Ministerstwo Obrony Rosji twierdzi, że rosyjscy żołnierze, którzy zostali ranni na polu bitwy, otrzymują szybką pomoc medyczną. Oficjalnie wskaźnik śmiertelności tych żołnierzy nie przekracza 0,5 proc. i stale spada. Dane te nie obejmują jednak żołnierzy, którzy nie mogli zostać ewakuowani z pola bitwy na czas.
Według raportu Ministerstwa Obrony na temat wyników rosyjskiej wojskowej służby medycznej w 2023 r. zmarło tylko 0,43 proc. rannych żołnierzy, którzy otrzymali pomoc medyczną. Istnieje jednak inna miara, której używają lekarze wojskowi: wskaźnik śmiertelności wśród "potencjalnie możliwych do uratowania" żołnierzy — czyli tych, których życie można by uratować, gdyby otrzymali pomoc medyczną. Ten sam raport wskazuje, że co najmniej 5,2 proc. tych rosyjskich żołnierzy umiera na polu bitwy, nigdy nie otrzymując na czas pomocy.
Lekarze wojskowi, w tym pracownicy Głównej Dyrekcji Medycznej Ministerstwa Obrony, przyznają, że na wczesnych etapach pełnej inwazji w Ukrainę w 2022 r. przedszpitalna pomoc medyczna "nie zawsze była udzielana na czas i nie była odpowiedniej jakości". Twierdzą oni, że na linii frontu "niemożliwe" było wdrożenie powszechnej opieki medycznej w nagłych wypadkach, jak to miało miejsce podczas wojny ZSRR w Afganistanie, lub "powszechnego zapewnienia wczesnej specjalistycznej opieki medycznej", jak to miało miejsce podczas dwóch wojen Rosji z Czeczenią.
- Tekst publikujemy dzięki uprzejmości serwisu Meduza. Prosimy o wsparcie pracy niezależnych rosyjskich dziennikarzy z Meduzy
Zgodnie z nowoczesnymi standardami medycyny wojskowej ciężko ranny żołnierz powinien otrzymać odpowiednią opiekę medyczną w ciągu 1-2 godzin od odniesienia obrażeń. Jednak w artykule opublikowanym w branżowym czasopiśmie przez rosyjskich lekarzy wojskowych zauważono, że w okresie od jesieni 2022 r. do wiosny 2023 r. średni czas ewakuacji ciężko rannych żołnierzy ze strefy walk w Ukrainie wynosił 3,5 godz.
Ofiary walk
Rosyjscy żołnierze walczący w Ukrainie cierpią głównie na obrażenia od odłamków i wybuchów, a także rany od łożysk kulkowych (używanych w urządzeniach wybuchowych) i inne obrażenia niezwiązane z postrzałami. Od lutego do sierpnia 2022 r. anestezjolodzy wojskowi w jednym ze szpitali odnotowali, że
- 86,5 proc. żołnierzy i oficerów zostało rannych odłamkami eksplodujących pocisków,
- 6 proc. odniosło rany postrzałowe,
- 3 proc. doznało oparzeń, a
- 4,5 proc. miało inne obrażenia.
Prawie połowa żołnierzy przyjętych do szpitala w tym okresie miała obrażenia rąk lub nóg, jeden na pięciu miał rany brzucha, jeden na 11 miał obrażenia głowy, a jeden na 12 do 13 miał obrażenia klatki piersiowej. Jesienią 2023 r. wiceminister pracy i ochrony socjalnej Rosji Aleksiej Wowczenko potwierdził, że urazy kończyn są najczęstsze, stwierdzając, że ponad połowa żołnierzy, którzy walczyli w Ukrainie i zostali sklasyfikowani jako niepełnosprawni, miała amputowane ręce lub nogi.
Lekarze zauważają, że rodzaje obrażeń odniesionych przez rosyjski personel wojskowy zmieniły się w ciągu ostatnich 40 lat. Żołnierze biorący udział w wojnie w Ukrainie są 2,5 raza mniej narażeni na urazy głowy w porównaniu z rosyjskimi żołnierzami w Czeczenii, ale są dwukrotnie bardziej narażeni na urazy rąk i nóg. W porównaniu z radzieckimi żołnierzami w Afganistanie rosyjscy żołnierze w Ukrainie częściej doznają urazów kończyn, podczas gdy urazy brzucha i klatki piersiowej stały się mniej powszechne. Lekarze wojskowi klasyfikują oparzenia, odmrożenia, siniaki, złamania, wstrząsy mózgu i wbite odłamki lub pociski jako drobne obrażenia.
Wśród żołnierzy z "drobnymi" ranami przywiezionymi z frontu do jednego z rosyjskich szpitali w okresie od marca 2022 r. do października 2023 r., 33 proc. miało złamania żeber, rąk, nóg lub stawów barkowych i kolanowych, a 31 proc. doznało oparzeń pierwszego i drugiego stopnia, odmrożeń lub innych ran niepenetrujących. Urazy mózgu i problemy neurologiczne dotknęły 20 proc. pacjentów, podczas gdy u 10 proc. zdiagnozowano otwarte lub zamknięte urazy kości twarzy i/lub tymczasową utratę słuchu.
Powrót na pole bitwy
Szanse rosyjskiego żołnierza na wyzdrowienie po zranieniu w Ukrainie zależą od wielu czynników: charakteru obrażeń, szybkości ewakuacji i szpitala. Lekarze z Kirowskiej Wojskowej Akademii Medycznej w St. Petersburgu poinformowali, że wśród osób przyjętych z ranami brzucha, jeden na dwunastu (8,4 proc.) zmarł, głównie z powodu niewydolności wielonarządowej. Większość żołnierzy trafiała do szpitala zaledwie dwa do czterech dni po doznaniu obrażeń.
W badaniu pięciu lekarzy wojskowych stwierdzono, że większość rosyjskich żołnierzy, którzy doznali wstrząsu mózgu, nie odzyskała słuchu w ciągu kilku miesięcy po urazie. Żołnierze ci zostali przywiezieni z frontu i hospitalizowani w okresie od marca 2022 r. do października 2023 r. Tylko 8 proc. osób ze wstrząśnieniem mózgu w pełni odzyskało słuch po leczeniu.
Jedna trzecia żołnierzy nie była w stanie zrozumieć mowy mówionej z odległości od 1 do 3 m nawet po leczeniu. Pomimo tego, większość żołnierzy została odesłana z powrotem na front cztery do sześciu tygodni po hospitalizacji. Były minister obrony Rosji Siergiej Szojgu stwierdził wcześniej, że 98 proc. rannych i kontuzjowanych żołnierzy jest wypisywanych ze szpitali "po wyzdrowieniu".
Urzędnicy i lekarze z Ministerstwa Obrony nie ujawniają nawet przybliżonych danych na temat liczby żołnierzy, którzy zostali ranni w Ukrainie. W raporcie na temat wyników wojskowej służby medycznej stwierdzono, że w 2023 r. 50 tys. żołnierzy przeszło rehabilitację (bez określania, gdzie służyli), w porównaniu z około 38 tys. w 2022 r.
