Pytania i odpowiedzi

Nieautoryzowane transakcje

Materiał o nieautoryzowanych transakcjach przygotowany we współpracy z Rzecznikiem Finansowym.
1. W jaki sposób działają oszuści dokonujący nieautoryzowanych transakcji?
W zdecydowanej większości przypadków metody działania oszustów sprowadzają się do pozyskania od użytkownika usług płatniczych jego danych uwierzytelniających, takich jak dane karty płatniczej (numer karty, dane posiadacza karty, kod CVV/CVC) czy login i hasło, służące do logowania do bankowości elektronicznej lub aplikacji mobilnej (tzw. phishing), i ich wykorzystania w celu dokonania transakcji.

  • Jeśli sprzedajesz różne przedmioty za pośrednictwem internetu, w szczególności platform (portali) sprzedażowych – oszuści mogą udawać osobę zainteresowaną zakupem. UWAŻAJ, jeśli osoba zainteresowana wysyła Ci link do „odbioru środków” – najczęściej za pośrednictwem jednego z popularnych komunikatorów, instalowanych na smartfonach. Kliknięcie w link wysłany przez oszusta spowoduje przekierowanie na fałszywą stronę internetową, łudząco przypominającą strony pośredników płatności lub strony internetowe banków. W TEN SPOSÓB PODAJESZ SWOJE DANE UWIERZYTELNIAJĄCE (najczęściej chodzi o dane karty płatniczej) oszustowi.
  • Telefon od „pracownika banku” – oszust dzwoni do Ciebie, podając się za pracownika banku. Oszuści mogą podszywać się pod numer infolinii danego banku (tzw. spoofing) – jeśli nie spodziewasz się telefonu od banku, rozłącz się i zainicjuj kontakt z tym podmiotem samodzielnie. Oszust najczęściej próbuje wzbudzić Twój niepokój, mówiąc o próbie kradzieży środków z Twojego rachunku. Prosi Cię o zainstalowanie na urządzeniu (np. telefonie lub komputerze) oprogramowania, które ma je przeskanować w celu wykrycia złośliwego oprogramowania i zablokowania rzekomo zleconych już transakcji. W rzeczywistości programy te pozwalają oszustom na śledzenie aktywności użytkownika i uzyskanie w ten sposób Twojego loginu i hasła do bankowości internetowej lub aplikacji mobilnej.
  • Oszuści wysyłają również SMS-y podszywające się np. pod firmy dostarczające prąd, gaz, media czy przesyłki – informują w nich o rzekomej, najczęściej niewielkiej, zaległości w płatnościach czy konieczności dopłaty do przesyłki, wysyłając jedocześnie w tej samej wiadomości link do dokonania „brakującej” płatności. Kliknięcie w link wysłany przez oszusta za pośrednictwem SMS-a spowoduje przekierowanie na fałszywą stronę internetową łudząco przypominającą strony pośredników w płatności. W ten sposób oszuści zdobędą Twoje dane uwierzytelniające.
  • Wraz ze wzrostem świadomości użytkowników oszuści doskonalą swoje metody działania.
  • Wejście w posiadanie danych uwierzytelniających lub przejęcie kontroli nad urządzeniem użytkownika (poprzez nakłonienie do instalacji stosownego oprogramowania) finalnie umożliwia oszustom kradzież środków z rachunku.
2. Jakich zasad się trzymać, wykonując transakcje za pomocą bankowości internetowej lub aplikacji mobilnej?
  • NIGDY NIE PODAWAJ ANI NIE WYSYŁAJ LOGINU I HASŁA do bankowości internetowej ani aplikacji mobilnej – pracownik dostawcy usług płatniczych (np. banku) nigdy Cię o to nie powinien pytać.
  • NIGDY NIE KLIKAJ W LINKI PRZESŁANE SMS-em – potwierdź ewentualne istnienie zaległości samodzielnie, kontaktując się z np. dostawcą gazu czy firmą dostarczającą przesyłkę.
  • W przypadku telefonu od dostawcy usług płatniczych (np. banku) – ROZŁĄCZ SIĘ, SAMODZIELNIE ZNAJDŹ NUMER INFOLINII I POTWIERDŹ, CZY WYKONYWANO DO CIEBIE TELEFON.
  • NIGDY NIE INSTALUJ OPROGRAMOWANIA z przesłanych linków ani w trakcie rozmowy telefonicznej, dotyczącej Twojego rachunku lub środków na nim zgromadzonych.
  • ZAWSZE WERYFIKUJ ADRES STRONY INTERNETOWEJ, przez którą logujesz się do bankowości elektronicznej – zwróć szczególną uwagę na literówki lub znaki specjalne w adresie strony internetowej.
3. Co powinieneś zrobić, jeżeli z Twojego rachunku bez Twojej wiedzy lub zgody zniknęły pieniądze?
  • Przede wszystkim sprawdź, czy nie są to transakcje realizowane np. w oparciu o zlecenie stałe lub wynikające z zawartych umów (np. opłaty abonamentowe, subskrypcje, transakcje wykonywane w oparciu o polecenia zapłaty).
  • Jeżeli wykluczysz powyższe możliwości i w żaden sposób nie autoryzowałeś tych transakcji (tj. nie składałeś zlecenia płatniczego oraz nie wyrażałeś zgody na jego wykonanie) – zwróć się do swojego dostawcy usług płatniczych (np. banku) z reklamacją.
  • Zastrzeż kartę lub zablokuj rachunek płatniczy, ewentualnie rozważ zmianę danych do logowania – zapobiegniesz wykonywaniu bez Twojej zgody dalszych transakcji z Twojego rachunku.
  • Zgłoś sprawę policji.
4. Jakie są Twoje prawa?
Możesz zwrócić się do dostawcy usług płatniczych (np. banku) o zwrot kwoty transakcji, której nie zlecałeś do wykonania oraz na którą nie wyraziłeś zgody, poprzez wystąpienie ze stosowną reklamacją. Pamiętaj, aby zrobić to niezwłocznie po wykryciu kradzieży środków na swoim rachunku. W razie odmowy zwrotu środków, przysługuje ci prawo np. do wystąpienia o rozpatrzenie sprawy pod kątem naruszenia Twoich praw lub interesów do Rzecznika Finansowego.

