داشت، احساسات بخش عظیمی از وجود این نویسندگان را در برگرفته است.
بد بودن یا خوب بودن انسان را چه چیز تعریف میکند؟ در چنین مواقعی شاید باید طرف مظلومان را گرفت و زنده باد ملت، زنده باد آزادی و زنده باد برابری سر داد، اما آیا شده با خود این اندیشه را در سر بگذارنیم که طرف مقابلی که در روبروی ما ایستاده بر چه باوری و چه عقیده ای تکیه زده است؟ خب مسلما کسی موافق ظلم نیست و خفت را انتخاب نمیکند. اما گاهی شاید لازم باشد به فردی فرصتی دوباره داد چرا که حتی بدترین انسان ها نیز در پی اتفاقی ممکن است متحول شوند. این یکی از موضوعاتی است که در این رمان با آن سر و کار داریم و هرچقدر هم خواننده جانب داری ملت ستم دیده را کند، آخر این تحول و از خودگذشتگی ها گریبان خواننده را میگیرد و با شخصیت عبوس و ظالم همزادپنداری میکند و برای او دل میسوزاند. به قول آقای هوگو:«انسان واقعی برتر از جمهوری خواه و یا سلطنت طلب واقعی است» و یا:«انسانیت بر انسان پیروز شد»
«نمایش سودمندی بود، اندر بود، درس بود. در برابر همه قتل و غارت ها. به ناگاه دیدند که ابر قدرتی قد برافراشت، و آن معصومیت بود»
انقلاب موضوع عجیبی است، انقلاب را چه کسی آغاز میکند؟ رهبران؟ مجلس؟ ظلم؟ ستم؟ نمیتوان پاسخی دقیق به آن داد و آن را میتوان سلسه مراتبی تعریف کرد که منجر به این عمل میشوند. و گاهی این انقلاب میتواند به دست مردان قدرت به تبعاتی بدتر از قدرت حاکم قبلی شوند، انقلاب ها نردبانی برای ظهور دیکتاتوی جدید خواهند بود و شایدم رهایی از دست دیکاتورها، در انقلاب باید مراقب بود.
هوگو در بعضی قسمت ها شروع به دادن اطلاعات به صورت گسترده میکند که خواننده را پاک گیج و مبهوت میکند و شاید در بعضی قسمت ها حوصله خواننده را نیز سر ببرد اما در پس این اطلاعات جملات ضد و نقیض انقلابیون و سلطنت طلب هارا میخوانیم که حال و هوای انقلاب و حتی شوریدگی مردمان را در پس این کلمات میتوان دریافت، در پس این اطلاعات شاید شخصیت هایی نهفته باشند که فراموش شده اند.
در آثار هوگو زنان همیشه نقس بسزایی داشته اند و هوگو نیز زن ها را مهره ای کلیدی و اساسی در جامعه میدانست. شخصا دو اثر از هوگو نخوانده ام، آخرین روز یک محکوم و چیزی که حال راجع آن در حال صحبت هستیم، یعنی «نود و سه»، اما اقتباس های آثار این نویسنده را دیده ام و میتوان به جرات گفت زنان همیشه مورد توجه هوگو بوده اند، هرچند شاید غریزه آن ها را به مانند حیوانات ذکر کند اما به هیچ وجه دلیل بر بی احترامی برآنان نیست، بلکه آن ها را پیرو خطی میداند که قوی ترین مردان نیز از قدم نهادن در این مسیر لرزه بر تنشان افتاده و پا پس کشیده اند، شاید بتوان گفت «زنان» نماد ایستادگی در آثار هوگو میباشند. در بخشی ازمکالمات سیموردن و گوون بر سر برابری زن و مرد مباحثه ای زیبا شکل میگیرد، سیموردن پافشاری میکند که مرد سرور است و گوون میگوید به یک شرط، که زن ملکه باشد.
هوگو د�� این اثر به مانند استرتژیست جنگ، المان ها و موقعیت مربوط به نبرد را نیز به خواننده نشان میدهد، گویا فرمانده ای در حال توضیخ دادن بخش های دژی است که تا ساعاتی دیگر رقص آتش و سوختن آن شب را به مانند روز روشن کند. هوگو دست خواننده را گرفته و در دخمه های دژ میچرخاند و به مانند یک راهنمای گردشگری از جای جای این مکان هولناک میگوید، از سیاه چاله، کتابخانه، دیوار ها و مقاومت دروازه و همچنین نقطه ضعف های این غول مستحکم.
«هیچگاه در هیچ نبردی ، نه شیطان چنین آشکار بود، نه خدا. عرصه این نبرد وجدان بود.»
ژنرالی که فرصت فرار را داشته و در حال فرار است با صدای فریادی جانکاه سر برمیگرداند و به صدا گوش فرامیدهد، صدایی مظلوم، صدایی که خود باعث بروز آن شده است. اما در یک آن و در یک لحظه اندیشه ای با خود میکند که ما از آن خبردار نخواهیم شد، اندیشه ای که از دلِ سنگ دل ترین انسان ها نیز ممکن است سر بزند. حال این مرد غضب، این مرد جانی و ستمگر وقتی میتواند جان خود را نجات دهد تصمیم بر آن میگیرد که خود را فدای سه جانِ ستم دیده کند، و جواب این از خودگذشتی چیزی جز مرگ نیست، جانش را خواهند گرفت، این ... پاداش دلاوری است.
«بی اعتنا گام برمیداشت، بند بر دست و پایش نبود. اونیفورم عادی پوشیده بود و شمشیرش بر کمرش بود، پشت سرش چند ژاندارم دیگر آمدند. وقتی او را دید به خود لرزید. به سوی سکوی اعدام قدم برداشت، شمشیرش را باز کرد و به افسر داد و دستمال گردنش را نیز به جلاد داد. شبیه شمایل بود، هرگز چنین زیبا نبود. موهایش را باد پریشان میکرد، باید محکوم را میبستند.یکی فریاد زد:« به جای او مرا اعدام کنید.» جلاد درنگ را جایز ندانست، طناب به دست به پیش رفت. متهم گفت دست نگه دارید و به سمت قاضی برگشت و به او دست تکان داد و فریاد براورد:« زنده باد ....» او را بر صفحه متحرک خواباندند. جلاد س�� مغرور زیبایش را میان روزنه گرد گذاشت و فنر را فشار داد، تیغه رها شد، صدای کریهی به گوش رسید ... در همان لحظه صدای دیگری برخاست، صدای گلوله، قاضی با تپانچه به قلب خود شلیک کرده بود و هنگامی که خون از دهانش جاری بود بر زمین افتاد. و این دو روح دردمند در کنار هم به آسمان پر کشیدند، فروغ یکی با ظلمت دیگری درآمیخته بود»
اثری حماسی و تراژیک ....
حال که به آخرین اثر هوگو میپردازم شاید بد نباشد اطلاعاتی نیز از واپسین عمر این نویسنده شهیر در اینجا بنویسم.
هوگو نوشتن این رمان را در سن ۷۰ سالگی آغاز کرد و روشی که برای نوشتن کتاب در ۳۰ سالگی به کار گرفته بود را به کار گرفت و آن یکسره نوشتن بود. در این سن نه از نیرویش چیزی کاسته شده بود و نه از قدرت مداوم خلاقانه اش. «نود و سه» موضوعی است که در جوانی او را سخت بر آشفته بود چرا که نبرد بین «آبی ها» و «سفیدها» ذهن او را سخت در کشمکش قرار میداد.
هوگو با آنکه روحش سرشار از خرسندی برای نوشتن کتاب «نود و سه» شده بود، اما مشکلات روحی سختی را نیز از سر گذراند. درگیری های خانوادگی و انزوای هوگو.
سیاست وی را از دوستانش جدا کرده بود، آخرین بار سال ۱۸۵۱ بود که به فرهنگستان رفته بود و حال پس از ۲۵ سال غیبت در سال ۱۸۷۴ به فرهنگستان برگشت تا در انتخابات شرکت کند، تصور کنید نویسنده ای چنین شناخته شده باشید و نامتان بر سر زبان ها باشد، اما با این حال شما را فراموش کرده باشند، هنگامی که میخواست از در فرهنگستان وارد شود دربان فریاد برآورد :«نمی شود داخل شوید» دربان دیگری گفت:« او آقای ویکتور هوگو است، مگر متوجه نیستی»
مدیر فرهنگستان به هنگام حضور و غیاب نام اورا از قلم انداخت. فقط پنج نفر از اعضا آمدند و با او دست دادند، اما در حیاط، همه کسانی که در آنجا حضور داشتند، هنگامی که او از برابرشان میگذشت، به احترامش بی اختیار کلاه از سر برداشتند.
در سال ۱۸۷۷، مجموعه ی «هنر پدربزرگ بودن» را منشتر کرده بود که نشان میداد چه عشق و علاقه ای به خانواده خود، خصوصا نوه هایش دارد، هوگو کتاب هایش را با اشعاری بر وی آن به نوه هایش تقدیم میکرد. روی جلد «سال مخوف» که برای ژرژ گذاشته بود، چنین نوشته بود:« به ژرژ، از حالا تا پانزده سال دیگر: آینده، آن طور که قلبم آن را درک میکند مورد خوشایند من است، زیرا من، خواهم مرد و تو بزرگ خواهی شد» روی جلد کتابی که به ژان نیز تقدیم کرد چنین نوشته بود:« سایه ی کوچکت، این حماسه شگفت را سرشار میکند، بخوان، ژان، در عین زن شدن، فرشته بمان»
او از عروسش میخواست با اینکه بچه ها سن ��می داشتند اما در تمامی مراسم رسمی و شام ها شرکت داشته باشند.
(اینجا باید به نکته ای نیز اشاره کنم، کودک های گمگشته ای که نشان از ملت دارند نام هایی مشابه با نوه های آقای ویکتور هوگو دارند)
سال ۱۸۸۱ است و سالگرد هشتادمین سال تولد هوگو، گویی جشنی ملی برپا شده است، خیابان ها را آراسته و از مردم پاریس دعوت شده تا در روز ۲۶ فوریه رژه بروند، گویی محبوب ملت به مقامی والا تر رسیده است.
در سال ۱۸۸۴ و پس از مرگ ژولیت، معشوقه و نامزد وی، از دوستانش خواست تا دیگر سالگرد تولد وی را به او تبریک نگویند و برایشان چنین نوشت:« قلبم چنان سرشار از سوگ است که جشن دیگر مفهومی ندارد»
و در آخر در بیست و دوم ماه مه سال ۱۸۸۵ با به لب آوردن:«نوری سیاه میبینم» زندگی را بدرود گفت.
به گفته رومن رولان:« شبی فراموش نشدنی بود، درهمه شهرهای فرانسه مردم به سوگ نشسته بودند»
قبل از نوشتن هر سخنی راجع این کتاب باید آن را «حماسه» نامید، چرا که خدا در هیبت دیو ظهور میکند، سنگدل ترین انسان ها نرم میشوند و گریه مادران و پیرمردان در شبی سیه به مانند صدای جغدی طنین افکن خواهد شد.
برای درک چرایی نوشته شدن این اثر شاید لازم باشد نگاهی به گذشته هوگو بیاندازیم:
ویکتور هوگو، سومین پسر ژوزف-لئوپولد-سیگیسبرت هوگو، سرگُرد و بعدها ژنرال ارتش ناپلئون بود. دوران کودکی او با سفرهای مداوم پدرش با ارتش و با اختلافاتی که به زودی والدینش را از یکدیگر دور کرد، رنگ آمیزی شد. سلطنت‌طلبی مادرش و وفاداری پدرش به کنوانسیون و بعد امپراتوری
زندگی او کشمکشی میان امپراتوری و سلطنت بود .
به گفته هوگو :«در طول زندگی خویش هرگز شادمانیِ بزرگی را که هنگام نوشتن «نود و سه» به او دست میداد، در نوشتن هیچ کتاب دیگری حس نکرده بود.»
۲۱ نوامبر ۱۸۷۲ :«امروز نوشتن کتاب «نود و سه» را آغاز میکنم. در اتاق شیشه ای‌ام، تصویر شارل، ژرژ و ژان را دربرابر چشمانم دارم. دوات کریستال جدیدی را که در پاریس خریده‌ام برمیدارم، درِ بطری مرکب تازه‌ای را باز و دوات را پر میکنم، یک بند کاغذی را که مخصوص نوشتن این کتاب خریده‌ام روی میزم میگذرام، قلم قدیمی خوبی برمیدارم و شروع به نوشتن نخستین صفحه میکنم.» ۱۶ دسامبر :«حالا اگر خدا بخواهد، هر روز بدون انقطاع به نوشتن ادامه خواهم داد …»
در نظر هوگو کتاب «نود و سه» مهمترین اثر وی میباشد.
شاید بتوان گفت بزرگترین هدف هوگو درآثارش دغدغه مردمانش بوده و سعی داشته تا همیشه قشر های مختلف جامعه را به خصوص دردمندان و مظلومان را به تصویر کشد.
گوته: «خوب است انسان ها از رنج همنوع خود آگاه باشند»
در کتاب «نود و سه» نیز در کنار این روایت تاریخی، هوگو چنان با نمادپردازی و ایجاد گفتگوها، روح و قلب خواننده را می رباید که خواننده را وادار به قضاوت میکند، مادر و فرزندانی که نشانه ملت و کشور هستند، اشخاص شروری که چنان در دل خواننده جای باز میکنند که گویی دشمنی، عزیزِ آنها شده است، انتقامی که منجر به برادری میشود و از این قبیل موضوعات.
و اما در خصوص رمان، و چرایی نام گذاری آن و کلیت مطرح شده در آن بدین شکل است که سال ۱۷۹۳ به عنوان دوران وحشت در انقلاب و حتی تاریخ کلیدی انقلاب فرانسه یاد میشود، چرا که در این سال بیش از سیصد هزار نفر به زندان افتاده و حدود هفتاد هزار تن از جمله شاه و ملکه با گیوتن اعدام شده اند، و حال به قول نویسنده: «۹۳ سال نبرد اروپاست با فرانسه و سال نبرد فرانسه است با پاریس. اما انقلاب چیست؟ پیروزی فرانسه است بر اروپا و پیروزی پاریس است بر فرانسه. عظمت این سال هولناک، یعنی ۹۳، بیش از باقی قرن است.»
در این رمان هوگو به هیچ عنوان طرفداری جناحی را نمیکند، چه جمهوری خواه و چه سلطنت طلب را رسوا میکند و پرده از جنایات آنها برمیدارد.
هوگو به مانند تاریخ دانی زبردست از جلسات مهم، شخصیت ها، اتفاقات، سران سلطنت طلب، جمهوری خواهان دلسوز و حتی بی رحم میگوید و تصمیم را برخواننده واگذار میکند که کدام یک مردمان راه درست را در پیش گرفته بودند و کدام یک راه غلط.
کتاب در واپسین ماه مه ۱۷۹۳ در جنگل لاسودره و ارتش جمهوری خواهان آغاز میشود، ارتش زنی و سه فرزندش را در بوته زاری میابد و شروع به سوال کردن از وی میکنند، زنی که همسر خود را از دست داده و تمامی نگرانی او سه فرزندش میباشد، این بیوخ زن و فرزندان یتیم او نماد مردم ستم دیده و ملت هستند.
رمان در چندین بخش روایت میشود، ژنرال سلطنت طلبی که سعی دارد تا به محل قراری برسد و آماده نبر وانده شود، نبردی که میتواند تاثیر بسزایی در شکست انقلاب داشته باشد، اما سرونوشت این ژنرال و این نبرد چیزی فرای تصور خواننده خواهد بود.
سیموردن کشیش که ماموریتی حیاتی دارد، با اینکه وی مردی غضبناک و بی رحم است اما دلش برای انقلاب میتپد، بالاخره هرچه نباشد انقلاب و مردمان ستم دیده نیز به جلادانی نیاز دارند تا به هدف خود نزدیک شوند.
مارا و روبسپیر دو سیاست مدار مهم و کلیدی با تمامی اختلاف نظر ها سعی در ایجاد اتحادی هستند تا این انقلاب سرانجام خوبی داشته باشد، آنها در میکده های و کافه هه پنهانی و به دور از چشم یکدیگر ملاقات میکنند، با اینکه آنها چشم دیدن یکدیگررا ندارند اما هدفی مشترک دارند.
«فراتر از عدالت چیست؟ انصاف»
در بخش کنوانسیون میخوانیم که چطور مردم در جلسات شرکت میکنند و شاهد اتفاقی بزرگ در تاریخ هستند و حتی با نمایندگان شوخی میکنند و گاهی مورد تمسخر قرار میدهند. «اما این بود وضعیت کنوانسیون، بی حد و مرز،اردوی مستحکم بشر بود در برابر هجومِ تاریکی. در تاریخ هیچ چیزی قابل مقایسه با کنوانسیون نیست، هم سنا بود و هم جایگاه عوام، هم انجمن کاردینال ها بود و هم سرگذر، هم انجمن علما بود هم میدان شهر، هم دادگاه و هم متهم.»
بر خلاف تصوراتم این رمان به نوعی بود که مدام قلب و روح خواننده را تسخیر میکند، وقتی سراغ این کتاب رفتم چنان تصوری از آن نداشتم که البته از یک نویسنده و شاعر رمانتیسم توقع دیگری نمیتوان داشت، احساسات بخش عظیمی از وجود این نویسندگان را در برگرفته است.
بد بودن یا خوب بودن انسان را چه چیز تعریف میکند؟ در چنین مواقعی شاید باید طرف مظلومان را گرفت و زنده باد ملت، زنده باد آزادی و زنده باد برابری سر داد، اما آیا شده با خود این اندیشه را در سر بگذارنیم که طرف مقابلی که در روبروی ما ایستاده بر چه باوری و چه عقیده ای تکیه زده است؟ خب مسلما کسی موافق ظلم نیست و خفت را انتخاب نمیکند. اما گاهی شاید لازم باشد به فردی فرصتی دوباره داد چرا که حتی بدترین انسان ها نیز در پی اتفاقی ممکن است متحول شوند. این یکی از موضوعاتی است که در این رمان با آن سر و کار داریم و هرچقدر هم خواننده جانب داری ملت ستم دیده را کند، آخر این تحول و از خودگذشتگی ها گریبان خواننده را میگیرد و با شخصیت عبوس و ظالم همزادپنداری میکند و برای او دل میسوزاند. به قول آقای هوگو:«انسان واقعی برتر از جمهوری خواه و یا سلطنت طلب واقعی است» و یا:«انسانیت بر انسان پیروز شد»
«نمایش سودمندی بود، اندر بود، درس بود. در برابر همه قتل و غارت ها. به ناگاه دیدند که ابر قدرتی قد برافراشت، و آن معصومیت بود»
انقلاب موضوع عجیبی است، انقلاب را چه کسی آغاز میکند؟ رهبران؟ مجلس؟ ظلم؟ ستم؟ نمیتوان پاسخی دقیق به آن داد و آن را میتوان سلسه مراتبی تعریف کرد که منجر به این عمل میشوند. و گاهی این انقلاب میتواند به دست مردان قدرت به تبعاتی بدتر از قدرت حاکم قبلی شوند، انقلاب ها نردبانی برای ظهور دیکتاتوی جدید خواهند بود و شایدم رهایی از دست دیکاتورها، در انقلاب باید مراقب بود.
هوگو در بعضی قسمت ها شروع به دادن اطلاعات به صورت گسترده میکند که خواننده را پاک گیج و مبهوت میکند و شاید در بعضی قسمت ها حوصله خواننده را نیز سر ببرد اما در پس این اطلاعات جملات ضد و نقیض انقلابیون و سلطنت طلب هارا میخوانیم که حال و هوای انقلاب و حتی شوریدگی مردمان را در پس این کلمات میتوان دریافت، در پس این اطلاعات شاید شخصیت هایی نهفته باشند که فراموش شده اند.
در آثار هوگو زنان همیشه نقس بسزایی داشته اند و هوگو نیز زن ها را مهره ای کلیدی و اساسی در جامعه میدانست. شخصا دو اثر از هوگو نخوانده ام، آخرین روز یک محکوم و چیزی که حال راجع آن در حال صحبت هستیم، یعنی «نود و سه»، اما اقتباس های آثار این نویسنده را دیده ام و میتوان به جرات گفت زنان همیشه مورد توجه هوگو بوده اند، هرچند شاید غریزه آن ها را به مانند حیوانات ذکر کند اما به هیچ وجه دلیل بر بی احترامی برآنان نیست، بلکه آن ها را پیرو خطی میداند که قوی ترین مردان نیز از قدم نهادن در این مسیر لرزه بر تنشان افتاده و پا پس کشیده اند، شاید بتوان گفت «زنان» نماد ایستادگی در آثار هوگو میباشند. در بخشی ازمکالمات سیموردن و گوون بر سر برابری زن و مرد مباحثه ای زیبا شکل میگیرد، سیموردن پافشاری میکند که مرد سرور است و گوون میگوید به یک شرط، که زن ملکه باشد.
