Wybory parlamentarne w Polsce. Na czym polegają? O co w nich chodzi? Kiedy się odbędą?

Co to są wybory parlamentarne ? Być może przyda się tutaj pewne przypomnienie z lekcji wiedzy o społeczeństwie. Chodzi bowiem o jedną z najważniejszych elekcji w każdym demokratycznym państwie. W jej trakcie wszyscy posiadający prawa wyborcze obywatele wybierają spośród zgłoszonych kandydatów swoich przedstawicieli do parlamentu. Parlament może być unikameralny (jednoizbowy) lub - tak, jak w naszym kraju - bikameralny (dwuizbowy; z izbą niższą i wyższą). To dlatego w wyborach parlamentarnych w Polsce wybieramy posłów na Sejm oraz senatorów.

Wybory parlamentarne - na czym polegają? O co chodzi z ordynacją wyborczą?

O co chodzi z ordynacją wyborczą w wyborach parlamentarnych i dlaczego jest ona tak ważna? Pod pojęciem tym rozumiemy zbiór przepisów, które wchodzą w skład prawa wyborczego. Ordynacja reguluje nie tylko tryb i sposób przeprowadzenia wyborów, ale również przepisy dotyczące tak istotnych kwestii, jak choćby zasady wyłaniania zwycięzców i podział mandatów. To właśnie dlatego wszelkie zmiany związane z ordynacją wyborczą budzą często tak wiele emocji i bywają zarzewiem politycznych konfliktów.

Na czym polegają wybory parlamentarne w Polsce? Obywatele, którzy mają ukończone 18 lat i korzystają z pełni praw obywatelskich, mogą wziąć udział w głosowaniu. Inaczej rzecz ma się w przypadku biernego prawa wyborczego, czyli prawa do kandydowania. Do Sejmu można zostać wybranym najwcześniej w wieku 21 lat, a do Senatu - mając co najmniej 30 lat.

Co cztery lata Polacy wybierają:

• 100 senatorów. Wybiera się ich w 100 jednomandatowych okręgach wyborczych; każdy komitet ma prawo wystawić tylko jednego kandydata. JOW-y funkcjonują od 2011 r.
• 460 posłów. Wybiera się ich w 41 wielomandatowych okręgach wyborczych, w których można zdobyć od 7 do 20 mandatów.

W wyborach parlamentarnych w Polsce obowiązuje system proporcjonalny (ordynacja proporcjonalna). To sposób przeliczania głosów oddanych przez wyborców na liczbę mandatów, które dzielone są proporcjonalnie do liczby głosów uzyskanych przez daną partię. Przy rozdzielaniu mandatów stosowana jest metoda D'Hondta.

W Polsce istnieje próg wyborczy, czyli minimalny procent głosów, który partia musi zdobyć, aby dostać się do parlamentu. W przypadku wyborów do Sejmu (izby niższej) próg to 5 proc. głosów, a w wyborach do Senatu (izby wyższej) - 8 proc.

Jak wyglądają wybory parlamentarne?

Datę elekcji i kalendarz wyborczy ustala Prezydent RP . W wyznaczonym dniu wyborów (musi być to dzień wolny od pracy; zwykle jest to niedziela) można głosować we właściwych dla swojego miejsca zameldowania obwodowych komisjach wyborczych, które są umiejscowione w obiektach pożytku publicznego (np. szkołach, remizach). Aby otrzymać karty do głosowania, należy udać się do komisji wyborczej z dokumentem potwierdzającym tożsamość (np. dowodem osobistym, paszportem, e-dowodem w aplikacji mObywatel).

Po spełnieniu określonych formalności można głosować również poza miejscem zameldowania, a w szczególnych przypadkach także korespondencyjnie lub przez pełnomocnika. W wyborach parlamentarnych 15 października 2023 r. głosowanie rozpocznie się o godzinie 7:00 i zakończy o 21:00.

Wybory parlamentarne - zasady, które trzeba znać

Co jeszcze trzeba wiedzieć o wyborach parlamentarnych? Należy pamiętać przede wszystkim o tym, że głosowanie to nie tylko przywilej, ale i odpowiedzialność - konieczne jest zachowanie należytej powagi.

Każde wybory poprzedza cisza wyborcza, która zaczyna się o północy w dniu poprzedzającym dzień głosowania i trwa aż do zakończenia głosowania (konkretniej - do godziny zamknięcia lokali wyborczych). W tym czasie zakazane są wszelkie próby agitacji, wystąpienia polityczne, manifestacje czy publikacje na temat kandydatów. Naruszenie ciszy wyborczej jest wykroczeniem i grozi za nie grzywna. Karalne jest również wynoszenie kart poza miejsce głosowania oraz ich uszkadzanie.