Musisz jednak pamiętać, że jeżeli zgłosisz transakcję jako nieautoryzowaną w sytuacji, w której w rzeczywistości sam świadomie ją wykonałeś, dostawca usług płatniczych może potraktować Twoje działanie jako usiłowanie oszustwa i zgłosić swoje podejrzenie organom ścigania, a w razie potwierdzenia tych podejrzeń – grozi Ci odpowiedzialność karna! Podobnie w sytuacji, w której przekazałeś świadomie dane uwierzytelniające osobom trzecim (np. członkom rodziny) i dokonali oni z ich wykorzystaniem danej transakcji płatniczej za Twoją wiedzą i zgodą.

Pamiętaj również, aby zadbać o bezpieczeństwo swoich danych uwierzytelniających. W sytuacji gdy np. przechowujesz PIN do karty razem z tą kartą, takie zachowanie może nosić znamiona rażącego niedbalstwa w zakresie realizacji obowiązku poufnego przechowywania Twoich danych uwierzytelniających. Przechowywanie tzw. szczególnie chronionych danych dotyczących płatności (np. indywidualnych danych uwierzytelniających, które mogą być wykorzystywane do dokonywania oszustw, z wyłączeniem imienia i nazwiska lub nazwy właściciela rachunku i numeru rachunku) w bezpieczny sposób, tj. świadome niedzielenie się nimi z osobami trzecimi, jest Twoim obowiązkiem.

5. Czy dostawca usług płatniczych (np. bank) musi zwrócić środki skradzione z Twojego rachunku? Jakie są obowiązki dostawcy usług płatniczych?
Co do zasady w przypadku wystąpienia nieautoryzowanej transakcji płatniczej dostawca usług płatniczych ma obowiązek zwrócić użytkownikowi kwotę tej transakcji.

Musi to zrobić niezwłocznie, maksymalnie w terminie jednego dnia roboczego następującego po dniu stwierdzenia przez dostawcę usług płatniczych wystąpienia nieautoryzowanej transakcji, którą został obciążony rachunek, lub po dniu otrzymania stosownego zgłoszenia od użytkownika.

6. Kiedy dostawca usług płatniczych (np. bank) może odmówić zwrotu kwoty transakcji, której autoryzacji użytkownik zaprzecza?
Dostawca usług płatniczych może odmówić zwrotu kwoty, której autoryzacji zaprzeczasz, jedynie w dwóch sytuacjach:

  • podejrzenia usiłowania oszustwa z Twojej strony – wyłudzenia środków. W takiej sytuacji dostawca usług płatniczych może wstrzymać się ze zwrotem kwoty transakcji, co do której ma podejrzenia wobec Ciebie – ale pod warunkiem, że poinformuje o tym w formie pisemnej organy powołane do ścigania przestępstw. Dostawca usług płatniczych wstrzymuje zwrot do czasu ustalenia przez właściwe organy, że jego podejrzenie nie było uzasadnione.
  • wystąpienia o zwrot środków po upływie 13 miesięcy od dnia nieautoryzowanej transakcji płatniczej.
7. Czym jest uwierzytelnianie?
Uwierzytelnianie to czynność techniczna mająca na celu weryfikację tożsamości klienta dokonującego transakcji płatniczej (np. polecenia przelewu) lub ważności stosowania konkretnego instrumentu płatniczego (np. daty ważności karty płatniczej). Metody uwierzytelniania powinny być określone w umowie pomiędzy dostawcą usług płatniczych (np. bankiem) a klientem.
8. Czym jest autoryzacja?
Autoryzacja to wyrażenie przez klienta zgody na dokonanie transakcji płatniczej (np. polecenia przelewu) w sposób przewidziany w umowie między tym klientem a dostawcą usług płatniczych (np. bankiem).

Transakcję płatniczą uważa się zgodnie z przepisami za autoryzowaną jedynie wówczas, gdy użytkownik świadomie wyraził zgodę na wykonanie transakcji płatniczej oraz po prawidłowym dokonaniu uwierzytelniania.

Aby zatem autoryzacja była prawidłowa, oba powyższe warunki muszą wystąpić łącznie, tj. zarówno wyrażenie przez klienta zgody na wykonanie transakcji, jak i dokonanie czynności technicznych związanych z uwierzytelnianiem tego klienta (tj. weryfikacją jego tożsamości).

9. Czym jest transakcja nieautoryzowana?
Transakcja nieautoryzowana to taka transakcja, na którą użytkownik nie wyraził zgody.

Przykład: osoba trzecia (oszust) uzyskuje dostęp do Twoich danych uwierzytelniających (np. danych do logowania do bankowości elektronicznej) i dokonuje transakcji, posługując się nimi. Uwierzytelnianie może przebiegać prawidłowo, ale z uwagi na brak elementu Twojej zgody, tj. podanie przez oszusta, a nie przez Ciebie stosownych danych niezbędnych do dokonania transakcji w uzgodniony z bankiem sposób – transakcję taką należy uznać za nieautoryzowaną.

10. Czy dostawca usług płatniczych (np. bank) może odmówić zwrotu kwoty transakcji, jeśli wykaże, że przed złożeniem zlecenia płatniczego nastąpiło prawidłowe uwierzytelnianie użytkownika?
Zgodnie z brzmieniem właściwych przepisów ustawy o usługach płatniczych, dostawca usług płatniczych nie może odmówić zwrotu kwoty transakcji w przypadku zgłoszenia przez Ciebie nieautoryzowanej transakcji płatniczej, powołując się jedynie na prawidłowe uwierzytelnianie.

W świetle tych przepisów, samo wykazanie przez dostawcę usług płatniczych zarejestrowanego użycia instrumentu płatniczego* (w tym przeprowadzenie prawidłowej procedury uwierzytelniania) nie jest wystarczające do udowodnienia, że transakcja płatnicza została przez użytkownika autoryzowana (a więc, że wyraził on zgodę na jej wykonanie). Nie powoduje również po stronie dostawcy usług płatniczych zwolnienia się z obowiązku zwrotu kwoty transakcji, której autoryzacji użytkownik zaprzecza.

* instrument płatniczy – zindywidualizowane urządzenie lub uzgodniony przez użytkownika i dostawcę zbiór procedur, wykorzystywane przez użytkownika do złożenia zlecenia płatniczego (np. karta płatnicza, aplikacja bankowa, bankowość elektroniczna).

11. Czy dostawca usług płatniczych (np. bank) może odmówić zwrotu kwoty transakcji w sytuacji, w której twierdzisz, że jej nie autoryzowałeś, ale bank wykaże, że wyraziłeś na nią zgodę?
Tak, dostawca usług płatniczych nie musi zwracać kwoty transakcji, jeżeli była ona autoryzowana przez użytkownika. W takiej sytuacji, jeśli użytkownik wnioskuje o zwrot kwoty, powołując się na brak autoryzacji, dostawca usług płatniczych, jeżeli ma do tego uzasadnione i należycie udokumentowane podstawy, powinien dokonać zgłoszenia podejrzenia usiłowania oszustwa organom ścigania.

Zgodnie z przepisami ustawy o usługach płatniczych, samo tylko stwierdzenie przez dostawcę usług płatniczych, że transakcja była wykonana po prawidłowym uwierzytelnieniu (gdyż jak twierdzi dostawca, np. podano prawidłowe login, hasło oraz autoryzowano jej wykonanie właściwym kodem z SMS-a) nie jest podstawą do odmowy zwrotu kwoty transakcji w sytuacji wystąpienia nieautoryzowanej transakcji płatniczej, stwierdzonej przez użytkownika. W przypadku stwierdzenia jednak, że klient sam autoryzował daną transakcję, tj. że wyraził na nią zgodę, dostawca usług płatniczych może odmówić zwrotu kwoty transakcji po dokonaniu zgłoszenia usiłowania oszustwa ze strony użytkownika organom ścigania.