هوگو د�� این اثر به مانند استرتژیست جنگ، المان ها و موقعیت مربوط به نبرد را نیز به خواننده نشان میدهد، گویا فرمانده ای در حال توضیخ دادن بخش های دژی است که تا ساعاتی دیگر رقص آتش و سوختن آن شب را به مانند روز روشن کند. هوگو دست خواننده را گرفته و در دخمه های دژ میچرخاند و به مانند یک راهنمای گردشگری از جای جای این مکان هولناک میگوید، از سیاه چاله، کتابخانه، دیوار ها و مقاومت دروازه و همچنین نقطه ضعف های این غول مستحکم.
«هیچگاه در هیچ نبردی ، نه شیطان چنین آشکار بود، نه خدا. عرصه این نبرد وجدان بود.»
ژنرالی که فرصت فرار را داشته و در حال فرار است با صدای فریادی جانکاه سر برمیگرداند و به صدا گوش فرامیدهد، صدایی مظلوم، صدایی که خود باعث بروز آن شده است. اما در یک آن و در یک لحظه اندیشه ای با خود میکند که ما از آن خبردار نخواهیم شد، اندیشه ای که از دلِ سنگ دل ترین انسان ها نیز ممکن است سر بزند. حال این مرد غضب، این مرد جانی و ستمگر وقتی میتواند جان خود را نجات دهد تصمیم بر آن میگیرد که خود را فدای سه جانِ ستم دیده کند، و جواب این از خودگذشتی چیزی جز مرگ نیست، جانش را خواهند گرفت، این ... پاداش دلاوری است.
«بی اعتنا گام برمیداشت، بند بر دست و پایش نبود. اونیفورم عادی پوشیده بود و شمشیرش بر کمرش بود، پشت سرش چند ژاندارم دیگر آمدند. وقتی او را دید به خود لرزید. به سوی سکوی اعدام قدم برداشت، شمشیرش را باز کرد و به افسر داد و دستمال گردنش را نیز به جلاد داد. شبیه شمایل بود، هرگز چنین زیبا نبود. موهایش را باد پریشان میکرد، باید محکوم را میبستند.یکی فریاد زد:« به جای او مرا اعدام کنید.» جلاد درنگ را جایز ندانست، طناب به دست به پیش رفت. متهم گفت دست نگه دارید و به سمت قاضی برگشت و به او دست تکان داد و فریاد براورد:« زنده باد ....» او را بر صفحه متحرک خواباندند. جلاد س�� مغرور زیبایش را میان روزنه گرد گذاشت و فنر را فشار داد، تیغه رها شد، صدای کریهی به گوش رسید ... در همان لحظه صدای دیگری برخاست، صدای گلوله، قاضی با تپانچه به قلب خود شلیک کرده بود و هنگامی که خون از دهانش جاری بود بر زمین افتاد. و این دو روح دردمند در کنار هم به آسمان پر کشیدند، فروغ یکی با ظلمت دیگری درآمیخته بود»
اثری حماسی و تراژیک ....
حال که به آخرین اثر هوگو میپردازم شاید بد نباشد اطلاعاتی نیز از واپسین عمر این نویسنده شهیر در اینجا بنویسم.
هوگو نوشتن این رمان را در سن ۷۰ سالگی آغاز کرد و روشی که برای نوشتن کتاب در ۳۰ سالگی به کار گرفته بود را به کار گرفت و آن یکسره نوشتن بود. در این سن نه از نیرویش چیزی کاسته شده بود و نه از قدرت مداوم خلاقانه اش. «نود و سه» موضوعی است که در جوانی او را سخت بر آشفته بود چرا که نبرد بین «آبی ها» و «سفیدها» ذهن او را سخت در کشمکش قرار میداد.
هوگو با آنکه روحش سرشار از خرسندی برای نوشتن کتاب «نود و سه» شده بود، اما مشکلات روحی سختی را نیز از سر گذراند. درگیری های خانوادگی و انزوای هوگو.
سیاست وی را از دوستانش جدا کرده بود، آخرین بار سال ۱۸۵۱ بود که به فرهنگستان رفته بود و حال پس از ۲۵ سال غیبت در سال ۱۸۷۴ به فرهنگستان برگشت تا در انتخابات شرکت کند، تصور کنید نویسنده ای چنین شناخته شده باشید و نامتان بر سر زبان ها باشد، اما با این حال شما را فراموش کرده باشند، هنگامی که میخواست از در فرهنگستان وارد شود دربان فریاد برآورد :«نمی شود داخل شوید» دربان دیگری گفت:« او آقای ویکتور هوگو است، مگر متوجه نیستی»
مدیر فرهنگستان به هنگام حضور و غیاب نام اورا از قلم انداخت. فقط پنج نفر از اعضا آمدند و با او دست دادند، اما در حیاط، همه کسانی که در آنجا حضور داشتند، هنگامی که او از برابرشان میگذشت، به احترامش بی اختیار کلاه از سر برداشتند.
در سال ۱۸۷۷، مجموعه ی «هنر پدربزرگ بودن» را منشتر کرده بود که نشان میداد چه عشق و علاقه ای به خانواده خود، خصوصا نوه هایش دارد، هوگو کتاب هایش را با اشعاری بر وی آن به نوه هایش تقدیم میکرد. روی جلد «سال مخوف» که برای ژرژ گذاشته بود، چنین نوشته بود:« به ژرژ، از حالا تا پانزده سال دیگر: آینده، آن طور که قلبم آن را درک میکند مورد خوشایند من است، زیرا من، خواهم مرد و تو بزرگ خواهی شد» روی جلد کتابی که به ژان نیز تقدیم کرد چنین نوشته بود:« سایه ی کوچکت، این حماسه شگفت را سرشار میکند، بخوان، ژان، در عین زن شدن، فرشته بمان»
او از عروسش میخواست با اینکه بچه ها سن ��می داشتند اما در تمامی مراسم رسمی و شام ها شرکت داشته باشند.
(اینجا باید به نکته ای نیز اشاره کنم، کودک های گمگشته ای که نشان از ملت دارند نام هایی مشابه با نوه های آقای ویکتور هوگو دارند)
سال ۱۸۸۱ است و سالگرد هشتادمین سال تولد هوگو، گویی جشنی ملی برپا شده است، خیابان ها را آراسته و از مردم پاریس دعوت شده تا در روز ۲۶ فوریه رژه بروند، گویی محبوب ملت به مقامی والا تر رسیده است.
در سال ۱۸۸۴ و پس از مرگ ژولیت، معشوقه و نامزد وی، از دوستانش خواست تا دیگر سالگرد تولد وی را به او تبریک نگویند و برایشان چنین نوشت:« قلبم چنان سرشار از سوگ است که جشن دیگر مفهومی ندارد»
و در آخر در بیست و دوم ماه مه سال ۱۸۸۵ با به لب آوردن:«نوری سیاه میبینم» زندگی را بدرود گفت.
به گفته رومن رولان:« شبی فراموش نشدنی بود، درهمه شهرهای فرانسه مردم به سوگ نشسته بودند»
January 30, 2022
Ich schreibe diese Eindrücke unmittelbar nach der Lektüre des Buches. Meine grundlegende Frage ist: Was war das? Ein historischer Roman? Eine Landschaftsbeschreibung Nordwestfrankreichs? Ein Jahresbuch des Jahres 1793? Oder gar ein Manifest des Humanismus vor dem Hintergrund der bestialischen Ereignisse (Gräuel wetteiferten mit Gräueln) während des royalistischen Aufstandes in der Vendée? Es scheint beinahe als hätten verschieden Autoren an dem Buch mitgewirkt. Es gibt zwei Erzählstränge, zum einen das Schicksal der Bettlerin Michelle Fléchard und ihrer drei kleinen Kinder, zum anderen die Verflechtungen des greisen Marquis de Lantenac, dem Anführer des Aufstandes, seines schwärmerischen Großneffen und ex-Vicomte de Gauvain, dem Kommandeur der republikanischen Truppen zu dessen Bekämpfung und des (ex-Abbé) Cimourdain, ehemals Gauvains Hauslehrer, einem jakobinischen Hardliner. All diese Personen sind fiktiv, allerdings ist Gauvain der französische Name des Tafelritters Gawain. Eine Sonderstellung nimmt die Szene zwischen den damaligen Revolutionsführern Robbespierre, Danton und Marat in einem Hinterzimmer der Gaststätte in der Rue du Paon ein, die einen Glanzpunkt des Romans bildet.
Hugo behält zunächst eine neutrale Position und verurteile das republikanische Ohne Gnade, keinen Pardon! genauso wie das royalistische Mitleid ist dummes Zeug. Seine Sympathie gilt den Underdogs die auf die Frage „Sind Sie Republikaner oder sind Sie Royalist?“ – „Ich bin Armer“ antworten, und bemerkt Es gibt noch einen schmerzlicher beklemmenden Anblick als einen brennenden Palast, das ist eine brennende Hütte. Mit der Zeit kristallisiert sich heraus, dass Hugo sehr wohl die Ideale der Revolution unterstützt, nicht aber deren Auswüchse zur Zeit des Wohlfahrtsausschuss und des Grande Terreur. Er sieht die aufständischen Bauern als Blinde, die nicht fähig waren, jenes Licht (der Revolution) zu begrüßen, stattdessen sich aber von ihren ehemaligen Herren und dem Klerus alles weismachen ließen. Sein Ideal verkörpert Gauvain und dessen Meinung
Ich habe von diesem Buch unglaublich viel über die Jahre der französischen Revolution gelernt. Trotzdem haben mich weder seine Komposition, noch der plötzliche Sinneswandel (die Verklärung) der Hauptpersonen am Ende überzeugt. Neben den anfangs erwähnten trage ich noch eine weitere Frage mit mir herum. Hugo schreibt: Die Vendée hat der Bretagne ein Ende gemacht. Ist also der Aufstand und seine Niederschlagung für das Weitgehende aussterben der spezifischen bretonischen Identität, Kultur und Sprache verantwortlich? Ich werde im Rahmen eines Miniprojekts mit einem Goodreads-Freund demnächst noch Die Chouans oder die Königstreuen von Balzac lesen. Vielleicht komme ich dann einer Antwort näher.
Die Orthographie dieser Ausgabe ist zwar etwas gewöhnungsbedürftig, dafür ist sie flüssig zu lesen und enthält als Bonus die eindrucksvollen Illustrationen von Diogène Maillart.
Hugo behält zunächst eine neutrale Position und verurteile das republikanische Ohne Gnade, keinen Pardon! genauso wie das royalistische Mitleid ist dummes Zeug. Seine Sympathie gilt den Underdogs die auf die Frage „Sind Sie Republikaner oder sind Sie Royalist?“ – „Ich bin Armer“ antworten, und bemerkt Es gibt noch einen schmerzlicher beklemmenden Anblick als einen brennenden Palast, das ist eine brennende Hütte. Mit der Zeit kristallisiert sich heraus, dass Hugo sehr wohl die Ideale der Revolution unterstützt, nicht aber deren Auswüchse zur Zeit des Wohlfahrtsausschuss und des Grande Terreur. Er sieht die aufständischen Bauern als Blinde, die nicht fähig waren, jenes Licht (der Revolution) zu begrüßen, stattdessen sich aber von ihren ehemaligen Herren und dem Klerus alles weismachen ließen. Sein Ideal verkörpert Gauvain und dessen Meinung
Ich habe von diesem Buch unglaublich viel über die Jahre der französischen Revolution gelernt. Trotzdem haben mich weder seine Komposition, noch der plötzliche Sinneswandel (die Verklärung) der Hauptpersonen am Ende überzeugt. Neben den anfangs erwähnten trage ich noch eine weitere Frage mit mir herum. Hugo schreibt: Die Vendée hat der Bretagne ein Ende gemacht. Ist also der Aufstand und seine Niederschlagung für das Weitgehende aussterben der spezifischen bretonischen Identität, Kultur und Sprache verantwortlich? Ich werde im Rahmen eines Miniprojekts mit einem Goodreads-Freund demnächst noch Die Chouans oder die Königstreuen von Balzac lesen. Vielleicht komme ich dann einer Antwort näher.
Die Orthographie dieser Ausgabe ist zwar etwas gewöhnungsbedürftig, dafür ist sie flüssig zu lesen und enthält als Bonus die eindrucksvollen Illustrationen von Diogène Maillart.
September 19, 2020
.
این رمان، آخرین اثر داستانی هوگوست. بعد از نوشتن بینوایان، به فکر افتاده که رمانی مختص انقلاب فرانسه بنویسد هرچند بینوایان پر است از ارجاعات به انقلاب. در نود و سه ما با چه مواجه می شویم؟ نویسنده چه برای ما آورده؟
سال 1793، سال آخر انقلاب کبیر فرانسه است. سالی که انقلابی ها پاریس را در اختیار دارند و برای فتح دیگر مناطق، ارتشی قدرتمند را روانه کرده اند. سالی که قرار است کار تمام شود و پادشاهی کنار برود. باز هم نویسنده توانسته بخش مهمی از تنوع مسأله را نمایش بدهد. هم صحنه های جنگ دارد هم گفتگو. هم موقعیت های شهری دارد هم طبیعت بی کران. هم عشق هست هم کشتار. همه هم پیچیده به یکدیگر و سازنده تودرتویی جداناشدنی.
یک ویژگی بارز کتاب آن است که می تواند ما را با نیروهای متخاصم همدل بکند. هم آنگاه که به اردوی شاه پرستان وارد می شود، ما نگران سرنوشت این جبهه هستیم، و هم زمانی که انقلابیون را دنبال می کند، ما پیگیر پیروزی ایشانیم. بدین ترتیب و با چنین رویکردی به داستان، هوگو جلوی پیشداوری ما را می گیرد. اگر هم پیشداوری داریم، سعی می کند آن را بر هم بزند. نمی خواهد یک ن��یج�� محسوس گرفته شود و داستان به سرعت جمع شود. او تا جایی که امکان دارد، می خواهد مخاطب را به سوژه داستانی نزدیک کند. در چنین شرایطی حکم کردن برای مخاطب سخت می شود. اجازه نمی دهد خواننده راحت به سمتی بغلتد.
رمان همواره شمشیر را آخته، توپ را آماده شلیک و آتش را در شرف سوزاندن نشان می دهد. یا خون ریزی است و آتش زدن است، یا حرف از خونریزی است. چه فاصله ای دارد این تصویرهای پاریسی، از فانتزی های قجری روشنفکران ایرانی از پاریس! گیوتین بالای سر رمان آماده سقوط است تا سرها را از پیکرها جدا کند. نود و سه مطلق بودن حاکمیت دولت مدرن را نشان می دهد. تسخری است به ایده «هم این هم آن» برای آن ها که نمی فهمند تجدد بنیانی جز بریدن دنباله سنت ها ندارد. یکی باید برود تا دیگری بیایند. آینده جدید است و رفتنی، گذشته.
اما رمان اینجا متوقف نمی ماند. سه مرد با سه نوع خلق و تفکر در نقطه ای به هم می رسند. مارکی دو لانتوناک اشراف است و تنها بازمانده قدرتمند پادشاهی. با حکومت جمهوری مخالف است و برای بازگشت فرانسه به دوران گذشته می جنگد. گُووان اشراف‌زاده است، اما به صف انقلاب و جمهوری خواهان پیوسته است. به انقلاب اعتقاد دارد. جیموردن کشیشِ جمهوری‌خواه، از هم سلکان قدیم بریده و به صف انقلاب پیوسته است. هم در علم، گذشته را رها کرده و هم در سیاست. حافظ قانون است. این سه در همانجایی به هم می رسند که رمان با آن شروع می شود. مادری با سه بچه در معرض خطر است. این بچه ها کانون روایت رمان هستند.
با همه وجود در نظر گرفتن جنبه های روانشناختی، جامعه شناختی، سیاسی، تاریخی، فلسفی و ادبی، باز هم برخی همه گره های رمان باز نمی شوند. فهم علت بخشی از رفتارها به زیرلایه های رمان بستگی دارد که مهمترینش، بنیاد الهیاتی آن است. در سیمای لانتوناک، ته چهره یهوه دیده می شودآنجا که سرزمینی را به تلی از خاک و خاکستر مبدل می سازد، و آنجا که می بخشاید. در چهره گووان و جیموردن هم صورتی از مسیح دیده می شود. هر کدام به نحوی منجی هستند و منادی عدالت. گویی موقعیت آخر رمان، صحنه رویارویی یهوه و مسیح است. خدای اعلی با مسیح که تجسد خود خداست روبرو می شود. آیا یهوه می میرد تا مسیح زنده بماند؟ این همان برداشت معروف ما از تجدد است. گذشته می رود تا نو بماند. اما ویکتور هوگو بسیار عمیق تر از ین تبیین های روشنفکرانه به مسأله نگاه می کند. مگر یهوه مردنی است؟ و یا مگر مسیح می تواند از تعین فرار بکند؟ هردو جاویدند و هردو رفتنی. چطور ممکن است؟ رمان را بخوانید تا متوجه ماجرا بشوید.
این رمان، آخرین اثر داستانی هوگوست. بعد از نوشتن بینوایان، به فکر افتاده که رمانی مختص انقلاب فرانسه بنویسد هرچند بینوایان پر است از ارجاعات به انقلاب. در نود و سه ما با چه مواجه می شویم؟ نویسنده چه برای ما آورده؟
سال 1793، سال آخر انقلاب کبیر فرانسه است. سالی که انقلابی ها پاریس را در اختیار دارند و برای فتح دیگر مناطق، ارتشی قدرتمند را روانه کرده اند. سالی که قرار است کار تمام شود و پادشاهی کنار برود. باز هم نویسنده توانسته بخش مهمی از تنوع مسأله را نمایش بدهد. هم صحنه های جنگ دارد هم گفتگو. هم موقعیت های شهری دارد هم طبیعت بی کران. هم عشق هست هم کشتار. همه هم پیچیده به یکدیگر و سازنده تودرتویی جداناشدنی.
یک ویژگی بارز کتاب آن است که می تواند ما را با نیروهای متخاصم همدل بکند. هم آنگاه که به اردوی شاه پرستان وارد می شود، ما نگران سرنوشت این جبهه هستیم، و هم زمانی که انقلابیون را دنبال می کند، ما پیگیر پیروزی ایشانیم. بدین ترتیب و با چنین رویکردی به داستان، هوگو جلوی پیشداوری ما را می گیرد. اگر هم پیشداوری داریم، سعی می کند آن را بر هم بزند. نمی خواهد یک ن��یج�� محسوس گرفته شود و داستان به سرعت جمع شود. او تا جایی که امکان دارد، می خواهد مخاطب را به سوژه داستانی نزدیک کند. در چنین شرایطی حکم کردن برای مخاطب سخت می شود. اجازه نمی دهد خواننده راحت به سمتی بغلتد.
رمان همواره شمشیر را آخته، توپ را آماده شلیک و آتش را در شرف سوزاندن نشان می دهد. یا خون ریزی است و آتش زدن است، یا حرف از خونریزی است. چه فاصله ای دارد این تصویرهای پاریسی، از فانتزی های قجری روشنفکران ایرانی از پاریس! گیوتین بالای سر رمان آماده سقوط است تا سرها را از پیکرها جدا کند. نود و سه مطلق بودن حاکمیت دولت مدرن را نشان می دهد. تسخری است به ایده «هم این هم آن» برای آن ها که نمی فهمند تجدد بنیانی جز بریدن دنباله سنت ها ندارد. یکی باید برود تا دیگری بیایند. آینده جدید است و رفتنی، گذشته.
اما رمان اینجا متوقف نمی ماند. سه مرد با سه نوع خلق و تفکر در نقطه ای به هم می رسند. مارکی دو لانتوناک اشراف است و تنها بازمانده قدرتمند پادشاهی. با حکومت جمهوری مخالف است و برای بازگشت فرانسه به دوران گذشته می جنگد. گُووان اشراف‌زاده است، اما به صف انقلاب و جمهوری خواهان پیوسته است. به انقلاب اعتقاد دارد. جیموردن کشیشِ جمهوری‌خواه، از هم سلکان قدیم بریده و به صف انقلاب پیوسته است. هم در علم، گذشته را رها کرده و هم در سیاست. حافظ قانون است. این سه در همانجایی به هم می رسند که رمان با آن شروع می شود. مادری با سه بچه در معرض خطر است. این بچه ها کانون روایت رمان هستند.
با همه وجود در نظر گرفتن جنبه های روانشناختی، جامعه شناختی، سیاسی، تاریخی، فلسفی و ادبی، باز هم برخی همه گره های رمان باز نمی شوند. فهم علت بخشی از رفتارها به زیرلایه های رمان بستگی دارد که مهمترینش، بنیاد الهیاتی آن است. در سیمای لانتوناک، ته چهره یهوه دیده می شودآنجا که سرزمینی را به تلی از خاک و خاکستر مبدل می سازد، و آنجا که می بخشاید. در چهره گووان و جیموردن هم صورتی از مسیح دیده می شود. هر کدام به نحوی منجی هستند و منادی عدالت. گویی موقعیت آخر رمان، صحنه رویارویی یهوه و مسیح است. خدای اعلی با مسیح که تجسد خود خداست روبرو می شود. آیا یهوه می میرد تا مسیح زنده بماند؟ این همان برداشت معروف ما از تجدد است. گذشته می رود تا نو بماند. اما ویکتور هوگو بسیار عمیق تر از ین تبیین های روشنفکرانه به مسأله نگاه می کند. مگر یهوه مردنی است؟ و یا مگر مسیح می تواند از تعین فرار بکند؟ هردو جاویدند و هردو رفتنی. چطور ممکن است؟ رمان را بخوانید تا متوجه ماجرا بشوید.
December 2, 2022
Poslednji Igoov roman je i moj šesti susret sa nekim njegovim delom. Šta reći no da niko nije pisao romatičarske istorijske romane kao majstor Viktor. Radnja je smeštena za vreme francuskog građanskog rata između republikanaca i rojalista u Vandeji i uspostavljenja Jakobinskog terora - giljotina, kako će reći jedan od junaka, ćerka Robespjera i na silu udate Francuske. U njemu imamo sve što očekujemo od Igoovog romana: Veliki broj junaka – trećina jadnika, trećina zadrtih ljudi sa jednom idejom kroz život, trećina istorijskih figura – upletenih u mrežu narativa koji su prepuni preokreta, gotičkih kula, krvoprolića, humora, mesečine, brodova zahvaćenih burom, iskakanja iz magle, pukog slučaja, velikih etičkih pitanja, pa i onih trenutaka adrenalinskih neubedljivosti kada čitalac uzvikne „MA, DAJ!“ a zapravo želi da kaže „DAJ, JOŠ!“, nego se stidi. Negde do kraja, autor sasvim očekivano poubija više od pola svojih junaka. Igo nikad nije tvrdio da piše istorijske romane već legende.
Ideja vodilja evropskog devetnaestovekovnog romana sadržana u pokušaju da se odgovori na pitanje šta znači i kako biti dobar čovek, u ovom delu je pomerena prema njenoj varijaciji izraženu kroz problem: da li čineći dobro delo čovek može da načini mnogo više zla na duže staze? To jest - da li kada pomognemo ranjenom vuku postajemo odgovorni za smrt ovaca? Poput refrena i neugašenog plamena ova dilema se predaje iz ruke u ruku različitim junacima zajedno sa nasiljem koji se poput poređanih domina obrušavaju u uzročno-posledičnom nizu. Široki eskursi, autorski komentari i esejistički delovi u romanu pokušavaju da uobliče poslednju Igoovu misao o Francuskoj revoluciji, ali i smislu istorije, što je zanimljivo posebno jer je autor imao dugu i kompleksnu, pa i kontradiktornu političku karijeru. Ovde zauzima stranu republikanaca, ali odaje i dužno poštovanje rojalistima. Ipak, pokušaj pranja republikanskog nasilja ostaje najintrigantniji, tim pre što, Summa summarum, njegova romantičarska mistika o progresu čovečanstva (u Zmajevom stilu „Gde ja stadoh, ti produži“) ipak ostaje nepomirena sa veličanstvenim mrakom završetka romana. Situacija je još kompleksnija, ako se računa da čitaoci u trenutku izlaženja romana (1874), u ovom delu nisu tražili Igoove odgovore o Vandeji, Francuskoj revoluciji i događajima od pre 100 godina, nego stav vezan za krvavo gušenje Pariske komune.
A kako Igo začarava rečima i kako uvodi likove nek posluži sledeći primer:
Simurden je bio čista, ali mračna savest. Po prirodi je bio bezuslovan. Bio je sveštenik što je ozbiljna stvar. Čovek kao i nebo, može biti mračno vedar; dovoljno je da nešto stvori u njemu tamu. Sveštenstvo je u Simurdenu stvorilo mrak. Ko je bio pop, taj ostaje pop. Ono što u nama stvara noć, može izazvati i zvezde. Simurden je bio pun vrlina i istina, ali su one blistale u tami...
Nekoliko stranica kasnije autor završava Simurdenov portret rečima: Niko danas ne zna za njega. U istoriji ima tih strašnih, nepozantih ljudi.
Legenda kaže da je negde tamo u Gruziji, u nekoj crkvenoj školi, lik Simurdena ostavio dubok utisak na mladog Josifa Staljina.
Ideja vodilja evropskog devetnaestovekovnog romana sadržana u pokušaju da se odgovori na pitanje šta znači i kako biti dobar čovek, u ovom delu je pomerena prema njenoj varijaciji izraženu kroz problem: da li čineći dobro delo čovek može da načini mnogo više zla na duže staze? To jest - da li kada pomognemo ranjenom vuku postajemo odgovorni za smrt ovaca? Poput refrena i neugašenog plamena ova dilema se predaje iz ruke u ruku različitim junacima zajedno sa nasiljem koji se poput poređanih domina obrušavaju u uzročno-posledičnom nizu. Široki eskursi, autorski komentari i esejistički delovi u romanu pokušavaju da uobliče poslednju Igoovu misao o Francuskoj revoluciji, ali i smislu istorije, što je zanimljivo posebno jer je autor imao dugu i kompleksnu, pa i kontradiktornu političku karijeru. Ovde zauzima stranu republikanaca, ali odaje i dužno poštovanje rojalistima. Ipak, pokušaj pranja republikanskog nasilja ostaje najintrigantniji, tim pre što, Summa summarum, njegova romantičarska mistika o progresu čovečanstva (u Zmajevom stilu „Gde ja stadoh, ti produži“) ipak ostaje nepomirena sa veličanstvenim mrakom završetka romana. Situacija je još kompleksnija, ako se računa da čitaoci u trenutku izlaženja romana (1874), u ovom delu nisu tražili Igoove odgovore o Vandeji, Francuskoj revoluciji i događajima od pre 100 godina, nego stav vezan za krvavo gušenje Pariske komune.
A kako Igo začarava rečima i kako uvodi likove nek posluži sledeći primer:
Simurden je bio čista, ali mračna savest. Po prirodi je bio bezuslovan. Bio je sveštenik što je ozbiljna stvar. Čovek kao i nebo, može biti mračno vedar; dovoljno je da nešto stvori u njemu tamu. Sveštenstvo je u Simurdenu stvorilo mrak. Ko je bio pop, taj ostaje pop. Ono što u nama stvara noć, može izazvati i zvezde. Simurden je bio pun vrlina i istina, ali su one blistale u tami...
Nekoliko stranica kasnije autor završava Simurdenov portret rečima: Niko danas ne zna za njega. U istoriji ima tih strašnih, nepozantih ljudi.
Legenda kaže da je negde tamo u Gruziji, u nekoj crkvenoj školi, lik Simurdena ostavio dubok utisak na mladog Josifa Staljina.
March 3, 2022
Dec. 2017 - Fascinating book.
This is my first book by Hugo and I can easily see why he is renowned for his powerful and beautiful writing. The descriptions of the characters in the book are so poignant. The images of the settings are haunting. The drama is unforgettable.
One will never use the term "loose cannon" again loosely after reading the chapter describing what that really meant to the sailors on a fighting ship.
This book was read superbly by Lisa VanDamme for a new project she has just started at: https://readwithmebookgroup.com/
She had taught and read this book many times to her students over the years, then decided to open it up to adults on Facebook and the general web. She is a marvelous narrator and discussion leader for key points in and about the book.
BTW, some folks might be interested to know that this book was one highly recommended by Ayn Rand. She was a huge fan of Victor Hugo, and this book in particular.
Hat tip: Brian Surkan - thank you for cluing me in to this wonderful audio book.
This is my first book by Hugo and I can easily see why he is renowned for his powerful and beautiful writing. The descriptions of the characters in the book are so poignant. The images of the settings are haunting. The drama is unforgettable.
One will never use the term "loose cannon" again loosely after reading the chapter describing what that really meant to the sailors on a fighting ship.
This book was read superbly by Lisa VanDamme for a new project she has just started at: https://readwithmebookgroup.com/
She had taught and read this book many times to her students over the years, then decided to open it up to adults on Facebook and the general web. She is a marvelous narrator and discussion leader for key points in and about the book.
BTW, some folks might be interested to know that this book was one highly recommended by Ayn Rand. She was a huge fan of Victor Hugo, and this book in particular.
Hat tip: Brian Surkan - thank you for cluing me in to this wonderful audio book.
October 27, 2016
The French Revolution was not simply capturing the Bastille and living happily ever after. As with all revolutions, there were unexpected results.
One of these became known as the Reign Of Terror, lasting from September 1793 to July 1794. Victor Hugo deals with this painful topic in his final novel, 'Ninety-Three.
I'm so close to speechless I can only say that every single person on the planet should read this book now.
One of these became known as the Reign Of Terror, lasting from September 1793 to July 1794. Victor Hugo deals with this painful topic in his final novel, 'Ninety-Three.
I'm so close to speechless I can only say that every single person on the planet should read this book now.
April 2, 2024
آدمی میزند و میکشد و میسوزاند و ویران میکند، اما زیبایی جهان پایدار میماند. تابستان تابستان میماند و زنبق زنبق و ستارگان همچنان برجای میمانند.
14 ژوئیه 1789 قلعه باستی تسخیر شد، سال 91 پایان سلطنت و سال 92 پایه گذاری جمهوری بود. 10 اوت 1792 روز فتح تویلری است. 21 سپتامبر 1972 روز الغای سلطنت و برابری روز و شب در پاییز است. 93 و اما 93 آغاز دوره وحشت و ترور فرانسه...
سال اعدام شاه و ملکه:
ما شاه داشتیم و ملکه داشتیم. شاه شاه بود و فرانسه ملکه او بود. سر شاه را از تن جدا کردند و ملکه را به ربسپیر شوهر دادند و این زن و شوهر دختری به دنیا آوردند به اسم گیوتین...
بعد از آن روز که کنوانسیون به اعدام لوئی شانزدهم رای داد، ربسپیر 18 ماه زنده ماند، ورنیو 9 ماه، مارا 5 ماه،و لوپلتیه یک روز!
گاهی چه نفس کوتاه و وحشت آمیزی از سینه آدمی برمی آید!
در میان بزرگان انقلاب، اندیشمندانی هم بودند که میخواستند زنده بمانند... سست عنصر بودند، آبرو باخته بودند. با آنکه خود را خدمتگزار انقلاب مینامیدند، اما وحشت داشتند. نمیدانستند چه باید کرد... تنها مقصودشان آن بود که در این گیر و دار زنده و سرپا باشند...
تراژدی های 31 ماه مه سقوط ژیروندون ها، 11 سپتامبر سقوط دانتون و نهم ترمیدور سقوط ربسپیر، غولها از پا درآمدند و این کوتوله های سیاسی جایگزین آنها شدند.
من آن نوع جمهوری را دوست دارم که ما را به آرمانها و آرزوهایمان برساند. جامعه به سوی گذشت و فداکاری و انساندوستی و معنویات و عشق برود و برای رسیدن به منظورهای عالی خویش ذوق و شوق داشته باشد. جمهوری مورد نظر شما نظم و قانون را به وجود می آورد، اما جمهوری مطلوب من انسان را تا افق لاجوردی بالا میبرد شما می خواهید یک قضیه هندسی را حل کنید، اما من میخواهم مثل عقاب در آسمانها پرواز کنم.
اما عقاب در میان ابرها گم می شود. من انسانی را دوست دارم که بر اساس معیارهای هندسه اقلیدس به وجود آمده باشد و میزان و معیار درست و دقیقی داشته باشد.
اما من انسانی را دوست دارم که هومر خالق او باشد.
هومر شاعر است... از شاعران برحذر باید بود.
مدام میگویند از این برحذر باش و از آن برحذر باش. از نسیم برحذر باش، از آفتاب برحذر باش! از عطر گلها برحذر باش! از ستارگان برحذر باش!
به هر حال این جور چیزها برای انسان آب و نان نمیشود.
اما فکر و خیال غذای روح است. فکر کردن مثل غذا خوردن است.
...
بالاتر از عدالت چیزی وجود ندارد.
انصاف از عدالت بالاتر است.
...
من صلح میخواهم نه جنگ. شما میخواهید نظامی به وجود بیاورید که حامی فقیران باشد. من میخواهم که فقر از بین رود... شما پادگان نظامی میخواهید و من درس و مدرسه...
Les Misérables 9.5/10 ⭐
The Toilers of the Sea 9.5/10 ⭐
https://www.goodreads.com/review/show...
The Hunchback of Notre-Dame 9/10 ⭐
The Man Who Laughs 8.5/10 ⭐
The Last Day of a Condemned Man 8/10 ⭐
Claude gueux 7.5/10 ⭐
14 ژوئیه 1789 قلعه باستی تسخیر شد، سال 91 پایان سلطنت و سال 92 پایه گذاری جمهوری بود. 10 اوت 1792 روز فتح تویلری است. 21 سپتامبر 1972 روز الغای سلطنت و برابری روز و شب در پاییز است. 93 و اما 93 آغاز دوره وحشت و ترور فرانسه...
سال اعدام شاه و ملکه:
ما شاه داشتیم و ملکه داشتیم. شاه شاه بود و فرانسه ملکه او بود. سر شاه را از تن جدا کردند و ملکه را به ربسپیر شوهر دادند و این زن و شوهر دختری به دنیا آوردند به اسم گیوتین...
بعد از آن روز که کنوانسیون به اعدام لوئی شانزدهم رای داد، ربسپیر 18 ماه زنده ماند، ورنیو 9 ماه، مارا 5 ماه،و لوپلتیه یک روز!
گاهی چه نفس کوتاه و وحشت آمیزی از سینه آدمی برمی آید!
در میان بزرگان انقلاب، اندیشمندانی هم بودند که میخواستند زنده بمانند... سست عنصر بودند، آبرو باخته بودند. با آنکه خود را خدمتگزار انقلاب مینامیدند، اما وحشت داشتند. نمیدانستند چه باید کرد... تنها مقصودشان آن بود که در این گیر و دار زنده و سرپا باشند...
تراژدی های 31 ماه مه سقوط ژیروندون ها، 11 سپتامبر سقوط دانتون و نهم ترمیدور سقوط ربسپیر، غولها از پا درآمدند و این کوتوله های سیاسی جایگزین آنها شدند.
من آن نوع جمهوری را دوست دارم که ما را به آرمانها و آرزوهایمان برساند. جامعه به سوی گذشت و فداکاری و انساندوستی و معنویات و عشق برود و برای رسیدن به منظورهای عالی خویش ذوق و شوق داشته باشد. جمهوری مورد نظر شما نظم و قانون را به وجود می آورد، اما جمهوری مطلوب من انسان را تا افق لاجوردی بالا میبرد شما می خواهید یک قضیه هندسی را حل کنید، اما من میخواهم مثل عقاب در آسمانها پرواز کنم.
اما عقاب در میان ابرها گم می شود. من انسانی را دوست دارم که بر اساس معیارهای هندسه اقلیدس به وجود آمده باشد و میزان و معیار درست و دقیقی داشته باشد.
اما من انسانی را دوست دارم که هومر خالق او باشد.
هومر شاعر است... از شاعران برحذر باید بود.
مدام میگویند از این برحذر باش و از آن برحذر باش. از نسیم برحذر باش، از آفتاب برحذر باش! از عطر گلها برحذر باش! از ستارگان برحذر باش!
به هر حال این جور چیزها برای انسان آب و نان نمیشود.
اما فکر و خیال غذای روح است. فکر کردن مثل غذا خوردن است.
...
بالاتر از عدالت چیزی وجود ندارد.
انصاف از عدالت بالاتر است.
...
من صلح میخواهم نه جنگ. شما میخواهید نظامی به وجود بیاورید که حامی فقیران باشد. من میخواهم که فقر از بین رود... شما پادگان نظامی میخواهید و من درس و مدرسه...
Les Misérables 9.5/10 ⭐
The Toilers of the Sea 9.5/10 ⭐
https://www.goodreads.com/review/show...
The Hunchback of Notre-Dame 9/10 ⭐
The Man Who Laughs 8.5/10 ⭐
The Last Day of a Condemned Man 8/10 ⭐
Claude gueux 7.5/10 ⭐
July 4, 2021
Free download available at Project Gutenberg.
Translator: Aline Delano
Release Date: July 6, 2015 [EBook #49372]
Language: English
Produced by Laura N.R. and Marc D'Hooghe (Images generously made
available by the Hathi Trust - and by Gallica (Bibliothèque nationale de France) for the illustrations.)
This book has several translations but we found only this one, made by Aline Delano, to be more closer to the original French text. She also translated from the Russian the following books: "The Blind Musician" by Vladimir Korolenko; "The Kingdom of God is Within You, What is Art," by Leo Tolstoy.
The original file was provided by Hathi Trust Digital Library.
Critical Note by Robert L. Stevenson (from "The Works of Victor Hugo, Vol. VII, Jefferson Press, 190-?)
In Notre Dame, Les Miserables, The Toilers of the Sea and The Man Who Laughs, one after another, there has been some departure from the traditional canons of romance; but taking each separately, one would have feared to make too much of these departures, or to found any theory upon what was per- haps purely accidental. The appearance of Ninety-Three has put us out of the region of such doubt. Like a doctor who has long been hesitating how to classify an epidemic malady, we have come at last upon a case so well marked that our uncertainty is at an end. It is a novel built upon a sort of enigma," which was at that date laid before revolutionary France, and which is presented by Hugo to Tellmarch, to Lantenac, to Gauvain, and very terribly to Cimourdain, each of whom gives his own solution of the question, clement or stern, according to the temper of his spirit. That enigma was this: "Can a good action be a bad action? Does not he who spares the wolf kill the sheep?" This question as I say, meets with one answer after another during the course of the book, and yet seems to remain undecided to the end. And something in the same way, although one character, or one set of characters, after another comes to the front and occupies our attention for the moment, we never identify our interest with any of these temporary heroes nor regret them after they are withdrawn.
Page 12:
I was in Paris on the 10th of August. I gave Westerman a drink. Everything went with a rush in those days! I saw Louis XVI. guillotined,--Louis Capet, as they call him. I tell you he did*n’t like it. You just listen now. To think that on the 13th of January he was roasting chestnuts and enjoying himself with his family! When he was made to lie down on what is called the see-saw, he wore neither coat nor shoes; only a shirt, a quilted waistcoat, gray cloth breeches, and gray silk stockings. I saw all that with my own eyes.
Page 60:
“This man who is among us represents the king. He has been intrusted to our care; we must save him. He is needed for the throne of France. As we have no prince, he is to be,--at least we hope so,--the leader of the Vendėe. He is a great general. He was to land with us in France; now he must land without us. If we save the head we save all.”
Page 135-136:
'93 is the war of Europe against France, and of France against Paris. What then is Revolution? It is the victory of France over Europe, and of Paris over France. Hence the immensity of that terrible moment '93, grander than all the rest of the century. Nothing could be more tragic. Europe attacking France, and France attacking Paris,--a drama with the proportions of an epic.
Page 139:
The Gironde, speaking in the person of Isnard, temporary president of the Convention, had uttered this appalling prophecy: "Parisians, beware! for in your city not one stone shall be left resting upon another, and the day will come when men will search for the place where Paris once stood." This speech had given Birth to the Évêché.
Page 209:
At the time when the death-sentence of Louis XVI. was passed, Robespierre had eighteen months to live, Danton fifteen, Vergniaud nine, Marat five months and three weeks, and Lepelletier-Saint-Fargeau one day! Brief and terrible was the breath of life in those days.
Page 218:
Revolution is a manifestation of the unknown. You may call it good or evil, according as you aspire to the future or cling to the past; but leave it to its authors. It would seem to be the joint product of great events and great individualities, but is in reality the result of events alone. Events plan the expenditures for which men pay the bills. Events dictate, men sign. The 14th of July was signed by Camille Desmoulins, the 10th of August by Danton, the 2d September by Marat, the 21st of September by Grégoire, and the 21st of January by Robespierre; but Desmoulins, Danton, Marat, Grégoire, and Robespierre are merely clerks.
Page 305:
"Liberty, equality, fraternity,--these are the dogmas of peace and harmony. Why give them so terrible an aspect? What are we striving to accomplish? To bring all nations under one universal republic. Well, then, let us not terrify them. Of what use is intimidation? Neither nations nor birds can be attracted by fear. We must not do evil that good may come. We have not overturned the throne to leave the scaffold standing. Death to the king, and life to the nations. Let us strike off the crowns, but spare the heads. Revolution means concord, and not terror. Schemes of benevolence arc but poorly served by merciless men. Amnesty is to me the grandest word
in human language. I am opposed to the shedding of blood, save as I risk my own. Still, I am but a
soldier; I can do no more than fight. Yet if we are to lose the privilege of pardoning, of what use is it
to conquer? Let us be enemies, if you will, in battle; but when victory is ours, then is the time to be
brothers."
Page 467:
Was it then the object of Revolution to destroy the natural affections, to sever all family ties, and to stifle every sense of humanity? Far from it. The dawn of '89 came to affirm those higher truths, and not to deny them. The destruction of bastiles signified the deliverance of humanity; the overthrow of feudalism was the signal for the building up of the family.