Dlatego też przed zgłoszeniem dostawcy usług płatniczych danej transakcji płatniczej jako nieautoryzowanej i żądaniem zwrotu kwoty tej transakcji musisz mieć pewność, że nie jest to transakcja, na którą wyrażona została przez Ciebie zgoda (np. subskrypcja, zlecenie stałe, opłata pobrana automatycznie za określoną usługę). W przeciwnym przypadku Twoje zgłoszenie i żądanie zwrotu kwoty może zostać potraktowane przez dostawcę usług płatniczych jako usiłowanie oszustwa, a Tobie może grozić odpowiedzialność karna.

12. Czy dostawca usług płatniczych (np. bank) może odmówić zwrotu kwoty transakcji, której nie autoryzowałeś, jeśli uzna, że oszuści zdobyli dane uwierzytelniające wskutek Twojego rażącego niedbalstwa?
W większości przypadków dostawca usług płatniczych nie będzie w stanie w ustawowym terminie na zwrot kwoty transakcji rzetelnie ocenić, czy Twoje działanie może być oceniane jako rażące niedbalstwo i czy doprowadziło ono do wystąpienia nieautoryzowanej transakcji płatniczej. W takiej sytuacji dostawca usług płatniczych najpierw powinien dokonać zwrotu kwoty nieautoryzowanej transakcji, a dopiero potem – w przypadku stwierdzenia Twojego rażącego niedbalstwa – wystąpić do Ciebie o zapłatę kwoty, którą Ci wcześniej zwrócił.

Mogą jednak wystąpić sytuacje, kiedy dostawca usług płatniczych w terminie dnia roboczego następującego po dniu dokonania przez Ciebie zgłoszenia będzie w stanie ustalić, że jego zdaniem dopuściłeś się rażącego niedbalstwa. Jeżeli jednak zaprzeczasz dopuszczenia się rażącego niedbalstwa – dostawca usług płatniczych powinien zwrócić Ci kwotę nieautoryzowanej transakcji płatniczej. Musisz jednak liczyć się z tym, że dostawca usług płatniczych wystąpi do Ciebie o zwrot tej kwoty. W przypadku braku zwrotu z Twojej strony dostawca usług płatniczych będzie mógł wystąpić do sądu, który następnie oceni, czy w okolicznościach dokonania danej transakcji można oceniać Twoje zachowanie jako rażące niedbalstwo, w wyniku czego doprowadziłeś do wystąpienia nieautoryzowanej transakcji płatniczej, a tym samym czy odpowiadasz za wystąpienie nieautoryzowanej transakcji płatniczej i musisz zwrócić dostawcy usług płatniczych kwotę transakcji.

13. Czy jeśli padłeś ofiarą oszustwa, w wyniku którego oszuści uzyskali dostęp do Twoich danych uwierzytelniających, dostawca usług płatniczych (np. bank) może powołać się na rażące niedbalstwo?
Dostawca usług płatniczych, po dokonaniu zwrotu kwoty nieautoryzowanej transakcji płatniczej, powinien każdorazowo zbadać, czy wskutek ewentualnego rażącego niedbalstwa z Twojej strony doprowadziłeś do utraty przez Ciebie danych uwierzytelniających i w efekcie utraty środków wskutek nieautoryzowanej transakcji.

Jednak nie każde Twoje działanie będzie nosić znamiona rażącego niedbalstwa – obecnie oszuści stosują coraz bardziej wyrafinowane techniki oszustw, coraz lepiej wzbudzają zaufanie użytkowników (konsumentów), strony internetowe są podrabiane w coraz bardziej wymyślny i trudniejszy do zidentyfikowania fałszerstwa sposób. Zatem dostawcy usług płatniczych nie mogą automatycznie w każdym przypadku twierdzić, że doprowadziłeś do wykonania nieautoryzowanej transakcji płatniczej wskutek rażącego niedbalstwa.

14. Czy kwestia rzekomej nieprawidłowej implementacji przepisów dyrektywy PSD2 ma wpływ na obowiązek zwrotu przez dostawców usług płatniczych (np. banki) kwot skradzionych z rachunków wskutek dokonania nieautoryzowanych transakcji?
Kwestionowany przez sektor dostawców usług płatniczych przepis (art. 45 ust. 1 i 2 ustawy o usługach płatniczych) nie wpływa bezpośrednio na obowiązek zwrotu przez dostawcę usług płatniczych kwoty nieautoryzowanej transakcji płatniczej w przypadku jej wystąpienia.