Page 486:
The genius of France was made up from that of the entire continent, and each of its provinces represents a
special virtue of Europe; the frankness of Germany is to be found in Picardy, the generosity of Sweden
in Champagne, the industry of Holland in Burgundy, the activity of Poland in Languedoc, the grave dignity
of Spain in Gascony, the wisdom of Italy in Provence, the subtlety of Greece in Normandy, the fidelity of Switzerland in Dauphiny.
Page 505:
"Grand events are taking form. No one can comprehend the mysterious workings of revolution at the present time. Behind the visible achievement rests the invisible, the one concealing the other. The visible work seems cruel; the invisible is sublime. At this moment I can see it all very clearly. It is strange and beautiful. We have been forced to use the materials of the Past. Hence this wonderful '93. Beneath a scaffolding of barbarism we
are building the temple of civilization.
Translator: Aline Delano
Release Date: July 6, 2015 [EBook #49372]
Language: English
Produced by Laura N.R. and Marc D'Hooghe (Images generously made
available by the Hathi Trust - and by Gallica (Bibliothèque nationale de France) for the illustrations.)
This book has several translations but we found only this one, made by Aline Delano, to be more closer to the original French text. She also translated from the Russian the following books: "The Blind Musician" by Vladimir Korolenko; "The Kingdom of God is Within You, What is Art," by Leo Tolstoy.
The original file was provided by Hathi Trust Digital Library.
Critical Note by Robert L. Stevenson (from "The Works of Victor Hugo, Vol. VII, Jefferson Press, 190-?)
In Notre Dame, Les Miserables, The Toilers of the Sea and The Man Who Laughs, one after another, there has been some departure from the traditional canons of romance; but taking each separately, one would have feared to make too much of these departures, or to found any theory upon what was per- haps purely accidental. The appearance of Ninety-Three has put us out of the region of such doubt. Like a doctor who has long been hesitating how to classify an epidemic malady, we have come at last upon a case so well marked that our uncertainty is at an end. It is a novel built upon a sort of enigma," which was at that date laid before revolutionary France, and which is presented by Hugo to Tellmarch, to Lantenac, to Gauvain, and very terribly to Cimourdain, each of whom gives his own solution of the question, clement or stern, according to the temper of his spirit. That enigma was this: "Can a good action be a bad action? Does not he who spares the wolf kill the sheep?" This question as I say, meets with one answer after another during the course of the book, and yet seems to remain undecided to the end. And something in the same way, although one character, or one set of characters, after another comes to the front and occupies our attention for the moment, we never identify our interest with any of these temporary heroes nor regret them after they are withdrawn.
Page 12:
I was in Paris on the 10th of August. I gave Westerman a drink. Everything went with a rush in those days! I saw Louis XVI. guillotined,--Louis Capet, as they call him. I tell you he did*n’t like it. You just listen now. To think that on the 13th of January he was roasting chestnuts and enjoying himself with his family! When he was made to lie down on what is called the see-saw, he wore neither coat nor shoes; only a shirt, a quilted waistcoat, gray cloth breeches, and gray silk stockings. I saw all that with my own eyes.
Page 60:
“This man who is among us represents the king. He has been intrusted to our care; we must save him. He is needed for the throne of France. As we have no prince, he is to be,--at least we hope so,--the leader of the Vendėe. He is a great general. He was to land with us in France; now he must land without us. If we save the head we save all.”
Page 135-136:
'93 is the war of Europe against France, and of France against Paris. What then is Revolution? It is the victory of France over Europe, and of Paris over France. Hence the immensity of that terrible moment '93, grander than all the rest of the century. Nothing could be more tragic. Europe attacking France, and France attacking Paris,--a drama with the proportions of an epic.
Page 139:
The Gironde, speaking in the person of Isnard, temporary president of the Convention, had uttered this appalling prophecy: "Parisians, beware! for in your city not one stone shall be left resting upon another, and the day will come when men will search for the place where Paris once stood." This speech had given Birth to the Évêché.
Page 209:
At the time when the death-sentence of Louis XVI. was passed, Robespierre had eighteen months to live, Danton fifteen, Vergniaud nine, Marat five months and three weeks, and Lepelletier-Saint-Fargeau one day! Brief and terrible was the breath of life in those days.
Page 218:
Revolution is a manifestation of the unknown. You may call it good or evil, according as you aspire to the future or cling to the past; but leave it to its authors. It would seem to be the joint product of great events and great individualities, but is in reality the result of events alone. Events plan the expenditures for which men pay the bills. Events dictate, men sign. The 14th of July was signed by Camille Desmoulins, the 10th of August by Danton, the 2d September by Marat, the 21st of September by Grégoire, and the 21st of January by Robespierre; but Desmoulins, Danton, Marat, Grégoire, and Robespierre are merely clerks.
Page 305:
"Liberty, equality, fraternity,--these are the dogmas of peace and harmony. Why give them so terrible an aspect? What are we striving to accomplish? To bring all nations under one universal republic. Well, then, let us not terrify them. Of what use is intimidation? Neither nations nor birds can be attracted by fear. We must not do evil that good may come. We have not overturned the throne to leave the scaffold standing. Death to the king, and life to the nations. Let us strike off the crowns, but spare the heads. Revolution means concord, and not terror. Schemes of benevolence arc but poorly served by merciless men. Amnesty is to me the grandest word
in human language. I am opposed to the shedding of blood, save as I risk my own. Still, I am but a
soldier; I can do no more than fight. Yet if we are to lose the privilege of pardoning, of what use is it
to conquer? Let us be enemies, if you will, in battle; but when victory is ours, then is the time to be
brothers."
Page 467:
Was it then the object of Revolution to destroy the natural affections, to sever all family ties, and to stifle every sense of humanity? Far from it. The dawn of '89 came to affirm those higher truths, and not to deny them. The destruction of bastiles signified the deliverance of humanity; the overthrow of feudalism was the signal for the building up of the family.
Page 486:
The genius of France was made up from that of the entire continent, and each of its provinces represents a
special virtue of Europe; the frankness of Germany is to be found in Picardy, the generosity of Sweden
in Champagne, the industry of Holland in Burgundy, the activity of Poland in Languedoc, the grave dignity
of Spain in Gascony, the wisdom of Italy in Provence, the subtlety of Greece in Normandy, the fidelity of Switzerland in Dauphiny.
Page 505:
"Grand events are taking form. No one can comprehend the mysterious workings of revolution at the present time. Behind the visible achievement rests the invisible, the one concealing the other. The visible work seems cruel; the invisible is sublime. At this moment I can see it all very clearly. It is strange and beautiful. We have been forced to use the materials of the Past. Hence this wonderful '93. Beneath a scaffolding of barbarism we
are building the temple of civilization.
August 29, 2008
An incredibly realistic Painting of the French Revolution.
Some might say "it's not realistic, it's pure fantasy, it's much too lyric an passionate, and much too orientated in favor of the revolutionnaries" - indeed, it's only a novel, BUT it's realistic because it shows every aspects of this revolution, and that's precisely because it's lyric that you can understand it. A revolution cannot be described by facts, but by presenting the storm, the hates, the men, in one word : by showing that amazing race between opponents, between "men from the old world" (the nobles) and "men from the new world" (revolutionaries: intellectuals and armymen), this race where you'll lose your head at any mistake, because you don't have the right to fail, because if you're weak the King (i.e. injustice, torture, fanatism) will be back soon!
If you're not French and believe that the Revolution was all about Robespierre's "terror"; if you believe that it was only a bunch of farmers blindly cutting heads, then read this book, you'll understand how wrong you are. You'll get the soul of this Revolution.
Last but not least, this novel is written in a very epic manner, so it's very pleasant to read.
PS : I don't know if an English translation of the book would be very good, because Victor Hugo is "the" French writer.
Some might say "it's not realistic, it's pure fantasy, it's much too lyric an passionate, and much too orientated in favor of the revolutionnaries" - indeed, it's only a novel, BUT it's realistic because it shows every aspects of this revolution, and that's precisely because it's lyric that you can understand it. A revolution cannot be described by facts, but by presenting the storm, the hates, the men, in one word : by showing that amazing race between opponents, between "men from the old world" (the nobles) and "men from the new world" (revolutionaries: intellectuals and armymen), this race where you'll lose your head at any mistake, because you don't have the right to fail, because if you're weak the King (i.e. injustice, torture, fanatism) will be back soon!
If you're not French and believe that the Revolution was all about Robespierre's "terror"; if you believe that it was only a bunch of farmers blindly cutting heads, then read this book, you'll understand how wrong you are. You'll get the soul of this Revolution.
Last but not least, this novel is written in a very epic manner, so it's very pleasant to read.
PS : I don't know if an English translation of the book would be very good, because Victor Hugo is "the" French writer.
July 10, 2021
This is pretty typical of the author's work and I love it. It's full of hard hitting moments, as well as themes and messages, you can notice Hugo's interest in history which never romanticizes it and he loves to bring back characters, relationships and mirrored situations throughout the book, all things I already loved in Les Mis.
While he never makes you feel for or lets you know a character in the same way we expect from modern books, he still explores and characterizes them so well. He isn't afraid to have good actions with bad consequences or questionable characters do good things, while still staying on theme and supporting his moral views. While it can be descriptive for a short time and a part in the middle was a bit less exciting, I was incredible intrigued by everything going on. I just adore Hugo's plots and writing and this might be a new favourite for me, other than Les Miserables of course.
While he never makes you feel for or lets you know a character in the same way we expect from modern books, he still explores and characterizes them so well. He isn't afraid to have good actions with bad consequences or questionable characters do good things, while still staying on theme and supporting his moral views. While it can be descriptive for a short time and a part in the middle was a bit less exciting, I was incredible intrigued by everything going on. I just adore Hugo's plots and writing and this might be a new favourite for me, other than Les Miserables of course.
October 8, 2018
La Terreur
Un romanzo di grande spessore, in ogni senso, questo che Victor Hugo pubblicò nel 1874, ultimo tra i suoi capolavori! Uno spettacolare affresco di un periodo molto particolare nell'ambito di quell'avvenimento epocale che fu la Rivoluzione Francese: il 1793, l'anno del Terrore.
La vicenda si svolge principalmente nella Vandea, terra “aspra e forte che nel pensier rinnova la paura” e che, dopo la caduta della monarchia e la decapitazione del re Luigi XVI, insorge contro il nuovo regime repubblicano, dando così avvio a una feroce guerra civile combattuta fra le truppe regolari francesi e le bande di contadini vandeani pericolosamente nascoste tra i fitti boschi della regione. A capo di queste ultime, il marchese di Lantenac, vecchio aristocratico fedele ai valori dell'Ancien Régime che, con le forze raccolte attorno a sé, diventa ben presto una spina nel fianco che il governo repubblicano intende sradicare una volta per tutte.
Sullo sfondo della grande Storia, che catapulta il lettore addirittura al cospetto della triade rivoluzionaria Robespierre-Danton-Marat e persino nel bel mezzo di una seduta dell'assemblea della Convenzione, si muovono dunque diversi personaggi con le proprie piccole storie, dal nobile Lantenac alla miserabile vedova Michelle Fléchard, mater dolorosa che vaga alla ricerca ostinata dei suoi tre bambini dopo che le vengono portati via durante gli scontri.
“Une veuve, trois orphelins, la fuite, l'abandon, la solitude, la guerre grondant tout autour de l'horizon, la faim, la soif, pas d'autre nourriture que l'herbe, pas d'autre toit que le ciel.”
E proprio le vicissitudini di questa umile famigliola, trovatasi suo malgrado tra le violenze della guerra civile, offrono pagine di grande intensità, rivelandosi altresì determinanti per la sorte del marchese di Lantenac.
Nonostante un inizio che sembra stentare a entrare nel vivo della storia e la pesantezza di alcuni passaggi qua e là nel corso della narrazione, da un certo punto in poi il romanzo si fa via via decisamente più appassionante e non avaro di colpi di scena capaci di tenere ben desta l'attenzione di chi legge, complice una scrittura magnifica, potente, a tratti disarmante (godibilissima anche in lingua originale!) che spesso s'interroga, e ci interroga, su temi etici. Attraverso i suoi personaggi, infatti, Hugo ci mostra come bene e male non sempre abbiano un confine poi così netto e che pure il colpevole di crimini indicibili si possa riscattare salvando la vita a tre poveri bimbi.
Vecchio e nuovo, inoltre, si contrappongono su più livelli: da un lato, Lantenac e suo nipote, il giovane capitano Gauvain, fiero e irriducibile monarchico il primo, convinto repubblicano il secondo; dall'altro, lo stesso Gauvain e il suo vecchio precettore Cimourdain, i quali, benché entrambi sostenitori dell'ideale repubblicano, ne incarnano due visioni differenti, nonché due concezioni inconciliabili della giustizia in nome della quale si deve agire: dura e inflessibile, pressoché spietata, per Cimourdain che con quel suo “Force à la loi!” nel momento estremo ribadisce con durezza il proprio ruolo di delegato del Comitato di salute a pubblica a dispetto del suo essere in origine un prete, al contrario del suo allievo di un tempo, secondo cui la giustizia dev'essere anche capace di atti di clemenza, controbilanciando le colpe con i meriti dell'individuo, in nome di un senso di umanità che non dovrebbe mai venire meno.
Un romanzo che si fa esplicita condanna della guerra in generale e dell'insensatezza della violenza (anche di quella da parte dello Stato che mette a morte i propri cittadini, nel solco, del resto, di quanto già espresso oltre quarant'anni prima con “L'ultimo giorno di un condannato a morte”), un finale inatteso e sorprendente, in cui si soffre e si spera fino all'ultimo straziante rullo di tamburi, mentre sfilano suoni e immagini che soltanto una grande penna poteva imprimere su carta.
Un romanzo di grande spessore, in ogni senso, questo che Victor Hugo pubblicò nel 1874, ultimo tra i suoi capolavori! Uno spettacolare affresco di un periodo molto particolare nell'ambito di quell'avvenimento epocale che fu la Rivoluzione Francese: il 1793, l'anno del Terrore.
La vicenda si svolge principalmente nella Vandea, terra “aspra e forte che nel pensier rinnova la paura” e che, dopo la caduta della monarchia e la decapitazione del re Luigi XVI, insorge contro il nuovo regime repubblicano, dando così avvio a una feroce guerra civile combattuta fra le truppe regolari francesi e le bande di contadini vandeani pericolosamente nascoste tra i fitti boschi della regione. A capo di queste ultime, il marchese di Lantenac, vecchio aristocratico fedele ai valori dell'Ancien Régime che, con le forze raccolte attorno a sé, diventa ben presto una spina nel fianco che il governo repubblicano intende sradicare una volta per tutte.
Sullo sfondo della grande Storia, che catapulta il lettore addirittura al cospetto della triade rivoluzionaria Robespierre-Danton-Marat e persino nel bel mezzo di una seduta dell'assemblea della Convenzione, si muovono dunque diversi personaggi con le proprie piccole storie, dal nobile Lantenac alla miserabile vedova Michelle Fléchard, mater dolorosa che vaga alla ricerca ostinata dei suoi tre bambini dopo che le vengono portati via durante gli scontri.
“Une veuve, trois orphelins, la fuite, l'abandon, la solitude, la guerre grondant tout autour de l'horizon, la faim, la soif, pas d'autre nourriture que l'herbe, pas d'autre toit que le ciel.”
E proprio le vicissitudini di questa umile famigliola, trovatasi suo malgrado tra le violenze della guerra civile, offrono pagine di grande intensità, rivelandosi altresì determinanti per la sorte del marchese di Lantenac.
Nonostante un inizio che sembra stentare a entrare nel vivo della storia e la pesantezza di alcuni passaggi qua e là nel corso della narrazione, da un certo punto in poi il romanzo si fa via via decisamente più appassionante e non avaro di colpi di scena capaci di tenere ben desta l'attenzione di chi legge, complice una scrittura magnifica, potente, a tratti disarmante (godibilissima anche in lingua originale!) che spesso s'interroga, e ci interroga, su temi etici. Attraverso i suoi personaggi, infatti, Hugo ci mostra come bene e male non sempre abbiano un confine poi così netto e che pure il colpevole di crimini indicibili si possa riscattare salvando la vita a tre poveri bimbi.
Vecchio e nuovo, inoltre, si contrappongono su più livelli: da un lato, Lantenac e suo nipote, il giovane capitano Gauvain, fiero e irriducibile monarchico il primo, convinto repubblicano il secondo; dall'altro, lo stesso Gauvain e il suo vecchio precettore Cimourdain, i quali, benché entrambi sostenitori dell'ideale repubblicano, ne incarnano due visioni differenti, nonché due concezioni inconciliabili della giustizia in nome della quale si deve agire: dura e inflessibile, pressoché spietata, per Cimourdain che con quel suo “Force à la loi!” nel momento estremo ribadisce con durezza il proprio ruolo di delegato del Comitato di salute a pubblica a dispetto del suo essere in origine un prete, al contrario del suo allievo di un tempo, secondo cui la giustizia dev'essere anche capace di atti di clemenza, controbilanciando le colpe con i meriti dell'individuo, in nome di un senso di umanità che non dovrebbe mai venire meno.
Un romanzo che si fa esplicita condanna della guerra in generale e dell'insensatezza della violenza (anche di quella da parte dello Stato che mette a morte i propri cittadini, nel solco, del resto, di quanto già espresso oltre quarant'anni prima con “L'ultimo giorno di un condannato a morte”), un finale inatteso e sorprendente, in cui si soffre e si spera fino all'ultimo straziante rullo di tamburi, mentre sfilano suoni e immagini che soltanto una grande penna poteva imprimere su carta.
January 20, 2023
Magnifico, intenso come d’altronde tutto ciò che Hugo abbia scritto. Il mio porto sicuro.
“Il Novantatré” è l’anno del terrore e ultimo libro di Hugo. Un avvincente romanzo storico che appassiona e coinvolge dalla prima all'ultima pagina.
La storia di tre "caratteri" scolpiti con stupefacente maestria: il marchese Lantenac, uomo leale del re, dedito all’onore antico; Cimourdain, un ex prete, uomo austero e inflessibile, implacabile come il fuoco della Rivoluzione; e infine Gauvain, giovane aristocratico nipote di Lantenac, allievo di Cimourdain, passato al popolo. Un giovane spirito mosso dalla Rivoluzione che ritrova se stesso nel suo ultimo libero volo.
Personaggi indimenticabili che Hugo disegna in modo sublime. Temperamento, ideali, questo libro è un viaggio profondo nella loro coscienza. E in questo Hugo è imbattibile. Buono e cattivo, giusto e sbagliato si fondano in un tutt’uno, come spiriti mossi dal vento, il vento della rivoluzione che tutto abbatte e tutto trasforma.
I dialoghi sono di un'intensità e bellezza rara, il finale sorprendente. Emozioni che solo una grande penna poteva imprimere sulla carta.
“Il Novantatré” è l’anno del terrore e ultimo libro di Hugo. Un avvincente romanzo storico che appassiona e coinvolge dalla prima all'ultima pagina.
La storia di tre "caratteri" scolpiti con stupefacente maestria: il marchese Lantenac, uomo leale del re, dedito all’onore antico; Cimourdain, un ex prete, uomo austero e inflessibile, implacabile come il fuoco della Rivoluzione; e infine Gauvain, giovane aristocratico nipote di Lantenac, allievo di Cimourdain, passato al popolo. Un giovane spirito mosso dalla Rivoluzione che ritrova se stesso nel suo ultimo libero volo.
Personaggi indimenticabili che Hugo disegna in modo sublime. Temperamento, ideali, questo libro è un viaggio profondo nella loro coscienza. E in questo Hugo è imbattibile. Buono e cattivo, giusto e sbagliato si fondano in un tutt’uno, come spiriti mossi dal vento, il vento della rivoluzione che tutto abbatte e tutto trasforma.
I dialoghi sono di un'intensità e bellezza rara, il finale sorprendente. Emozioni che solo una grande penna poteva imprimere sulla carta.
November 30, 2019
“El verdadero punto de vista de la revolución es la irresponsabilidad: ninguno es inocente, pero tampoco hay ningún culpable”
Aunque está novela es menos leída que Los miserables, me ha parecido de mayor calidad. El tema es la revolución francesa, desde luego que hay aventuras militares que cautivarán a los más jóvenes.
Entre los personajes aparecen Robespierre, Dantón y Marat. Así que la novela da la oportunidad de investigar sobre personajes históricos y hechos.
En cuanto a personajes ficticios quien se lleva la palma es Cimourdain, un sacerdote metido en política, bastante apasionado con su sed de justicia.
Una delicia de novela pese a su complejidad. Por esta novela tendré que quitar una estrella a Los miserables.
Aunque está novela es menos leída que Los miserables, me ha parecido de mayor calidad. El tema es la revolución francesa, desde luego que hay aventuras militares que cautivarán a los más jóvenes.
Entre los personajes aparecen Robespierre, Dantón y Marat. Así que la novela da la oportunidad de investigar sobre personajes históricos y hechos.
En cuanto a personajes ficticios quien se lleva la palma es Cimourdain, un sacerdote metido en política, bastante apasionado con su sed de justicia.