Istotne jest rozróżnienie ustawowego obowiązku zwrotu przez dostawcę usług płatniczych kwoty nieautoryzowanej transakcji w tzw. terminie D+1 (koniec następnego dnia roboczego po dniu powzięcia informacji o nieautoryzowanej transakcji płatniczej) od finalnie ustalonej  odpowiedzialności dostawcy usług płatniczych czy klienta. Kluczowe przy tym jest użycie sformułowania „odpowiada”, a nie np. „dostawca płatnika nie dokonuje zwrotu kwoty transakcji, której autoryzacji płatnik zaprzecza”. Czym innym jest bowiem odpowiedzialność dostawcy usług płatniczych lub klienta, a czym innym – obowiązek zwrotu kwoty transakcji.

W ocenie Prezesa UOKiK oraz Rzecznika Finansowego, sektor dostawców usług płatniczych dąży do sytuacji, w której dostawcy usług płatniczych mogliby arbitralnie odmawiać klientom zwrotu środków skradzionych z ich rachunków w sytuacji, gdy użytkownik (np. konsument) zgłasza, że nie autoryzował takiej transakcji, powołując się jedynie na weryfikację przez nich prawidłowego uwierzytelnienia w systemie bankowym (w praktyce np. prawidłowy login oraz kod PIN). Takie działanie służy do doprowadzenia do sytuacji, która będzie niezgodna z ratio legis dyrektywy PSD2.


Kredyty konsumenckie

1. Czym jest kredyt konsumencki?
To kredyt udzielany konsumentowi (klientowi indywidualnemu) przez kredytodawcę (instytucję finansową – osobę fizyczną, prawną lub jednostkę organizacyjną) w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartości tej kwoty w walucie innej niż polska. Może to być np. kredyt gotówkowy, na rachunku bieżącym, przeznaczony na remont domu albo lokalu mieszkaniowego, czy też kredyt na karcie kredytowej. Reguluje go ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2011 Nr 126 poz. 715). Należy pamiętać, kredyt konsumencki nie jest zabezpieczany hipoteką. Umowa na kredyt konsumencki musi być zawarta na piśmie.
2. Na jakiej podstawie mogę ubiegać się o zwrot należnej mi kwoty z tytułu przedterminowej spłaty kredytu/pożyczki?
To prawo konsumenta wynikające z art. 49 Ustawy o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2019 r., poz. 1083). Zgodnie z jego treścią, jeśli spłaciłeś kredyt konsumencki przed terminem określonym w umowie kredytowej, instytucja finansowa musi się z Tobą rozliczyć i zwrócić Ci proporcjonalną część poniesionego całkowitego kosztu kredytu. Wnioskując w instytucji finansowej o zwrot kosztów z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu, można również powołać się na wyrok TSUE (w sprawie C-383/18 – dotyczący prawa do proporcjonalnego zwrotu poniesionych wcześniej kosztów w przypadku przedterminowej spłaty zobowiązania, także kredytu hipotecznego) oraz stanowisko Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (z 2 marca 2020 r.) i opinię Rzecznika Finansowego.
3. O zwrot jakiego typu kosztów mogę się ubiegać?
Po wcześniejszej spłacie kredytu możesz ubiegać się o zwrot wszystkich kosztów kredytu, w tym ubezpieczenia, prowizji i innych opłat.
4. Jak sprawdzić jaka przysługuje mi kwota zwrotu z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu?
UOKiK przygotował kalkulator kredytowy, który pomoże wyliczyć orientacyjną kwotę do zwrotu z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego metodą liniową. Kalkulator dostępny jest na stronie www.finanse.uokik.gov.pl. Pamiętaj jednak, że kalkulator wylicza kwotę poglądową – ostateczną kwotę zwrotu wyliczy instytucja finansowa (na rozpatrzenie wniosku ma 30 dni).
5. Na czym polega metoda liniowa?
Polega ona na tym, że instytucja finansowa dzieli wszystkie koszty przez liczbę dni kalendarzowych, w których miała obowiązywać umowa, a wynik mnoży przez liczbę dni, o które skrócono okres kredytowania. Tak wyliczoną sumę instytucja finansowa powinna zwrócić konsumentowi.
6. Czy mogę ubiegać się o zwrot kosztów w 2020 r., w przypadku gdy wcześniejsza spłata kredytu nastąpiła pięć lat temu?
Reklamację powinieneś złożyć jak najszybciej, jak tylko dowiesz się o przysługujących Ci prawach. Roszczenie podlega przedawnieniu na zasadach ogólnych Kodeksu cywilnego.
7. Czy mogę ubiegać się o zwrot kosztów za wcześniejszą spłatę kredytu hipotecznego?
Tak, w przypadku kredytów zaciągniętych na podstawie ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami. Art. 39 ust. 1 ww. ustawy – analogicznie do art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim – zdaniem UOKiK daje podstawę do żądania zwrotu kosztów w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu hipotecznego.
8. Co należy zrobić, aby otrzymać zwrot kosztów za wcześniejszą spłatę kredytu?
W tym celu należy w instytucji finansowej złożyć reklamację, powołując się na wyrok TSUE (w sprawie C-383/18) oraz stanowisko Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (z 2 marca 2020 r.) i opinię Rzecznika Finansowego. Możesz skorzystać z gotowego formularza i wysłać go instytucji finansowej.