Una delicia de novela pese a su complejidad. Por esta novela tendré que quitar una estrella a Los miserables.
December 27, 2016
This completes for me the trio of novels that tell of the conflict between the Royalist resistance in Brittany and the Republican Revolutionaries after the beheading of Louis XVI. I think I serendipitously read them in the "right" order, which happens to be in publication order: The Chouans, by Balzac, La Vendee by Trollope, and this by Hugo. They each have a somewhat different perspective.
The middle part of this was a slog, but it was sandwiched between two parts that were compelling. The sloggy part felt more like nonfiction and included lots of names with which I was unfamiliar, but were probably part of any history learned in school in France. I suspect many - both US and others -might just as easily be unfamiliar with the minor players of the US Revolution. But the major players made up a part of this section, too, and one in particular, Cimourdain, was instrumental to the exciting third part.
And the Head of the Committee of Public Safety, Robespierre, tells us:
The middle part of this was a slog, but it was sandwiched between two parts that were compelling. The sloggy part felt more like nonfiction and included lots of names with which I was unfamiliar, but were probably part of any history learned in school in France. I suspect many - both US and others -might just as easily be unfamiliar with the minor players of the US Revolution. But the major players made up a part of this section, too, and one in particular, Cimourdain, was instrumental to the exciting third part.
‘93 is a year of intense action. The tempest is there in all its wrath and grandeur. Cimourdain felt himself in his element. This scene of distraction, wild and magnificent, suited the compass of his outspread wings. Like a sea-eagle, he united a profound inward calm with a relish for external danger.
And the Head of the Committee of Public Safety, Robespierre, tells us:
"Listen, Danton; foreign war is as nothing compared with the dangers of civil war. A foreign war is like a scratch on the elbow, but civil war is an ulcer which eats away your liver. Here is the sum and substance of all that I have just read to you: the Vendée, which has hitherto been divided among many chiefs, is about to concentrate its forces. Henceforth it is to have one leader"Although I highlighted a bit more elsewhere, this was enough to set the stage for this novel and the conflict it describes. Hugo felt compelled to a bit more philosophizing than I like in a novel. If I were more a student of the French Revolution, and especially this period of the Reign of Terror, I might have appreciated it more. As it is, this sits on the border between 3- and 4-stars. The compelling parts are enough to nudge it up.
November 29, 2012
Voici mon roman favori de Hugo. C’est celui qui m’a fait la plus belle impression, malgré la très vive concurrence que lui font Les Misérables et de Notre-Dame de Paris.
Je suis conscient de la singularité de ma préférence et j’aimerais tenter de vous la faire comprendre.
Tout cela tient à ma perception de Hugo. Pour moi, c’est l’homme magistral des lettres françaises. À mon avis, il a su, mieux que personne, écrire en prenant une perspective à la fois élevée et pleine d’une compréhension généreuse et touchante. Cette particularité tient du génie, du miraculeux. Je ne crois pas qu’on puisse l’expliquer. Il a pu disposer d’un esprit tout naturellement grand, exactement comme d’autres disposent d’une grande taille, d’une grande fortune, etc., c’est tout.
Cette grandeur se manifeste de la manière la plus parfaite dans ses poèmes, mais je la sens même dans ses pamphlets, ouvrages dont le style et les sujets sont, par définition, on ne peut plus terre à terre. Et parmi ses romans, celui où cette particularité, qui fait pour moi le charme unique des ouvrages de Hugo, apparaît de la manière la plus éclatante, c’est Quatrevingt-treize.
Hugo s’est très bien documenté sur la période de la terreur pour écrire ce livre, dont l’horizon est la lutte entre révolutionnaires et monarchistes. Malgré ses convictions personnelles favorables à la révolution, Hugo dépasse sa perspective de simple citoyen pour exposer d’une manière juste et généreuse les tares et qualités de chacun des partis.
On s’y sent, tout en douceur, transporté en survol au-dessus des évènements terribles de cette période troublée.
Un pur délice.
Je suis conscient de la singularité de ma préférence et j’aimerais tenter de vous la faire comprendre.
Tout cela tient à ma perception de Hugo. Pour moi, c’est l’homme magistral des lettres françaises. À mon avis, il a su, mieux que personne, écrire en prenant une perspective à la fois élevée et pleine d’une compréhension généreuse et touchante. Cette particularité tient du génie, du miraculeux. Je ne crois pas qu’on puisse l’expliquer. Il a pu disposer d’un esprit tout naturellement grand, exactement comme d’autres disposent d’une grande taille, d’une grande fortune, etc., c’est tout.
Cette grandeur se manifeste de la manière la plus parfaite dans ses poèmes, mais je la sens même dans ses pamphlets, ouvrages dont le style et les sujets sont, par définition, on ne peut plus terre à terre. Et parmi ses romans, celui où cette particularité, qui fait pour moi le charme unique des ouvrages de Hugo, apparaît de la manière la plus éclatante, c’est Quatrevingt-treize.
Hugo s’est très bien documenté sur la période de la terreur pour écrire ce livre, dont l’horizon est la lutte entre révolutionnaires et monarchistes. Malgré ses convictions personnelles favorables à la révolution, Hugo dépasse sa perspective de simple citoyen pour exposer d’une manière juste et généreuse les tares et qualités de chacun des partis.
On s’y sent, tout en douceur, transporté en survol au-dessus des évènements terribles de cette période troublée.
Un pur délice.
December 29, 2023
Eşitlik, özgürlük, kardeşlik.
Veya başka bir ifadeyle; evet, bizim Victor’ın Sefiller dışında da kitabı varmış.
Doksan Üç, Fransız İhtilali’nin ardından yaşanan karşı devrimci dalgayı, Vendêe savaşı ve Terör Dönemini anlatan modern bir destan. Fransa’nın gelecek iki yüzyılını damgasını vuracak iktidar kavgasının, kuşaklar boyu aktarılacak travmaların yaşandığı 1793’ün, samimi ve objektif bir portresi. Destan diye tanımlayışım ise lafın gelişi değil. Hugo, antik destanlara benzer şekilde, üç kurgusal karakterin etrafına sarmalayıp, maharetle ve ahenkli bir estetikle anlatıyor hikayeyi.
Hugo’nun, bu tekinsiz, tuhaf, kanlı dönem anlatısı, hayatının sonuna denk geliyor. Yazar, son eseri olan Doksan Üç’ü yayınladıktan bir yıl sonra, 1885’te, 83 yaşında ölüyor...
(bkz: Bölüm 1, Victor Hugo’nun Hayatına Dair)
...
Aslında Sefiller ile tanıdığım için biraz çekindiğim bir yazar Victor Hugo. Biz bizeyiz şurada(?) “Boktan şamdanı 1800 sayfa anlatan adam, koskoca İhtilal hakkında neler yazmaz?” diye hafif bir endişe ile kitaba başladığımı inkar etmeyeceğim. Ancak Doksan Üç, sade ve samimi bir tonla yazılmış ve okuyucuyu büyük bir hızla içine çekiyor, kısa süre içinde şüphe ve güvensizliğin zerresi kalmıyor. Yan yollar açmak, sürprizler ve çatışmalar, dönüm ve düğüm noktaları oluşturmakta da son derece başarılı bir metin olduğu için, bilinçsizce büyüsüne kapılıyorsunuz kitabın. Kitapta İlerledikçe, hiçbir konuya boşuna yatırım yapmadığı, yazdığı her unsurun hikayeyi geliştirdiğini keşfetmek ise gerçekten keyifli. Üç ana bölüme ayrılıyor hikaye:
1. Bölüm, “Denizde”
1793 baharında, ormanın içinde ilerleyen bir grup cumhuriyetçi askerin, her şeyini kaybetmiş, paçavralar içinde bir ana ve üç çocuğuyla karşılaşması ile açılıyor kitap. Sırlarını hemen dökmüyor ortaya, fark ettirmeden insanın içine sızan, tatlı bir akış tutturmuş. Diğer taraftan da denizde bir şeyler oluyor. Claymore adlı küçük, görünüşte silahsız bir korvete, gizlilik içinde limandan demir almış, gizemli bir yolcuyu hedefine ulaştırmak için zamanla yarışıyor.
Elbette denizde felaket gecikmiyor; Fransız Donanması’nın fırkateynleri arasından hızla geçmek, ancak çok gerekirse savaşmak için tasarlanmış küçük, yeni ve modern bir gemi Claymore. Ancak iyi bağlanmamış bir top iplerini koparıyor ve geminin Nemesis’i haline geliyor. Denizin çalkantısı ve dalgaların kestirilemez hareketiyle güvertede serbestçe gezinen top, bir anda çevresindeki tayfaları ezerek parçalıyor ve korkunç bir yıkım dansına başlıyor. Bir sonraki saniye nerede olacağı, neye çarpacağı asla öngörülemeyen devasa çelik canavar, önüne çıkan insanları pelteleşmiş bir et ve kemik yığınına çeviriyor, ahşap gemiyi parçalamaya, direkleri kırmaya, metalin öfkesini insanların üstüne kusmaya koyuluyor.
Tekerlekleri üzerinde, alt güverte boyunca salınan, bir aşağı bir yukarı giden, altına aldığı denizcilerin parçaladığı bedenleriyle güverteyi grotesk bir tabloya çeviren çelik yığının, sanki canlı bir varlıktan bahsedercesine anlatılması, topa hayvansı, hatta canavarsı bir zeka atfedilmesi, yaşanan dehşeti başka bir boyuta çıkarıyor. Bir anda kendimizi masallara yakışır, fantastik bir mücadelenin içinde buluyoruz. Aynı anda modern bilim-kurguları andıran, insana karşı makine metaforlarını okumak ise beklenmedik ve kesinlikle heyecan verici.
Sonunda top kontrol altına alınıyor, Claymore batmaktan kurtuluyor. Ancak ağır hasar almış gemi, artık işlevini yerine getirecek durumda değil. Düşman donanması yaklaşıyor, uzaktan “Yaşasın Cumhuriyet” diye bağıran düşmanın sesi duyuluyor. Claymore kayalıklara sürükleniyor. Biz ise hikayenin gizemli yabancıyla, yani hikayenin üç kilit karakterinden ilki, sabık Lantenac Markisi ise tanışıyoruz. Claymore son savaşını vermek üzere düşmanla yüzleşmeye hazırlanırken, Lantenac, gecenin karanlığında karaya çıkmak üzere bir kayığa bindiriliyor...
Hugo, İhtilalin hikayesini aktarmak için bu üç karakterin ustaca kullanıyor. Mitolojik tanrıların dünyaya inmek için kullandığı avatarlarına benziyor üçlü ama bu sefer dünyada yürüyenler, çok daha somut ve gerçek inançların avatarları. Lantenac monarşiyi, daha sonra tanışacağımız iki kahraman ise cumhuriyetin iki farklı yüzünü temsil ediyor.
Laternac, adeta kralcılığın ete kemiğe gelmiş hali. Zafere giden yolda her eylemi meşru görüyor, krallığa karşı tanrısal bir sadakati var. Eski usül, vahşi bir aristokrat, pratik ama acımasız ve korkunç bir adam. İpini koparmış topu zapt edip gemiyi kurtaran topçubaşına önce madalyayla verip, ardından “topu düzgün bağlamadığı için” kurşuna dizdiren, arkaik, epik ve sapkın bir adalet anlayışına sahip. Öte yandan tam bir provokatör, fırsatçı ve koca bir yurdu ayağa kaldıracak temel bilgiye sahip. Cumhuriyete yakın köyleri yaktırmakta, ardından ceset yığınları bırakmakta, kadınları da erkeklerle beraber kurşuna dizmekte tereddüt etmiyor. Marki, gemiden iner inmez planını uygulamaya başlıyor ve Vendêe liderini buluyor. O andan sonra Vendêe demek isyan demek, isyan demek de Marki demek:
“Öldürün! Yakın! Tutsak almak yok!”
2. Bölüm, “Paris’te”
Vendêe isyan ederken Hugo, bu kez odağını devrimin kalbine, Paris’e çeviriyor. İhtilalin önderlerini, Danton, Marat ve Robespierre’i, karakter olarak karşımıza çıkarıyor. Bu sırada destanımızın ikinci avatarıyla, devrimin ateşiyle tekrar vaftiz olmuş, “saf ama karmaşık vicdanlı” eski papaz Cimourdain ile de tanışıyoruz. İnançlı, erdemli, adil ve insanüstü bir iyilikseverlik anlayışına sahip bir baba figürü.
Paris kısımları Hugo’nun üslubunu incelikle değiştirdiği ve tıpkı bir gazeteci gibi anlatısını şekillendirdiği bir kısım bu arada. Fransız İhtilaline ve devamındaki yıllara, “Robespierre yoktu, düşman çoktu, Robespierre geldi, herkesi kesti.” kabalağında yaklaşmıyor kesinlikle. Ancak devrimin üç önderinin kişiliklerini de saklama gereği duymuyor, samimiyetle yansıtıyor. Haliyle insani, Alfred Laouder tarafından da kanvasa yansıtılmış (kitabın da kapağı olmuş) diyaloğun hayali olduğuna inanmakta zorlanıyor.
Tarihsel sürece baktığımızdaysa, aslında başlangıçta ılımlı bir hareket Jakobenler. Fransız İhtilali’nin(1789) ardından gelen yıllarda, monarşi fiili olarak halen devam ettiği sırada, “üçüncü tabaka” olarak da bilinen, orta sınıf, işçi ve köylü temsilcileri de içeren bir siyasi hareket. 1792’de monarşinin kaldırılıp cumhuriyetin ilan edilmesiyle birlikte, örgütlülüğünün de verdiği güvenle, cumhuriyete karşı girişilecek bir aristokrasi ihtimaline karşı giderek radikalleşiyor, Vendêe’deki gerici isyanla birlikte de bir ölüm makinesine dönüşüyor. (bkz: Terör Dönemi 1793-1794) Georg Büchner, Danton’un İhtilal hakkında “İhtilal Satürn gibidir, kendi evlatlarını yer.” dediğini rivayet ediyor. Bugünden baktığım zaman, -özellikle Hugo’nun giyotin tiksintisini paylaşmayan bir goşist olarak- belki Vendêe’de dökülen kanın tamamını değil ama devrimin kendini koruma refleksini ben yargılamıyorum. Yine de Victor Hugo’nun kaleminden okunduğunda ve şiddete karşı mesafeli tavrıyla birleştiğinde, yükselen karşı devrimci darbeye karşı hissedilen acil panik halinin, kırsal nüfusun içinde olduğu hezeyanın ve Paris’te olan biten onlarca şeyin, nasıl böyle bir noktaya evrildiğini, olayların nasıl kontrolden çıktığını daha iyi anlayabiliyorum.
İkinci bölümde monarşinin yerini alan Konvansiyon ile ilgili kısımlar ise kitapta anlatının ritminin düştüğü ve benim tadımı kaçıran tek kısım. Aslında Konvansiyon’u anlatmakta (bir çeşit ön meclis diye tanımlayabiliriz) kralın yargılanmasını, halkın tepkilerini aktarmada gayet başarılı Hugo. Delegelerin kıyasıya kavga ettiği, birbirini astırmakla tehdit ettiği, siyasetin doğrudan hayat seviyesinde yaşandığı bir kurum burası ve Doksan Üç, gerçekten o havayı solumamıza imkan veriyor. Ancak bir süre sonra anlamsız bir name dropping başlıyor. Sayfalar boyunca, hiç fikrimiz olmayan isimleri ve bunların üçer dörder kelimelik kısa tanımlarını ve namlarını okumak hoşlandığım bir deneyim değil. Diyelim ki ben benzeri bir yazı hazırlıyor, 2000li yılların Kürt Hareketi’nden ve meclisteki varlıklarından bahsetmek istiyorum. Eğer bunu yaparken eğer “Bir Berdan Öztürk vardı... Bir Filiz Kerestecioğlu vardı... Hele sonra o Mahmut Celadet Gaydalı yok muydu? Peki ya Garo Paylan, peki ya Dersim Dağ?” gibi cümlelerle sayfaları doldurursam, yazdıklarım ne kadar ve ne süreyle anlam ifade eder? On yıl, belki yirmi? “Leyla Zana” veya “Selahattin Demirtaş” dışında isimler sayarak anlatmaya çalışırsam eğer söz konusu siyasi çevreyi, kuvvetle muhtemel yüz yıl sonra bunu okuyanlar boş boş bakacaktır yazdıklarıma. Hugo’nun saydığı sayfa sayfa isim de kitabın yazılmasından tam 150 yıl sonra benzer bir manasızlık ihtiva ediyor. Haliyle Konvansiyonun kurduğu halı saha listelerine, Konvansiyon Lokantası’ndaki Tas Kebabı fiyatlarına bakarken, “illa 4’e mi basalım Hugo? Atla artık şu bölümü.” diye söyleniyor insan...
Ancak “Parisli” anlatısı, halkın devrime sahip çıkışının tanıklığı etkileyici. Kendileri çıplak ayaklı olduğu halde bulabildikleri çizmeleri askerlere gönderen Parisliler, kiliselerin altın ve gümüş takımlarını vatana armağan olarak getirip karşılığında sadece Konvansiyon önünde dans etmek, karmanyola yapmak isteyen halk, “cumhuriyetçilerden başka kimseyle evlenmeyeceğine” dair ant içen kadınlar. Cumhuriyeti kendi elleriyle kurmuş, öz güçlerini ve örgütlülüklerini canlarıyla korumuş bir halkın cumhuriyete sahip çıkışı, insanın boğazını düğümlüyor.
İkinci bölüm, Lantenac’ın liderliğinde devasa bir tehdide dönüşmüş isyanın bastırılabilmesi için görevlendirilen diğer karakterin, cumhuriyetçi birliklerin komutanı olan Gauvain’in de sahneye girmesiyle kapanıyor. Adil, soylu, cesur bir karakter Gauvain. İsminin Yuvarlak Masa Şövalyesi Gawain’e benzerliği tesadüf değil muhtemelen. Aynı zamanda Lantenac’ın yeğeni ve Cimourdain’ın da öğrencisi. Ancak önemli bir zaafı var, “isyancılara karşı fazla merhametli” olduğu düşünülüyor. Savaştan sonra tutukluları serbest bırakıyor, din adamlarını koruyor, esirlere yumuşak davranıyor. Devrimin korunması için ise demir bir yumruk, bu naif delikanlıyı kontrol altına alacak, ona Lantenac’ın kellesini kestirecek bir güç gerekiyor. Bu görev de Gauvain’in eski hocası Cimourdain’a düşüyor. Böylece devrimin iki ayrı yüzü Lantenac’a karşı birleşiyor. Devrimin adalet anlayışını ve hedeflerini temsil eden sert, adanmış otorite figürü Cimourdain, elinde genç adamı dilediği gibi özgür kılacak veya giyotine yollayacak, Robespierre, Danton ve Marat tarafından imzalanmış bir yetki belgesiyle, Gauvain’in üstü olarak atanıyor...
3. Bölüm; Vendêe’de
Ve Nihayet tüm bu debdebenin, dehşetin, kanın, çarpışmanın merkezine iniyoruz. “Vendêe, papazların isyanıydı. İsyanın baş yardımcısı ise ormandı. Karanlıklar nasıl da birbirine omuz verir.” diyor Hugo. Fransa’nın batısında, ülkenin geri kalanından büyük ölçüde izole bir taşra beldesi Vendêe. Tepelerle, derin vadilerle bölünmüş, dere yataklarının ve ormanların arasında düzensizce dağılmış yüzlerce küçük yerleşimlerde yaşayan yoksul çiftçilerin diyarı. Elbette köylü demek problem demek, yobazlık demek, safi zarar demek. Vendêe de istisna değil; kendine “muhafazakar ve dindar” demeye bayılan, kabuslardan fırlama dehşet sahneleri yaratmaktan bir cinnet uzakta insanlardan, -papazlar tarafından güdülen yüz binlerce insandan- oluşuyor. Yüzyılın başında misyonerlerin vahşice çabalarıyla Protestan nüfusun neredeyse tamamen sürüldüğü, Katolik Kilisesi’nin ve desteklediği monarşinin mutlak güç olduğu, cumhuriyete destek verenlerin de sürekli bir baskı altında tutulduğu kocaman bir kırsal cehennem. “Fransa’nın Erzurum’u” uzun lafın kısası...
İsyan, “esir almak yok” şiarıyla muazzam bir katliam başlıyor Vendêe’de. Cumhuriyete destek veren köyler basılıyor, kadınlar ve erkekler kurşuna diziliyor. Aslında sanayi devriminin başlarında, savaşlarda hem ateşli silahların hem de kılıçların kullanıldığı ama nihai olarak zaferin belirleyici unsurunun, kimin daha çok topu olduğu bir dönem bu. Fakat Vendêe’nin karmaşık, ormanlarla kaplı coğrafyasında bu üstünlüklerin pek bir önemi kalmıyor, gerilla savaşı dengeleri temelden değiştiriyor. Ormandan ve yer altı tünellerinden aniden ortaya çıkan kralcılar, cumhuriyetin düzenli birliklerini pusuya düşürüyor ve geldikleri gibi bir anda ortadan kayboluyor. İsyanın itici unsuru da bölgesel halk olduğu için cumhuriyetçilerin arkasını döndüğü her an katliamlar yaşanıyor, köyler yakılıyor, ikmal hatları yağmalanıyor. İsyancılara kimsenin itiraz etme hakkı yok, atlar, arabalar zorla alı konuluyor, yiyeceklere el konuluyor, ailelerin eli silah tutanları zorla silah altına alınıyor. İtiraz edenlerin uzuvları kesiliyor ve bu haydut çetesinin diğer yaratıcı işkencelere maruz bırakıl��yor.