Inwestycje alternatywne

1. Czym różni się „weksel” od „weksla inwestycyjnego”?
„Weksel” to dokument stanowiący pisemne zobowiązanie wystawcy (podpisującego weksel) lub wskazanej przez niego osoby do zapłacenia określonej sumy pieniędzy osobie wymienionej w dokumencie lub jego okazicielowi w oznaczonym terminie.* Stanowi zatem formę płatności za towary i usługi lub dodatkowe zabezpieczenie umowy. Weksel musi być sporządzony na piśmie i podpisany odręcznie. Może być wystawiony przez:

  • osobę prawną – dokument podpisuje wówczas na przykład prezes zarządu,
  • spółkę cywilną – w tym przypadku dokument podpisują wszyscy wspólnicy, jeśli zobowiązanie mają spłacać wspólnie lub konkretne osoby.

Wystawca weksla (dłużnik) płaci wekslem wierzycielowi. Wierzyciel może przepisać weksel na inną osobę. Następnie wystawca w określonym terminie musi zapłacić należność po przedstawieniu weksla przez wierzyciela. Weksle spełniają kilka funkcji. Wśród najważniejszych są:

  1. funkcja kredytowa – w jej przypadku weksel stanowi formę kredytu kupieckiego – wierzyciel udziela dłużnikowi kredytu z odroczonym terminem płatności, wskazanym na wekslu;
  2. funkcja płatnicza – w tym przypadku weksel zastępuje środek płatniczy, czyli za pomocą weksla regulowane są zobowiązania za towary lub usługi;
  3. funkcja gwarancyjna – w jej przypadku weksel stanowi zabezpieczenie zobowiązań pieniężnych (obecnych i przyszłych), czyli stanowi formę zabezpieczenia pożyczki prywatnej;
  4. funkcja obiegowa – polega na tym, że prawa z weksla mogą być przenoszone na innych.

Oferowane przez przedsiębiorców instrumenty takie jak „inwestycje w weksle” stanowią połączenie mechanizmu weksla i pożyczki. W takiej transakcji biorą udział trzy podmioty:

  1. konsument, który jest jednocześnie kapitałodawcą (inwestorem) i nabywcą weksla,
  2. podmiot organizujący inwestycję, który jest wystawcą weksla i jednocześnie pożyczkodawcą (dla przedsiębiorcy poszukujący kapitału),
  3. przedsiębiorca, który jest pożyczkobiorcą i jednocześnie właścicielem nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie hipoteczne.

W powszechnej regulacji prawnej funkcjonuje jedynie „weksel” jako papier wartościowy, który wyraża bezwarunkowe zobowiązanie jednej strony do zapłaty określonej sumy pieniężnej drugiej stronie. Może być on oprocentowany i płatny za okazaniem, w określonym czasie po okazaniu lub w oznaczonym dniu. Brakuje natomiast legalnej definicji „weksla inwestycyjnego”, która określałaby jego istotę, cel, czy mechanizm działania. Można zatem uznać, że jest to określenie stworzone przez przedsiębiorców w celu oferowania usług inwestycyjnych; użyte dla wzbudzenia zainteresowania potencjalnego inwestora. * Źródło: Słownik języka polskiego PWN