Papazların halkı kışkırtmak için kullanılan yollar ise dinciliğin şanına yaraşır cinsten. Ayin sırasında yeminli papazın yanındaki dolaba iri bir kara kedi kapattığını, ayin sırasında kedi aniden dışarı fırlayınca da köylüler "Şeytan bu!" diye haykırarak imana geldiğini anlatıyor Hugo. Hangi çağda olduğu fark etmiyor, Şartlama her zaman favori silahı dincilerin. Kilise ve haça karşı sofu bir tapınma, uygulanan bir diğer yöntem; köylüler cumhuriyetçilerle savaşırken, çatışmanın en şiddetli anında bir haç veya kilise görseler savaşı bırakıp diz çöküp dua etmeye başlıyor. Elbette bir bölümü bağıra bağıra ölüyor ama mermi ve güllerinin altında sağ kalanlar duanın ardından ayağa kalkınca, tüm kitle ilahi bir ilhamla ateşlenmiş halde savaşmaya başlıyor. Kimi papazlar ise önce birbirlerinin boğazını sıkarak morartıyor, ardından kitlenin karşısına çıkıp "Bunları cumhuriyetçiler giyotinle öldürdü ama İsa onlara yeniden can verdi." diyor. Bu sinir bozucu bağnazlığın örnekleri o kadar çok ki. Bir noktada köylüler, sırf ele geçirdikleri bir topa aziz ismi verdiler diye, tahrip olan topu bırakıp gitmek istemiyor; altı yüzden fazla köylü topun başında telef oluyor. Göz korkutan bir yobazlık ve bundan doğan kör cesaret ile büyüyen isyan karşısında cumhuriyet de giderek paniğe kapılıyor ve paranoyakça daha büyük güçle saldırdıkça, kendini besleyen şiddet sarmalı da giderek kontrolden çıkıyor.
Kontrolden çıkmak derken, hatırlamakta fayda var. Vendêe Savaşı’nın modern tarihin ilk soykırım olup olmadığı halen tartışmalı bir konu. Üzerinde az çok anlaşılmış verilere göre 170.000 insanın bölgede öldürüldüğü düşünülüyor. (elbette aslında çok daha yüksek olduğunu iddia edenler de var) Nüfusun 1793’te 800.000 olduğu düşünülürse, gerçekten soykırımdan bahsedilebilecek bir durum olduğu görülüyor.
Tüm bunlar yaşanırken, adım adım Lantenac ve Gauvain ile Cimourdain’ın kitabın zirvesindeki randevularına yaklaşıyoruz. Kitabın başında karşılaştığımız ana ve üç kayıp evladı ise öyküyle birlikte ağırlaşıyor, önce tarafların, sonra tüm insanlığın yargılanacağı devasa yürek ağrıları haline geliyor. Sonunda hikayenin gelip düğümlendiği ve her şeyin belirlendiği yer ise Tourgue; Monarşinin son direnişini gerçekleştirmek için çekildiği, cumhuriyetin ardından kandan bir iz bırakarak kuşattığı, tutsak alınmış üç küçük çocuğun kaldığı, insan üstü bir forma evrilmiş ananın ulaştığı son durağı.
Hikayenin doruk noktasında, çözülmeden önceki yüzleşme anında, üç karakterin de ayrı ayrı vicdanlarıyla yüzleşmelerine ve kendi ikilemlerini görüp karar vermelerine tanık oluyoruz. Hugo, kralcılar ve cumhuriyetçiler arasındaki çatışmanın orta noktasına üç masum çocuğu ve çocuklarını arayan acılar içinde bir anneyi koyarak insanlığı hatırlamaya zorluyor. Lantenac, Gauvain ve Cimourdain’ı, vicdan, sorumluluk, merhametin ve adaletin dengelediği bir açmazla sorguluyor.
Savaş ve şiddete karşı Hugo’nun duyduğu tiksinti ise kitabın her noktasına sinmiş durumda. ”Kötülük kaynağı bir insanı kurtarmak, onun eylemlerinin sorumluluğunu taşır mı?” sorusunu kitabın başında Marki ve onu kurtaran bir dilenci üzerinden sorgulayan yazar, en sonda daha geniş bir perspektifte tekrar gündeme getiriyor sorgusunu. Hugo, zihni kurcalayacak soru işaretleri bırakmak konusunda kesinlikle cimri davranmıyor. O büyük son sahnede ise sorumluluğun, merhametin ve adaletin verdiği kararları izliyoruz. Tüm kararlar verildiğinde, eylemler yerine getirildiğinde, son vedalar edilmeden önce yapılan konuşma ise etkileyici. “Soyut düşüncenin somuta dönüşmesi ve güzelliğinden belki bir şeyler yitirmesine rağmen bu eksikliği faydayla kapatması” karşısında, “mümkün olanın bundan daha fazlası olabileceği” denmesi, bence gelecekten geçmişe bilgece bakabildiği için değerli.
Büyük bir devrim hakkında büyük bir roman Doksan Üç. Kurgusal örgünün ve karakterlerin tarihsel olayları anlatmak için bir araç olarak kullanıldığı, buna rağmen karakter derinliğinden taviz vermeyen, epik bir anlatı. Evet, Kimi anlar tarihsel karşılığını anlamak adına harici kaynaklardan yararlanmak gerekebiliyor, insan kendini “ben basıyorum Tolga abi ama Hugo zıplamıyor” derken bulabiliyor. Buna rağmen Victor Hugo’nun hayat boyu biriktirdiği tecrübeyle, tarihin görkemli bir anını aydınlatışını izlemek harika.
Kanla yazılmış bir tarih Doksan Üç ve bunu Hugo’nun kaleminden okumak bana kendimi şanslı hissettiriyor.
Ekler:
(bkz:Marx’ın Birincilere Yaklaşımı)
(bkz:İletişim Baskısına Dair)
(edited)
Veya başka bir ifadeyle; evet, bizim Victor’ın Sefiller dışında da kitabı varmış.
Doksan Üç, Fransız İhtilali’nin ardından yaşanan karşı devrimci dalgayı, Vendêe savaşı ve Terör Dönemini anlatan modern bir destan. Fransa’nın gelecek iki yüzyılını damgasını vuracak iktidar kavgasının, kuşaklar boyu aktarılacak travmaların yaşandığı 1793’ün, samimi ve objektif bir portresi. Destan diye tanımlayışım ise lafın gelişi değil. Hugo, antik destanlara benzer şekilde, üç kurgusal karakterin etrafına sarmalayıp, maharetle ve ahenkli bir estetikle anlatıyor hikayeyi.
Hugo’nun, bu tekinsiz, tuhaf, kanlı dönem anlatısı, hayatının sonuna denk geliyor. Yazar, son eseri olan Doksan Üç’ü yayınladıktan bir yıl sonra, 1885’te, 83 yaşında ölüyor...
(bkz: Bölüm 1, Victor Hugo’nun Hayatına Dair)
...
Aslında Sefiller ile tanıdığım için biraz çekindiğim bir yazar Victor Hugo. Biz bizeyiz şurada(?) “Boktan şamdanı 1800 sayfa anlatan adam, koskoca İhtilal hakkında neler yazmaz?” diye hafif bir endişe ile kitaba başladığımı inkar etmeyeceğim. Ancak Doksan Üç, sade ve samimi bir tonla yazılmış ve okuyucuyu büyük bir hızla içine çekiyor, kısa süre içinde şüphe ve güvensizliğin zerresi kalmıyor. Yan yollar açmak, sürprizler ve çatışmalar, dönüm ve düğüm noktaları oluşturmakta da son derece başarılı bir metin olduğu için, bilinçsizce büyüsüne kapılıyorsunuz kitabın. Kitapta İlerledikçe, hiçbir konuya boşuna yatırım yapmadığı, yazdığı her unsurun hikayeyi geliştirdiğini keşfetmek ise gerçekten keyifli. Üç ana bölüme ayrılıyor hikaye:
1. Bölüm, “Denizde”
1793 baharında, ormanın içinde ilerleyen bir grup cumhuriyetçi askerin, her şeyini kaybetmiş, paçavralar içinde bir ana ve üç çocuğuyla karşılaşması ile açılıyor kitap. Sırlarını hemen dökmüyor ortaya, fark ettirmeden insanın içine sızan, tatlı bir akış tutturmuş. Diğer taraftan da denizde bir şeyler oluyor. Claymore adlı küçük, görünüşte silahsız bir korvete, gizlilik içinde limandan demir almış, gizemli bir yolcuyu hedefine ulaştırmak için zamanla yarışıyor.
Elbette denizde felaket gecikmiyor; Fransız Donanması’nın fırkateynleri arasından hızla geçmek, ancak çok gerekirse savaşmak için tasarlanmış küçük, yeni ve modern bir gemi Claymore. Ancak iyi bağlanmamış bir top iplerini koparıyor ve geminin Nemesis’i haline geliyor. Denizin çalkantısı ve dalgaların kestirilemez hareketiyle güvertede serbestçe gezinen top, bir anda çevresindeki tayfaları ezerek parçalıyor ve korkunç bir yıkım dansına başlıyor. Bir sonraki saniye nerede olacağı, neye çarpacağı asla öngörülemeyen devasa çelik canavar, önüne çıkan insanları pelteleşmiş bir et ve kemik yığınına çeviriyor, ahşap gemiyi parçalamaya, direkleri kırmaya, metalin öfkesini insanların üstüne kusmaya koyuluyor.
Tekerlekleri üzerinde, alt güverte boyunca salınan, bir aşağı bir yukarı giden, altına aldığı denizcilerin parçaladığı bedenleriyle güverteyi grotesk bir tabloya çeviren çelik yığının, sanki canlı bir varlıktan bahsedercesine anlatılması, topa hayvansı, hatta canavarsı bir zeka atfedilmesi, yaşanan dehşeti başka bir boyuta çıkarıyor. Bir anda kendimizi masallara yakışır, fantastik bir mücadelenin içinde buluyoruz. Aynı anda modern bilim-kurguları andıran, insana karşı makine metaforlarını okumak ise beklenmedik ve kesinlikle heyecan verici.
Sonunda top kontrol altına alınıyor, Claymore batmaktan kurtuluyor. Ancak ağır hasar almış gemi, artık işlevini yerine getirecek durumda değil. Düşman donanması yaklaşıyor, uzaktan “Yaşasın Cumhuriyet” diye bağıran düşmanın sesi duyuluyor. Claymore kayalıklara sürükleniyor. Biz ise hikayenin gizemli yabancıyla, yani hikayenin üç kilit karakterinden ilki, sabık Lantenac Markisi ise tanışıyoruz. Claymore son savaşını vermek üzere düşmanla yüzleşmeye hazırlanırken, Lantenac, gecenin karanlığında karaya çıkmak üzere bir kayığa bindiriliyor...
Hugo, İhtilalin hikayesini aktarmak için bu üç karakterin ustaca kullanıyor. Mitolojik tanrıların dünyaya inmek için kullandığı avatarlarına benziyor üçlü ama bu sefer dünyada yürüyenler, çok daha somut ve gerçek inançların avatarları. Lantenac monarşiyi, daha sonra tanışacağımız iki kahraman ise cumhuriyetin iki farklı yüzünü temsil ediyor.
Laternac, adeta kralcılığın ete kemiğe gelmiş hali. Zafere giden yolda her eylemi meşru görüyor, krallığa karşı tanrısal bir sadakati var. Eski usül, vahşi bir aristokrat, pratik ama acımasız ve korkunç bir adam. İpini koparmış topu zapt edip gemiyi kurtaran topçubaşına önce madalyayla verip, ardından “topu düzgün bağlamadığı için” kurşuna dizdiren, arkaik, epik ve sapkın bir adalet anlayışına sahip. Öte yandan tam bir provokatör, fırsatçı ve koca bir yurdu ayağa kaldıracak temel bilgiye sahip. Cumhuriyete yakın köyleri yaktırmakta, ardından ceset yığınları bırakmakta, kadınları da erkeklerle beraber kurşuna dizmekte tereddüt etmiyor. Marki, gemiden iner inmez planını uygulamaya başlıyor ve Vendêe liderini buluyor. O andan sonra Vendêe demek isyan demek, isyan demek de Marki demek:
“Öldürün! Yakın! Tutsak almak yok!”
2. Bölüm, “Paris’te”
Vendêe isyan ederken Hugo, bu kez odağını devrimin kalbine, Paris’e çeviriyor. İhtilalin önderlerini, Danton, Marat ve Robespierre’i, karakter olarak karşımıza çıkarıyor. Bu sırada destanımızın ikinci avatarıyla, devrimin ateşiyle tekrar vaftiz olmuş, “saf ama karmaşık vicdanlı” eski papaz Cimourdain ile de tanışıyoruz. İnançlı, erdemli, adil ve insanüstü bir iyilikseverlik anlayışına sahip bir baba figürü.
Paris kısımları Hugo’nun üslubunu incelikle değiştirdiği ve tıpkı bir gazeteci gibi anlatısını şekillendirdiği bir kısım bu arada. Fransız İhtilaline ve devamındaki yıllara, “Robespierre yoktu, düşman çoktu, Robespierre geldi, herkesi kesti.” kabalağında yaklaşmıyor kesinlikle. Ancak devrimin üç önderinin kişiliklerini de saklama gereği duymuyor, samimiyetle yansıtıyor. Haliyle insani, Alfred Laouder tarafından da kanvasa yansıtılmış (kitabın da kapağı olmuş) diyaloğun hayali olduğuna inanmakta zorlanıyor.
Tarihsel sürece baktığımızdaysa, aslında başlangıçta ılımlı bir hareket Jakobenler. Fransız İhtilali’nin(1789) ardından gelen yıllarda, monarşi fiili olarak halen devam ettiği sırada, “üçüncü tabaka” olarak da bilinen, orta sınıf, işçi ve köylü temsilcileri de içeren bir siyasi hareket. 1792’de monarşinin kaldırılıp cumhuriyetin ilan edilmesiyle birlikte, örgütlülüğünün de verdiği güvenle, cumhuriyete karşı girişilecek bir aristokrasi ihtimaline karşı giderek radikalleşiyor, Vendêe’deki gerici isyanla birlikte de bir ölüm makinesine dönüşüyor. (bkz: Terör Dönemi 1793-1794) Georg Büchner, Danton’un İhtilal hakkında “İhtilal Satürn gibidir, kendi evlatlarını yer.” dediğini rivayet ediyor. Bugünden baktığım zaman, -özellikle Hugo’nun giyotin tiksintisini paylaşmayan bir goşist olarak- belki Vendêe’de dökülen kanın tamamını değil ama devrimin kendini koruma refleksini ben yargılamıyorum. Yine de Victor Hugo’nun kaleminden okunduğunda ve şiddete karşı mesafeli tavrıyla birleştiğinde, yükselen karşı devrimci darbeye karşı hissedilen acil panik halinin, kırsal nüfusun içinde olduğu hezeyanın ve Paris’te olan biten onlarca şeyin, nasıl böyle bir noktaya evrildiğini, olayların nasıl kontrolden çıktığını daha iyi anlayabiliyorum.
İkinci bölümde monarşinin yerini alan Konvansiyon ile ilgili kısımlar ise kitapta anlatının ritminin düştüğü ve benim tadımı kaçıran tek kısım. Aslında Konvansiyon’u anlatmakta (bir çeşit ön meclis diye tanımlayabiliriz) kralın yargılanmasını, halkın tepkilerini aktarmada gayet başarılı Hugo. Delegelerin kıyasıya kavga ettiği, birbirini astırmakla tehdit ettiği, siyasetin doğrudan hayat seviyesinde yaşandığı bir kurum burası ve Doksan Üç, gerçekten o havayı solumamıza imkan veriyor. Ancak bir süre sonra anlamsız bir name dropping başlıyor. Sayfalar boyunca, hiç fikrimiz olmayan isimleri ve bunların üçer dörder kelimelik kısa tanımlarını ve namlarını okumak hoşlandığım bir deneyim değil. Diyelim ki ben benzeri bir yazı hazırlıyor, 2000li yılların Kürt Hareketi’nden ve meclisteki varlıklarından bahsetmek istiyorum. Eğer bunu yaparken eğer “Bir Berdan Öztürk vardı... Bir Filiz Kerestecioğlu vardı... Hele sonra o Mahmut Celadet Gaydalı yok muydu? Peki ya Garo Paylan, peki ya Dersim Dağ?” gibi cümlelerle sayfaları doldurursam, yazdıklarım ne kadar ve ne süreyle anlam ifade eder? On yıl, belki yirmi? “Leyla Zana” veya “Selahattin Demirtaş” dışında isimler sayarak anlatmaya çalışırsam eğer söz konusu siyasi çevreyi, kuvvetle muhtemel yüz yıl sonra bunu okuyanlar boş boş bakacaktır yazdıklarıma. Hugo’nun saydığı sayfa sayfa isim de kitabın yazılmasından tam 150 yıl sonra benzer bir manasızlık ihtiva ediyor. Haliyle Konvansiyonun kurduğu halı saha listelerine, Konvansiyon Lokantası’ndaki Tas Kebabı fiyatlarına bakarken, “illa 4’e mi basalım Hugo? Atla artık şu bölümü.” diye söyleniyor insan...
Ancak “Parisli” anlatısı, halkın devrime sahip çıkışının tanıklığı etkileyici. Kendileri çıplak ayaklı olduğu halde bulabildikleri çizmeleri askerlere gönderen Parisliler, kiliselerin altın ve gümüş takımlarını vatana armağan olarak getirip karşılığında sadece Konvansiyon önünde dans etmek, karmanyola yapmak isteyen halk, “cumhuriyetçilerden başka kimseyle evlenmeyeceğine” dair ant içen kadınlar. Cumhuriyeti kendi elleriyle kurmuş, öz güçlerini ve örgütlülüklerini canlarıyla korumuş bir halkın cumhuriyete sahip çıkışı, insanın boğazını düğümlüyor.
İkinci bölüm, Lantenac’ın liderliğinde devasa bir tehdide dönüşmüş isyanın bastırılabilmesi için görevlendirilen diğer karakterin, cumhuriyetçi birliklerin komutanı olan Gauvain’in de sahneye girmesiyle kapanıyor. Adil, soylu, cesur bir karakter Gauvain. İsminin Yuvarlak Masa Şövalyesi Gawain’e benzerliği tesadüf değil muhtemelen. Aynı zamanda Lantenac’ın yeğeni ve Cimourdain’ın da öğrencisi. Ancak önemli bir zaafı var, “isyancılara karşı fazla merhametli” olduğu düşünülüyor. Savaştan sonra tutukluları serbest bırakıyor, din adamlarını koruyor, esirlere yumuşak davranıyor. Devrimin korunması için ise demir bir yumruk, bu naif delikanlıyı kontrol altına alacak, ona Lantenac’ın kellesini kestirecek bir güç gerekiyor. Bu görev de Gauvain’in eski hocası Cimourdain’a düşüyor. Böylece devrimin iki ayrı yüzü Lantenac’a karşı birleşiyor. Devrimin adalet anlayışını ve hedeflerini temsil eden sert, adanmış otorite figürü Cimourdain, elinde genç adamı dilediği gibi özgür kılacak veya giyotine yollayacak, Robespierre, Danton ve Marat tarafından imzalanmış bir yetki belgesiyle, Gauvain’in üstü olarak atanıyor...
3. Bölüm; Vendêe’de
Ve Nihayet tüm bu debdebenin, dehşetin, kanın, çarpışmanın merkezine iniyoruz. “Vendêe, papazların isyanıydı. İsyanın baş yardımcısı ise ormandı. Karanlıklar nasıl da birbirine omuz verir.” diyor Hugo. Fransa’nın batısında, ülkenin geri kalanından büyük ölçüde izole bir taşra beldesi Vendêe. Tepelerle, derin vadilerle bölünmüş, dere yataklarının ve ormanların arasında düzensizce dağılmış yüzlerce küçük yerleşimlerde yaşayan yoksul çiftçilerin diyarı. Elbette köylü demek problem demek, yobazlık demek, safi zarar demek. Vendêe de istisna değil; kendine “muhafazakar ve dindar” demeye bayılan, kabuslardan fırlama dehşet sahneleri yaratmaktan bir cinnet uzakta insanlardan, -papazlar tarafından güdülen yüz binlerce insandan- oluşuyor. Yüzyılın başında misyonerlerin vahşice çabalarıyla Protestan nüfusun neredeyse tamamen sürüldüğü, Katolik Kilisesi’nin ve desteklediği monarşinin mutlak güç olduğu, cumhuriyete destek verenlerin de sürekli bir baskı altında tutulduğu kocaman bir kırsal cehennem. “Fransa’nın Erzurum’u” uzun lafın kısası...
İsyan, “esir almak yok” şiarıyla muazzam bir katliam başlıyor Vendêe’de. Cumhuriyete destek veren köyler basılıyor, kadınlar ve erkekler kurşuna diziliyor. Aslında sanayi devriminin başlarında, savaşlarda hem ateşli silahların hem de kılıçların kullanıldığı ama nihai olarak zaferin belirleyici unsurunun, kimin daha çok topu olduğu bir dönem bu. Fakat Vendêe’nin karmaşık, ormanlarla kaplı coğrafyasında bu üstünlüklerin pek bir önemi kalmıyor, gerilla savaşı dengeleri temelden değiştiriyor. Ormandan ve yer altı tünellerinden aniden ortaya çıkan kralcılar, cumhuriyetin düzenli birliklerini pusuya düşürüyor ve geldikleri gibi bir anda ortadan kayboluyor. İsyanın itici unsuru da bölgesel halk olduğu için cumhuriyetçilerin arkasını döndüğü her an katliamlar yaşanıyor, köyler yakılıyor, ikmal hatları yağmalanıyor. İsyancılara kimsenin itiraz etme hakkı yok, atlar, arabalar zorla alı konuluyor, yiyeceklere el konuluyor, ailelerin eli silah tutanları zorla silah altına alınıyor. İtiraz edenlerin uzuvları kesiliyor ve bu haydut çetesinin diğer yaratıcı işkencelere maruz bırakıl��yor.
Mavilerin safına geçen köylülere "Jakoben yığınları" adını takıp herkesten çok onları ezdiler. Askerler gibi dövüşmeye ve haydutlar gibi katliam yapmaya bayılıyorlardı. "Şişkolar"ı yani burjuvaları kurşuna dizmeyi pek seviyor, bunu "eğlenmek" olarak tanımlıyorlardı. Nitekim, Fontenay'deki kralcı papazlardan Barbotin yetmişlik bir adamı kasatura darbesiyle indirmişti. Saint-Germain-sur-Ille'deki komutanlardan biri de soylu bir savcıyı kurşunlayıp öldürmüş, saatini almıştı. Machecoul'daki cumhuriyetçileri ise, her gün otuz kişi olmak üzere, sistemli bir biçimde öldürdüler. Bu tam beş hafta sürdü. O gün temizlemeyi düşündükleri otuz kişiyi sıraya dizer, buna "tespih" derlerdi. Bu sırayı önceden kazılmış hendeğin kıyısına getirir, kurşuna dizerlerdi. Vurulanlardan bazıları çukura canlı düşer ve öylece gömülürdü.
Papazların halkı kışkırtmak için kullanılan yollar ise dinciliğin şanına yaraşır cinsten. Ayin sırasında yeminli papazın yanındaki dolaba iri bir kara kedi kapattığını, ayin sırasında kedi aniden dışarı fırlayınca da köylüler "Şeytan bu!" diye haykırarak imana geldiğini anlatıyor Hugo. Hangi çağda olduğu fark etmiyor, Şartlama her zaman favori silahı dincilerin. Kilise ve haça karşı sofu bir tapınma, uygulanan bir diğer yöntem; köylüler cumhuriyetçilerle savaşırken, çatışmanın en şiddetli anında bir haç veya kilise görseler savaşı bırakıp diz çöküp dua etmeye başlıyor. Elbette bir bölümü bağıra bağıra ölüyor ama mermi ve güllerinin altında sağ kalanlar duanın ardından ayağa kalkınca, tüm kitle ilahi bir ilhamla ateşlenmiş halde savaşmaya başlıyor. Kimi papazlar ise önce birbirlerinin boğazını sıkarak morartıyor, ardından kitlenin karşısına çıkıp "Bunları cumhuriyetçiler giyotinle öldürdü ama İsa onlara yeniden can verdi." diyor. Bu sinir bozucu bağnazlığın örnekleri o kadar çok ki. Bir noktada köylüler, sırf ele geçirdikleri bir topa aziz ismi verdiler diye, tahrip olan topu bırakıp gitmek istemiyor; altı yüzden fazla köylü topun başında telef oluyor. Göz korkutan bir yobazlık ve bundan doğan kör cesaret ile büyüyen isyan karşısında cumhuriyet de giderek paniğe kapılıyor ve paranoyakça daha büyük güçle saldırdıkça, kendini besleyen şiddet sarmalı da giderek kontrolden çıkıyor.
Kontrolden çıkmak derken, hatırlamakta fayda var. Vendêe Savaşı’nın modern tarihin ilk soykırım olup olmadığı halen tartışmalı bir konu. Üzerinde az çok anlaşılmış verilere göre 170.000 insanın bölgede öldürüldüğü düşünülüyor. (elbette aslında çok daha yüksek olduğunu iddia edenler de var) Nüfusun 1793’te 800.000 olduğu düşünülürse, gerçekten soykırımdan bahsedilebilecek bir durum olduğu görülüyor.
Tüm bunlar yaşanırken, adım adım Lantenac ve Gauvain ile Cimourdain’ın kitabın zirvesindeki randevularına yaklaşıyoruz. Kitabın başında karşılaştığımız ana ve üç kayıp evladı ise öyküyle birlikte ağırlaşıyor, önce tarafların, sonra tüm insanlığın yargılanacağı devasa yürek ağrıları haline geliyor. Sonunda hikayenin gelip düğümlendiği ve her şeyin belirlendiği yer ise Tourgue; Monarşinin son direnişini gerçekleştirmek için çekildiği, cumhuriyetin ardından kandan bir iz bırakarak kuşattığı, tutsak alınmış üç küçük çocuğun kaldığı, insan üstü bir forma evrilmiş ananın ulaştığı son durağı.
Hikayenin doruk noktasında, çözülmeden önceki yüzleşme anında, üç karakterin de ayrı ayrı vicdanlarıyla yüzleşmelerine ve kendi ikilemlerini görüp karar vermelerine tanık oluyoruz. Hugo, kralcılar ve cumhuriyetçiler arasındaki çatışmanın orta noktasına üç masum çocuğu ve çocuklarını arayan acılar içinde bir anneyi koyarak insanlığı hatırlamaya zorluyor. Lantenac, Gauvain ve Cimourdain’ı, vicdan, sorumluluk, merhametin ve adaletin dengelediği bir açmazla sorguluyor.
Savaş ve şiddete karşı Hugo’nun duyduğu tiksinti ise kitabın her noktasına sinmiş durumda. ”Kötülük kaynağı bir insanı kurtarmak, onun eylemlerinin sorumluluğunu taşır mı?” sorusunu kitabın başında Marki ve onu kurtaran bir dilenci üzerinden sorgulayan yazar, en sonda daha geniş bir perspektifte tekrar gündeme getiriyor sorgusunu. Hugo, zihni kurcalayacak soru işaretleri bırakmak konusunda kesinlikle cimri davranmıyor. O büyük son sahnede ise sorumluluğun, merhametin ve adaletin verdiği kararları izliyoruz. Tüm kararlar verildiğinde, eylemler yerine getirildiğinde, son vedalar edilmeden önce yapılan konuşma ise etkileyici. “Soyut düşüncenin somuta dönüşmesi ve güzelliğinden belki bir şeyler yitirmesine rağmen bu eksikliği faydayla kapatması” karşısında, “mümkün olanın bundan daha fazlası olabileceği” denmesi, bence gelecekten geçmişe bilgece bakabildiği için değerli.
Bu bir fırtına. Fırtına ne yaptığını hep bilmiştir. Meşe ağacına yıldırım düşüyor belki ama koca bir ormana da su yürüyor. Uygarlığın başına bir veba musallat olmuştu, bu güçlü rüzgâr onu bu dertten kurtarıyor. Pek seçmeci davranmıyor belki ama başka ne yapabilirdi ki? Üstlendiği temizlik işi çok zor! Çürüme kokusu öyle iğrenç ki, rüzgârın öfkesini anlayabiliyorum.
Büyük bir devrim hakkında büyük bir roman Doksan Üç. Kurgusal örgünün ve karakterlerin tarihsel olayları anlatmak için bir araç olarak kullanıldığı, buna rağmen karakter derinliğinden taviz vermeyen, epik bir anlatı. Evet, Kimi anlar tarihsel karşılığını anlamak adına harici kaynaklardan yararlanmak gerekebiliyor, insan kendini “ben basıyorum Tolga abi ama Hugo zıplamıyor” derken bulabiliyor. Buna rağmen Victor Hugo’nun hayat boyu biriktirdiği tecrübeyle, tarihin görkemli bir anını aydınlatışını izlemek harika.
Kanla yazılmış bir tarih Doksan Üç ve bunu Hugo’nun kaleminden okumak bana kendimi şanslı hissettiriyor.
Ekler:
(bkz:Marx’ın Birincilere Yaklaşımı)
(bkz:İletişim Baskısına Dair)
(edited)
August 27, 2017
L’anno del Grande Terrore; la Repubblica minacciata dai nemici esterni sul Reno viene attaccata dai nemici interni, i federalisti, ma soprattutto la Vandea. Grande narratore Victor Hugo, quasi uno storico che ricostruisce gli avvenimenti nell’Ovest francese, la Bretagna in particolare, con l’insurrezione dei contadini nel bocage e nelle foreste nella primavera-estate del 1793. Puntualissime descrizioni di luoghi reali e immaginari (il cupo e inquietante maniero de La Tourgue) introducono e ambientano drammi umani narrati dinamicamente con dovizia di particolari. Anno terribile il Novantatré, l’anno in cui la Rivoluzione dispiega tutta la sua micidiale potenza e idealità; ma anche il più funereo e funesto fanatismo che sconfina continuamente nel sadismo e nella malvagia perversione. Danton, Marat e Robespierre compaiono anch’essi, ma poi se ne stanno sullo sfondo grandioso della Parigi rivoluzionaria e ardente. I protagonisti, tanti, invece si muovono, soffrono, lottano, si ammazzano con furore nelle foreste e nei villaggi della Bretagna. Da una parte i soldati repubblicani della guardia nazionale guidati dall’ex visconte il capitano Gauvain e dal commissario politico, l’ex abate Cimourdain, mandati a reprimere e sterminare i rivoltosi; dall’altra i lealisti, i contadini insorti guidati dai loro capi, sui quali signoreggia venerato da tutti il marchese di Lantenac. Come la Rivoluzione è un intreccio di pulsioni omicide e slanci purissimi di idealità, così personaggi che ci presenta Hugo (tra i quali, i principali: Gauvain, Cimourdan e Lantenac) sono un impasto di bene e male, tenebra e luce, fanatismo e generosità, inflessibilità e magnanimità. A dosi diverse, molto variabili. Hugo vuole salvare la Rivoluzione, il bilancio finale, il saldo positivo del guadagno sulle perdite. La Rivoluzione è costata tantissimo sangue, tantissimo sangue anche innocente, ma ha liberato la Francia, e da lì l’Europa, dal dispotismo, dal feudalesimo, dall’arbitrio, dal privilegio e dalla superstizione religiosa.
Scritto a partire dal 1862, il libro fu pubblicati nel 1874. A volte si sente, soprattutto nell’analisi psicologica dei personaggi, che è stato scritto 150 anni fa, ma in complesso è un gran bel racconto, godibile, interessantissimo anche per gli spunti storici che continuamente propone, e forsanche (cum grano salis) per le riflessioni che il grande Victor Hugo fa su quel terribile anno.
Scritto a partire dal 1862, il libro fu pubblicati nel 1874. A volte si sente, soprattutto nell’analisi psicologica dei personaggi, che è stato scritto 150 anni fa, ma in complesso è un gran bel racconto, godibile, interessantissimo anche per gli spunti storici che continuamente propone, e forsanche (cum grano salis) per le riflessioni che il grande Victor Hugo fa su quel terribile anno.
May 29, 2011
رواية جميلة ككل أعمال فيكتور هوجو
ألقي الضوء في اسم الرواية علي أجمل ما فيها .ز الأطفال الثلاثة
وصوّر من خلالهم الحرب بين الزرق والبيض أو الجمهورية والملكية
طبعا ما يميز فيكتور هوجو الحبكة الرائعة في القصة ، والترابط في الأحداث ، والتسلسل والتناسق والدقة والواقعية
ألقي الضوء في اسم الرواية علي أجمل ما فيها .ز الأطفال الثلاثة
وصوّر من خلالهم الحرب بين الزرق والبيض أو الجمهورية والملكية
طبعا ما يميز فيكتور هوجو الحبكة الرائعة في القصة ، والترابط في الأحداث ، والتسلسل والتناسق والدقة والواقعية
February 4, 2017
I have read that the English translation is not nearly as good as the original French but the only French I know is 'French fry', so I had to settle. Not that that is a bad thing because in my opinion this was still a great classic from Hugo. This was the final work of the author of such masterpieces as Les Miserables and The Hunchback of Notre Dame, telling of the French revolution of 1793. Admittedly, I had never heard of the book and only know about it because I came across an old copy of it in an antique book shop. And I'm glad I did because it is another wonderful piece of classic literature for my collection.
November 7, 2017
La scrittura di Hugo ha un livello impareggiabile; è pathos su carta, ma non diventa mai pomposa: resta raffinata, acuta, lucida. Arriva dritta all’obiettivo, è precisa e ricca allo stesso tempo. Certo, ha molto di teatrale, come quella di Dostoevskij, ma non suona mai meramente gestuale.
Non è, tra l’altro, solo questo tipo di scrittura ad accomunare Hugo e Dostoevskij; in Novantatré si trovano diversi temi ben esplorati anche dallo scrittore russo. Se apparentemente il romanzo di Hugo si incentra sulla lotta tra la resistenza realista e il governo repubblicano nato dalla Rivoluzione, in realtà racconta la storia di una lotta tra idee e umanità, e di una lotta all’interno di una coscienza. Con un anticipo di cinque anni sui Fratelli Karamazov, Hugo parla dell’uomo come campo di battaglia tra Satana e Dio, quasi con le stesse parole che userà Dostoevskij:
Mai, in nessun combattimento, era stato più visibile Satana e con lui Dio.
Quella lotta aveva avuto per arena una coscienza.
La coscienza di Lantenac.
Adesso era ricominciata, forse ancora più accanita e decisiva, in un’altra coscienza.
La coscienza di Gauvain.
Quale campo di battaglia è l’uomo!
Ancora, come una decina di anni prima Delitto e castigo aveva raccontato la storia di un delitto non compiuto fino in fondo, anche qui si osserva:
Che aveva fatto di tanto ammirevole?
Non aveva persistito, ecco tutto.
Dopo aver ordito il delitto, aveva indietreggiato, pieno di orrore per se stesso.
Che l’influenza tra i due scrittori sia o meno diretta, è interessante notare come per entrambi è centrale il problema della coscienza. Per tutti e due il nodo di interesse della storia è il comportamento di una coscienza di fronte a un’idea astratta: che sia il volersi dimostrare pari di Napoleone come Raskol’nikov o il difendere l’inflessibilità delle leggi rivoluzionarie a tutti i costi, l’obiettivo astratto dettato da un’ideologia porta sempre l’uomo al di fuori della vita:
Cimourdain tutto sapeva e tutto ignorava. Sapeva tutto della scienza e ignorava tutto della vita. Donde la sua rigidezza. Aveva gli occhi bendati come la Temi di Omero. Aveva la cieca certezza certezza della freccia che vede unicamente il bersaglio e a esso si dirige. Nelle rivoluzioni, niente di più temibile della linea retta. Cimourdain tirava sempre, fatalmente, dritto.
Come osserverà Vasilij Grossman in Vita e destino un centinaio di anni dopo, è il destino a essere dritto e lineare, mentre la vita sta nella libert�� e nella varietà; l’uomo non deve essere guidato da un bene utopico e astratto, quanto piuttosto dalla propria bontà e dalla propria coscienza. In Novantatré, anche se la Rivoluzione è vista come un fattore di progresso, il perseguimento della sua riuscita non giustifica lo sprezzo della legge naturale e trascendente. La storia fa il suo corso, come una tempesta, ma in questa tempesta l’uomo è dotato di una bussola: la propria coscienza; è con questa che alla fine dovrà fare i conti, molto più che con la contrapposizione delle ideologie.
Non è, tra l’altro, solo questo tipo di scrittura ad accomunare Hugo e Dostoevskij; in Novantatré si trovano diversi temi ben esplorati anche dallo scrittore russo. Se apparentemente il romanzo di Hugo si incentra sulla lotta tra la resistenza realista e il governo repubblicano nato dalla Rivoluzione, in realtà racconta la storia di una lotta tra idee e umanità, e di una lotta all’interno di una coscienza. Con un anticipo di cinque anni sui Fratelli Karamazov, Hugo parla dell’uomo come campo di battaglia tra Satana e Dio, quasi con le stesse parole che userà Dostoevskij:
Mai, in nessun combattimento, era stato più visibile Satana e con lui Dio.
Quella lotta aveva avuto per arena una coscienza.
La coscienza di Lantenac.
Adesso era ricominciata, forse ancora più accanita e decisiva, in un’altra coscienza.
La coscienza di Gauvain.
Quale campo di battaglia è l’uomo!
Ancora, come una decina di anni prima Delitto e castigo aveva raccontato la storia di un delitto non compiuto fino in fondo, anche qui si osserva:
Che aveva fatto di tanto ammirevole?
Non aveva persistito, ecco tutto.
Dopo aver ordito il delitto, aveva indietreggiato, pieno di orrore per se stesso.
Che l’influenza tra i due scrittori sia o meno diretta, è interessante notare come per entrambi è centrale il problema della coscienza. Per tutti e due il nodo di interesse della storia è il comportamento di una coscienza di fronte a un’idea astratta: che sia il volersi dimostrare pari di Napoleone come Raskol’nikov o il difendere l’inflessibilità delle leggi rivoluzionarie a tutti i costi, l’obiettivo astratto dettato da un’ideologia porta sempre l’uomo al di fuori della vita:
Cimourdain tutto sapeva e tutto ignorava. Sapeva tutto della scienza e ignorava tutto della vita. Donde la sua rigidezza. Aveva gli occhi bendati come la Temi di Omero. Aveva la cieca certezza certezza della freccia che vede unicamente il bersaglio e a esso si dirige. Nelle rivoluzioni, niente di più temibile della linea retta. Cimourdain tirava sempre, fatalmente, dritto.
Come osserverà Vasilij Grossman in Vita e destino un centinaio di anni dopo, è il destino a essere dritto e lineare, mentre la vita sta nella libert�� e nella varietà; l’uomo non deve essere guidato da un bene utopico e astratto, quanto piuttosto dalla propria bontà e dalla propria coscienza. In Novantatré, anche se la Rivoluzione è vista come un fattore di progresso, il perseguimento della sua riuscita non giustifica lo sprezzo della legge naturale e trascendente. La storia fa il suo corso, come una tempesta, ma in questa tempesta l’uomo è dotato di una bussola: la propria coscienza; è con questa che alla fine dovrà fare i conti, molto più che con la contrapposizione delle ideologie.
September 16, 2020
ناو کلیمور چنان مرد که یک منتقم می میرد؛ ولی پیروزی او را نمی شناسد. انسان در جنگ با کشور خود قهرمان نیست
خیلی ناراحت کنندس که توی همه انقلاب ها تر و خشک باهم میسوزن
خیلی ناراحت کنندس که توی همه انقلاب ها تر و خشک باهم میسوزن
November 24, 2014
Nuevamente Víctor Hugo desborda mi vena romántica con su talento inigualable. No cabe duda que este glorioso autor francés siempre estará muy cerca de mi sensibilidad. Cada vez que uno entra a sus páginas de inmediato nos conecta a su mundo poblado de personajes llenos de valores humanos como el honor, la valentía, la verdad, la justicia y la dignidad, valores que se destacan nuevamente en las páginas de este libro.
El telón de fondo de esta novela es la Revolución Francesa de 1789, aunque el relato se centra en el año 1793, año en que fue decapitado Luis XVI y año en que se sucedieron algunos de los hechos más violentos y sangrientos de la historia de Francia, pero dentro de este terror, también acontecieron hechos heroicos alentados por admirables y genuinos ideales por lograr una mejor nación y un mejor mundo. Creo que pocos acontecimientos de tipo bélico han sido inspirados por sueños tan románticos y por nobles ideales humanos para superar la propia condición humana como sucedió en la Revolución Francesa.
Dentro de este telón de fondo destacan dos temas de singular carga histórica y emotiva. Dos relatos que hace Víctor Hugo de manera notable: la descripción y la importancia que le concede al rol que asumió la Convención Nacional misma que tomó las riendas de Francia para diseñar la primera República del mundo, una República que buscaba allanar el tema político y diseñar e implementar una forma de gobierno más justa e igualitaria; pero este no fue el tema principal, lo que conmueve y da que pensar es que la Convención Nacional emitió casi 10 veces más decretos de carácter humano para protección y auxilio de los ciudadanos más desprotegidos, que los que tenían que ver puramente con la política.