2. W jaki sposób zabezpieczone są inwestycje w „weksle inwestycyjne”?
Przepisy prawa w żaden szczególny sposób nie chronią konsumenta w razie niewypłacalności wystawcy weksla, czy pożyczkobiorcy. Środki przekazane wystawcy weksla nie są objęte gwarancjami Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, jak np. lokaty bankowe. Przedsiębiorcy oferujący tego typu inwestycje nie są podmiotami rynku finansowego, w związku z czym są wyłączeni spod kontroli Komisji Nadzoru Finansowego. W razie niewypłacalności lub upadłości pożyczkobiorcy lub wystawcy weksla konsument może mieć problem z odzyskaniem zaangażowanych środków. Weksel nie jest także objęty regulacją ustawy o ofercie publicznej ani ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. W konsekwencji nie musi być on rejestrowany w Krajowym Rejestrze Papierów Wartościowych. Jego emisja, w celu pozyskania środków pieniężnych, nie podlega zatem kontroli z punktu widzenia spełniania wymogów prawnych. Wbrew zapewnieniom przedsiębiorców oferujących „inwestycje w weksle”, nie mogą oni zagwarantować zatem inwestorom bezpieczeństwa transakcji.
3. Czy gwarancja zwrotu kapitału przez przedsiębiorcę oferującego „inwestycję w weksle” może świadczyć o bezpieczeństwie inwestycji?
Reklamowana przez przedsiębiorców – wystawców weksla – gwarancja zwrotu kapitału początkowego mogłaby świadczyć o braku ryzyka inwestycyjnego po stronie konsumentów. Jednak każda forma inwestycji mającej na celu osiągnięcie zysku jest obarczona pewnym ryzykiem. Stąd też zapewnianie przedsiębiorców o zwrocie kapitału początkowego może wprowadzać konsumentów w błąd. W przypadku „weksli inwestycyjnych” ustanowione zabezpieczenie hipoteczne związane jest z umową pożyczki, a zatem zabezpiecza wyłącznie interes pośrednika, a nie konsumenta. Dlatego też zapewnienia przedsiębiorców o zwrocie kapitału początkowego mogą wprowadzać konsumentów w błąd.
4. Jakie obowiązki informacyjne ma wystawca weksli?
Wystawca weksli, czyli emitent, nie ma obowiązku przedstawiania żadnych dokumentów ofertowych. Wystarczy jego deklaracja o emisji weksli. Prawo nie zobowiązuje bowiem emitenta do zamieszczania w ogłoszeniu informacji o warunkach emisji, ani też nie przewiduje sankcji związanych z nierzetelnym informowaniem. Ocena faktycznego ryzyka inwestycyjnego spoczywa zatem na inwestorze, któremu trudno będzie zweryfikować obietnice emitenta złożone np. w reklamie produktu. W konsekwencji ryzyko inwestycyjne w takie instrumenty wzrasta.