El otro tema culminante que es tratado con gran vastedad por el autor es la contrarrevolución que surgió espontáneamente entre el campesinado de una región de Francia que se oponía a la República recién instaurada. Ellos no querían ser libres, querían a su Rey. No sabían conducirse solos, ¡no conocían la libertad!; necesitaban su brújula y a un amo a quien obedecer en todo. Ese movimiento respaldado en su momento por Inglaterra fue llamado La Vendee, situado básicamente en la región de Bretaña y el cual sigue siendo motivo de estudio y debate historiográfico para conocer sus reales orígenes, motivaciones y consecuencias.
Por estas páginas pasan fugazmente Robespierre, Saint-Just, Danton y Marat los principales hombres de estos años en Francia, los hombres terribles y decididos a todo con tal de instaurar la República y exterminar cualquier viso del antiguo realismo. Pero los personajes principales de esta novela son el Marqués de Lantenac y Gauvin. Tío abuelo y sobrino respectivamente, y a quienes las circunstancias políticas los han llevado a ser enconados y mortales rivales. Los últimos capítulos se desarrollan alrededor y dentro de una especie de castillo bretón antigua propiedad de los antepasados de los protagonistas. La antigua construcción de la Tourgue representa el más acendrado feudalismo ya que ahí se criaron los nobles bretones de rancio abolengo. Es ahí donde se libra la última batalla entre tío y sobrino; entre las ideas del pasado y la construcción de un mundo futuro. La Revolución, es decir el hombre del porvenir, tendrá que destruir simbólicamente y acorde con el destino, aquella magnífica Torre, símbolo del pasado perteneciente a la clase gobernante y tiránica durante más de 15 siglos y ahora convertida en un obstáculo para el hombre del porvenir y de la nación futura.
Esta historia construida alrededor de estos interesantes y apasionantes temas es tratada de una manera romántica como corresponde a la pluma de Víctor Hugo, aunque también la envuelve, como tal vez él sólo sabe hacerlo, en un delicado y esplendoroso velo que va del misticismo apasionado a la poesía más profunda y trágica. El poder de su pensamiento y la magia de su capacidad de expresión nuevamente nos hacen cimbrarnos, nos azota con una lluvia de estrellas, de donde él ha sabido utilizar su mano maestra para desplazar las nubes que enturbian el cielo azul de la humanidad. Para mí, sigue y seguirá siendo uno de esos autores que exaltan el espíritu.
Una vez más Víctor Hugo se decanta por todo lo humano. Los diálogos finales entre Tío y sobrino y entre sobrino y tutor, electrizan las páginas de la novela. El rancio y noble pensamiento del viejo Marqués hace también por momentos inclinar la balanza hacia el linaje, la nobleza, la tradición, el respeto, la disciplina, la lealtad y otras cualidades que se destacan en la Nobleza. Pero más adelante, casi al final, el sobrino le espeta a su tutor: “no era más que un Noble y habéis hecho de mí un ciudadano”. Contundente frase que de nuevo inclina la balanza hacia el otro lado.
Si algún día me pidieran que escogiera a algún notable habitante de los siglos modernos para crear al hombre, seguramente escogería a Víctor Hugo.
El telón de fondo de esta novela es la Revolución Francesa de 1789, aunque el relato se centra en el año 1793, año en que fue decapitado Luis XVI y año en que se sucedieron algunos de los hechos más violentos y sangrientos de la historia de Francia, pero dentro de este terror, también acontecieron hechos heroicos alentados por admirables y genuinos ideales por lograr una mejor nación y un mejor mundo. Creo que pocos acontecimientos de tipo bélico han sido inspirados por sueños tan románticos y por nobles ideales humanos para superar la propia condición humana como sucedió en la Revolución Francesa.
Dentro de este telón de fondo destacan dos temas de singular carga histórica y emotiva. Dos relatos que hace Víctor Hugo de manera notable: la descripción y la importancia que le concede al rol que asumió la Convención Nacional misma que tomó las riendas de Francia para diseñar la primera República del mundo, una República que buscaba allanar el tema político y diseñar e implementar una forma de gobierno más justa e igualitaria; pero este no fue el tema principal, lo que conmueve y da que pensar es que la Convención Nacional emitió casi 10 veces más decretos de carácter humano para protección y auxilio de los ciudadanos más desprotegidos, que los que tenían que ver puramente con la política.
El otro tema culminante que es tratado con gran vastedad por el autor es la contrarrevolución que surgió espontáneamente entre el campesinado de una región de Francia que se oponía a la República recién instaurada. Ellos no querían ser libres, querían a su Rey. No sabían conducirse solos, ¡no conocían la libertad!; necesitaban su brújula y a un amo a quien obedecer en todo. Ese movimiento respaldado en su momento por Inglaterra fue llamado La Vendee, situado básicamente en la región de Bretaña y el cual sigue siendo motivo de estudio y debate historiográfico para conocer sus reales orígenes, motivaciones y consecuencias.
Por estas páginas pasan fugazmente Robespierre, Saint-Just, Danton y Marat los principales hombres de estos años en Francia, los hombres terribles y decididos a todo con tal de instaurar la República y exterminar cualquier viso del antiguo realismo. Pero los personajes principales de esta novela son el Marqués de Lantenac y Gauvin. Tío abuelo y sobrino respectivamente, y a quienes las circunstancias políticas los han llevado a ser enconados y mortales rivales. Los últimos capítulos se desarrollan alrededor y dentro de una especie de castillo bretón antigua propiedad de los antepasados de los protagonistas. La antigua construcción de la Tourgue representa el más acendrado feudalismo ya que ahí se criaron los nobles bretones de rancio abolengo. Es ahí donde se libra la última batalla entre tío y sobrino; entre las ideas del pasado y la construcción de un mundo futuro. La Revolución, es decir el hombre del porvenir, tendrá que destruir simbólicamente y acorde con el destino, aquella magnífica Torre, símbolo del pasado perteneciente a la clase gobernante y tiránica durante más de 15 siglos y ahora convertida en un obstáculo para el hombre del porvenir y de la nación futura.
Esta historia construida alrededor de estos interesantes y apasionantes temas es tratada de una manera romántica como corresponde a la pluma de Víctor Hugo, aunque también la envuelve, como tal vez él sólo sabe hacerlo, en un delicado y esplendoroso velo que va del misticismo apasionado a la poesía más profunda y trágica. El poder de su pensamiento y la magia de su capacidad de expresión nuevamente nos hacen cimbrarnos, nos azota con una lluvia de estrellas, de donde él ha sabido utilizar su mano maestra para desplazar las nubes que enturbian el cielo azul de la humanidad. Para mí, sigue y seguirá siendo uno de esos autores que exaltan el espíritu.
Una vez más Víctor Hugo se decanta por todo lo humano. Los diálogos finales entre Tío y sobrino y entre sobrino y tutor, electrizan las páginas de la novela. El rancio y noble pensamiento del viejo Marqués hace también por momentos inclinar la balanza hacia el linaje, la nobleza, la tradición, el respeto, la disciplina, la lealtad y otras cualidades que se destacan en la Nobleza. Pero más adelante, casi al final, el sobrino le espeta a su tutor: “no era más que un Noble y habéis hecho de mí un ciudadano”. Contundente frase que de nuevo inclina la balanza hacia el otro lado.
Si algún día me pidieran que escogiera a algún notable habitante de los siglos modernos para crear al hombre, seguramente escogería a Víctor Hugo.
August 14, 2017
What an amazing novel. Beautifully crafted, I love the narrative, with the characters standing in as avatars for ideas, and interplay with symmetry and contrasts between the various characters and ideas. Easy to mess up such a dynamic by rendering it too simplistically, but I think Hugo infuses a great level of nuance and subtlety to the enterprise helping ensure his novel doesn’t turn into a 1-dimensional parody.
Personally I love the stylization of the writing, lyrical and poetic, and so much fantastic imagery (really this part is just awesome!). Sometimes the 19th century novel goes a bit bonkers with meandering descriptions of geography, place, customs, objects. This can be kind of obnoxious, but this book only has a few such moments and I really don’t mind as the quality of the writing and story are too good. But these meanderings in the 19th century novel are just one of those things I try to buttress myself against, I usually don’t mind so much but sometimes it is an avalanche of words that doesn’t advance plot or character (at least doesn't seem to in my eyes) and try as I might it can break my patience. Like I said though, this book only has a few such moments, and usually when this is happening it involves a broader metaphor that seems to make sense for developing the story and message of the book.
This story takes place with the historical backdrop of the French Revolution year 1793, as the Terror is getting under way. It pits two opposing forces, revolutionary and reactionary. Progressive vs traditional. Duality is featured throughout the book. And yet there is nuance to the political analysis and views. And the historical background was very interesting and informative for me (some of the interesting alliances including reactionary alliance between nobles-rural poor/paysans-catholic elements vs revolutionaries emanating from various segments of city society. Of course this wasn't all cut and dry, but there were interesting linkages going on, and internecine struggles for supremacy between the subgroups on each side). The story seems to capture an essence of the times, intertwining legend with history and in doing so approaching a kind of truth that can be hard for one or the other to achieve on its own. This seems to be a theme with Hugo, or at least a manifestation of his philosophy, by combining legend (story) with history we can approach a greater truth. But this is the first book of his I’ve read so I can’t make a strong statement on that, just a guess and intuition.
Hugo strikes me as a humanist who likely had deep sympathies for progressive ideals but he also fairly represents how high ideals can lead to the greatest crimes, with idealists leveraging the excuse of noble ends to justify execrable means. Sidestepping accountability and responsibility because one’s ideals are so noble and just. This critique is applied to both reactionaries and revolutionaries in this story as we see various characters in both camps guilty of this, some of whom stoop to the lowest basest most cynical self-serving justifications for their commitment of crimes against their fellow man. But there is nuance and subtlety, both in the writing and also the representation of the characters. Some characters are presented in a more favorable light than others, but never as pure black or white entities. The moral dilemmas the characters face are great, each individual is anchored by their various strain of idealism. These ideals get smashed and tested against the vortex of reality with crosscurrents tugging the individuals this way and that, each struggle further revealing inner character and nuance of each person...
I would recommend this book for two reasons: first off the magnificent quality of the writing and storytelling. 2ndly the fascinating historical backdrop and information in this book that seems to capture the essence and complexities of this particular historical period. And I could add a 3rd: experiencing Hugo and his sublime sensibility and ideas.
Cannot wait to read more. I’m thinking Les Mis, this will be a grand project, maybe later in the year I’ll try it out. I can’t read as fast in French or with quite as high a comprehension level as in English (but it is a fun challenge), so it will be a doubly huge undertaking if I end up going for it! But I think I’m falling in love with Hugo’s style. It is ornamented a certain way, grand and architectured to a high degree, so certainly not for everyone (I'm guessing he might be one of those love it or hate it kind of writers for people), but it appeals to me and my tastes!
Quote:
"L'homme peut, comme le ciel, avoir une sérénité noire; il suffit que quelque chose fasse en lui la nuit. La prêtrise avait fait la nuit dans Cimourdain. Qui a été prêtre l'est. Ce qui fait la nuit en nous peut laisser en nous les étoiles. Cimourdain était plein de vertus et de vérités, mais qui brillaient dans les ténèbres."
Personally I love the stylization of the writing, lyrical and poetic, and so much fantastic imagery (really this part is just awesome!). Sometimes the 19th century novel goes a bit bonkers with meandering descriptions of geography, place, customs, objects. This can be kind of obnoxious, but this book only has a few such moments and I really don’t mind as the quality of the writing and story are too good. But these meanderings in the 19th century novel are just one of those things I try to buttress myself against, I usually don’t mind so much but sometimes it is an avalanche of words that doesn’t advance plot or character (at least doesn't seem to in my eyes) and try as I might it can break my patience. Like I said though, this book only has a few such moments, and usually when this is happening it involves a broader metaphor that seems to make sense for developing the story and message of the book.
This story takes place with the historical backdrop of the French Revolution year 1793, as the Terror is getting under way. It pits two opposing forces, revolutionary and reactionary. Progressive vs traditional. Duality is featured throughout the book. And yet there is nuance to the political analysis and views. And the historical background was very interesting and informative for me (some of the interesting alliances including reactionary alliance between nobles-rural poor/paysans-catholic elements vs revolutionaries emanating from various segments of city society. Of course this wasn't all cut and dry, but there were interesting linkages going on, and internecine struggles for supremacy between the subgroups on each side). The story seems to capture an essence of the times, intertwining legend with history and in doing so approaching a kind of truth that can be hard for one or the other to achieve on its own. This seems to be a theme with Hugo, or at least a manifestation of his philosophy, by combining legend (story) with history we can approach a greater truth. But this is the first book of his I’ve read so I can’t make a strong statement on that, just a guess and intuition.
Hugo strikes me as a humanist who likely had deep sympathies for progressive ideals but he also fairly represents how high ideals can lead to the greatest crimes, with idealists leveraging the excuse of noble ends to justify execrable means. Sidestepping accountability and responsibility because one’s ideals are so noble and just. This critique is applied to both reactionaries and revolutionaries in this story as we see various characters in both camps guilty of this, some of whom stoop to the lowest basest most cynical self-serving justifications for their commitment of crimes against their fellow man. But there is nuance and subtlety, both in the writing and also the representation of the characters. Some characters are presented in a more favorable light than others, but never as pure black or white entities. The moral dilemmas the characters face are great, each individual is anchored by their various strain of idealism. These ideals get smashed and tested against the vortex of reality with crosscurrents tugging the individuals this way and that, each struggle further revealing inner character and nuance of each person...
I would recommend this book for two reasons: first off the magnificent quality of the writing and storytelling. 2ndly the fascinating historical backdrop and information in this book that seems to capture the essence and complexities of this particular historical period. And I could add a 3rd: experiencing Hugo and his sublime sensibility and ideas.
Cannot wait to read more. I’m thinking Les Mis, this will be a grand project, maybe later in the year I’ll try it out. I can’t read as fast in French or with quite as high a comprehension level as in English (but it is a fun challenge), so it will be a doubly huge undertaking if I end up going for it! But I think I’m falling in love with Hugo’s style. It is ornamented a certain way, grand and architectured to a high degree, so certainly not for everyone (I'm guessing he might be one of those love it or hate it kind of writers for people), but it appeals to me and my tastes!
Quote:
"L'homme peut, comme le ciel, avoir une sérénité noire; il suffit que quelque chose fasse en lui la nuit. La prêtrise avait fait la nuit dans Cimourdain. Qui a été prêtre l'est. Ce qui fait la nuit en nous peut laisser en nous les étoiles. Cimourdain était plein de vertus et de vérités, mais qui brillaient dans les ténèbres."
July 4, 2021
“Liberdade , Igualdade e Fraternidade são dogmas de paz e harmonia. Para quê dar-lhes um aspeto assustador? Que pretendemos nós? Conquistar os povos para a república universal. Então não lhe façamos medo. Para que serve a intimidação? Como as aves, os povos não são atraídos pelo espantalho. Não se deve fazer o mal para fazer o bem. Não se derruba um trono para deixar o cadafalso de pé. Morte aos reis, e vida às nações. Abatamos as coroas, poupemos as cabeças. A revolução é a concórdia , não o medo. As ideias bondosas são mal servidas pelos homens inclementes.”
.
.
Victor Hugo é , desde que li o primeiro instante, um autor que me arrebata pela sua escrita humana, poderosa, incomparável e extremamente perspicaz. Sendo o quarto livro que já li do autor, a coragem e o esforço para descrever a beleza da sua escrita parecem-me sempre tão fracos. Victor Hugo encontra-se no pódio da literatura francesa, sendo para muitos até “o” supremo autor francês. O leitor encontrar-se-á sempre submerso na suas descrições tão pungentes das personagens, assim como dos cenários em que as mesmas se movem. Somos convidados a assistir a imagens tão realistas, dignas de pavor, de sofrimento e a detalhes que fazem da condição humana o que ela é. O drama é inesquecível e tocante.
.
.
O que também me cativa em Victor Hugo é a sua perceção da Revolução Francesa e do impacto que esta teve no povo. Em “Miseráveis" assistimos ao retrato dos condenados nas galés, às prostitutas, aos mendigos, aos padres, aos órfãos, num resumo do que é a miséria , a indignidade humana. Em “Notre-Dame de Paris”, Hugo faz um memorial da arte no seu esplendor e a sua decadência resultante das revoltas revolucionárias. Num mesmo tom, Victor Hugo levanta o esplendor da Revolução Francesa, mas também demonstra o caráter violento, inútil que a mesma teve.
.
.
Em “Noventa e três”, Hugo documenta o período sangrento da guerra entre os revolucionários e os monarquistas, assim como o culminar da sua guerra em 1793. Robespierre é inclusive descrito como um ser terrível, cheio de ambições, capaz de subjugar os outros para comandar as coisas a seu bel-prazer. O monárquico e o republicano nunca serão , na visão de Hugo e do leitor, o lado "certo".
.
O livro apresenta uma nota tão irónica e intemporal. Em todos os períodos históricos, em nome de uma ideia de mudança, da capacidade de tornarem as coisas melhores, não existe qualquer mudança no geral. O povo continuará a sofrer pilhagens, incêndios, violações ,assassinatos em massa e outras atrocidades tais. Só mudamos os trajes e os crimes. Mas, como Orwell enfatiza em “Quinta dos Animais”, no povo está a capacidade para afastar o governante na hora certa.
.
.
.
.
Victor Hugo é , desde que li o primeiro instante, um autor que me arrebata pela sua escrita humana, poderosa, incomparável e extremamente perspicaz. Sendo o quarto livro que já li do autor, a coragem e o esforço para descrever a beleza da sua escrita parecem-me sempre tão fracos. Victor Hugo encontra-se no pódio da literatura francesa, sendo para muitos até “o” supremo autor francês. O leitor encontrar-se-á sempre submerso na suas descrições tão pungentes das personagens, assim como dos cenários em que as mesmas se movem. Somos convidados a assistir a imagens tão realistas, dignas de pavor, de sofrimento e a detalhes que fazem da condição humana o que ela é. O drama é inesquecível e tocante.
.
.
O que também me cativa em Victor Hugo é a sua perceção da Revolução Francesa e do impacto que esta teve no povo. Em “Miseráveis" assistimos ao retrato dos condenados nas galés, às prostitutas, aos mendigos, aos padres, aos órfãos, num resumo do que é a miséria , a indignidade humana. Em “Notre-Dame de Paris”, Hugo faz um memorial da arte no seu esplendor e a sua decadência resultante das revoltas revolucionárias. Num mesmo tom, Victor Hugo levanta o esplendor da Revolução Francesa, mas também demonstra o caráter violento, inútil que a mesma teve.
.
.
Em “Noventa e três”, Hugo documenta o período sangrento da guerra entre os revolucionários e os monarquistas, assim como o culminar da sua guerra em 1793. Robespierre é inclusive descrito como um ser terrível, cheio de ambições, capaz de subjugar os outros para comandar as coisas a seu bel-prazer. O monárquico e o republicano nunca serão , na visão de Hugo e do leitor, o lado "certo".
.
O livro apresenta uma nota tão irónica e intemporal. Em todos os períodos históricos, em nome de uma ideia de mudança, da capacidade de tornarem as coisas melhores, não existe qualquer mudança no geral. O povo continuará a sofrer pilhagens, incêndios, violações ,assassinatos em massa e outras atrocidades tais. Só mudamos os trajes e os crimes. Mas, como Orwell enfatiza em “Quinta dos Animais”, no povo está a capacidade para afastar o governante na hora certa.
.
.
July 17, 2023
ভিক্টর হুগোর আরেকটা অনবদ্য উপন্যাস।
December 27, 2018
من أجمل ما قرأت هذا العام !
January 8, 2009
I cannot believe I originally gave this book three out of five stars. What a humbug!! I have just listened to the audiobook again, and now starting it all over again....and I'm totally enthralled by it. I think I had expected something different from the outset. As rambling as Les Mis is in passages, yet there will never be another character such as Jean Valjean, and I think I was expecting it ~ but '93 is different, and rightly so. On first reading, certain passages (the ~ literally ~ loose cannon; the mother and children) seemed a bit random and disjointed, and neither was I expecting that it should so deal with the counterrevolution in the Vendee ~ too, as much as I Loved reading a scene containing Robespierre, Danton and Marat all together, it seemed to read more like an allegorical play at times, than a novel ("I am the man of the tenth of August"...etc).....What I didn't feel at the first reading, and which I do now, is that it really is indeed like an Allegory of the Revolution, and especially of that tumultuous year, 1793 ~ the year that Marat was to be murdered and the year of Terror to begin. Hugo is trying to grapple with both the beauty and hideousness of the revolution, as embodied in three characters: the counterrevolutionary Marquis de Lantenac (monarchy; the old regime); Cimourdain (the ruthless justice of the Revolution); and Gauvain (the nobler and purer spirit of the Revolution; the ideal). But I need to stop here....I'll just say again that it seems to me one of those books that grow more interesting and beautiful over time...and, at the very least, food for thought in it's portrait of revolution, and in those truths which soar above an earthly justice.
Displaying 1 - 29 of 452 reviews