Upadłość banku

1. Co dzieje się z moimi oszczędnościami, kiedy bank upada?
W sytuacji upadku banku instytucją powołaną do ochrony zgromadzonych w nim depozytów, jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Gwarantuje on zwrot 100 % oszczędności każdej osobie, będącej właścicielem depozytów, która posiada środki pieniężne o równowartości nie wyższej niż 100 000 euro. Środki pieniężne zgromadzone w danym banku niezależnie od tego na ilu rachunkach je zgromadzono są traktowane jako jeden depozyt. Do obliczenia wartości euro w złotych przyjmuje się kurs średni z dnia spełnienia warunku gwarancji, ogłaszany przez Narodowy Bank Polski. Limit kwoty gwarantowanej przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny obejmuje środki zgromadzone na rachunkach według stanu na dzień spełnienia warunku gwarancji łącznie z odsetkami naliczonymi do tego dnia. Zgodnie z ustawą o bankowym funduszu gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji, w przypadku banku dzień spełnienia warunku gwarancji oznacza dzień zawieszenia działalności banku wskazany w decyzji Komisji Nadzoru Finansowego i ustanowienia zarządu komisarycznego, o ile nie został on ustanowiony wcześniej, oraz wystąpienia do właściwego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości lub dzień wystąpienia przez Fundusz do właściwego sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości.
2. Co dzieje się z moimi rachunkami bankowymi (np. ROR), kiedy upada bank?
Zgodnie z ustawą prawo upadłościowe, umowy rachunku bankowego z dniem ogłoszenia upadłości banku ulegają rozwiązaniu, z tym że oprocentowanie rachunków bankowych jest naliczane do dnia ogłoszenia upadłości banku. Dotyczy to m.in. najczęściej zawieranych przez konsumentów umów rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego. W takim przypadku, w celu zapewnienia możliwości dalszego otrzymywania świadczeń lub środków pieniężnych na rachunek bankowy (np. z tytułu wynagrodzenia, zasiłku, emerytury etc.), niezbędne będzie założenie nowego rachunku w innym banku i powiadomienie o tym fakcie odpowiednich podmiotów, które dotychczas zasilały nasze konta (np. pracodawcę lub ZUS). Równocześnie, zgromadzone na rachunkach bankowych środki pieniężne podlegają ochronie do łącznej równowartości 100 000 euro. Również rachunki wspólne objęte są gwarancjami Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. W takim przypadku kwota gwarantowana wyliczana jest odrębnie dla każdego ze współposiadaczy rachunku. Sytuacja ta może dotyczyć m.in. małżonków posiadających wspólne konto.
3. Co dzieje się z moim inwestycjami, kiedy upada bank?
Nie wszystkie produkty inwestycyjne oferowane przez banki są objęte gwarancjami Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Podstawowym kryterium w takim przypadku jest ustalenie podmiotu, z którym konsument zawiera umowę. Gwarancją nie są objęte produkty inwestycyjne, w których bank występuje wyłącznie w charakterze pośrednika. Będzie to dotyczyło w szczególności nabycia jednostek funduszu inwestycyjnego lub lokat strukturyzowanych w formie polisy ubezpieczeniowej. W razie jakichkolwiek wątpliwości powinniśmy się upewnić przed zawarciem umowy, czy powierzone przez nas środki objęte są gwarancją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Obligacje podporządkowane to instrumenty finansowe, którym towarzyszy podwyższone ryzyko związane z możliwością ich wykorzystania w procesie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banku. Jeśli bank, który wyemitował te obligacje, będzie miał poważne problemy finansowe, to inwestor może nie odzyskać częsci lub nawet całości swoich środków. Jego roszczenia będą zaspokajane na końcu, czyli po wszystkich innych wierzycielach banku, pod warunkiem, że zostaną jakieś pieniądze do podziału. Należy podkreślić, że pieniądze ulokowane w obligacjach podporządkowanych nie podlegają ochronie, jaką są objęte np. depozyty bankowe, czyli gwarancjom BFG. Z tych względów obligacje podporządkowane nie są produktem odpowiednim dla inwestora indywidualnego, szczególnie dysponującego niewielkimi zasobami pieniężnymi. Instrumenty te nie powinny stanowić znaczącej części portfela inwestycyjnego przeciętnego konsumenta, który nie może dywersyfikować ryzyka inwestycyjnego. Jeśli z jakichś względów konsument ulokował znaczącą część swoich pieniędzy w obligacjach podporządkowanych, powinien rozważyć czy w miarę możliwości nie zredukować swojego zaangażowania w te instrumenty. W tym celu należy skontaktować się z podmiotami, za pośrednictwem których doszło do nabycia obligacji. Każdy klient ma prawo oczekiwać od tych instytucji rzetelnych i pełnych informacji oraz odpowiedzi na swoje pytania lub wątpliwości. Najlepiej, gdy informacje te przkazywane są konsumentowi w trwałej formie, np. pisemnej czy emailowej.
4. Co dzieje się z moim kredytem hipotecznym lub konsumenckim, kiedy bank upada?
Upadłość banku nie oznacza umorzenia zobowiązania kredytowego. Dotyczy to zarówno kredytu hipotecznego, jak i kredytu konsumenckiego. Konsumenci powinni nadal spłacać zobowiązanie zgodnie z harmonogramem spłaty kredytu, na rachunek widniejący w umowie kredytowej, o ile bank oddał środki pieniężne do dyspozycji kredytobiorcy. Jeśli do dnia ogłoszenia upadłości banku nie nastąpiło oddanie środków pieniężnych do dyspozycji kredytobiorcy to zgodnie z ustawą prawo upadłościowe ww. umowy ulegają rozwiązaniu z dniem ogłoszenia upadłości.
5. Co jeśli mój deweloper ma rachunek powierniczy w banku, który ma problemy finansowe, upada?
Zgodnie z art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (dalej: „ustawa o BFG”) w przypadku rachunków powierniczych deponentem jest powierzający a nie powiernik. Oznacza to, że w przypadku MRP deponentem staje się każdy z nabywców, który wpłacił środki na MRP, korzystając z odrębnego limitu gwarancyjnego (w wysokości do 100 000 euro). W związku z tym, w przypadku upadłości banku środki znajdujące się na MRP w momencie upadłości banku (bez względu na jego rodzaj) zostają zwrócone nabywcom w wysokości nieprzekraczającej ww. limitu. W przypadku OMRP w sytuacji upadłości banku nabywca otrzyma od BFG zwrot części wpłaconych przez siebie środków znajdujących się w momencie upadłości na tym rachunku, oczywiście w kwocie nie przekraczającej równowartości ww. limitu gwarancyjnego. Należy pamiętać, że w przypadku OMRP pozostała część środków nabywców będzie mogła zostać już wcześniej wypłacona deweloperowi na poczet zakończonego etapu przedsięwzięcia deweloperskiego (mówiąc obrazowo wypłacone środki zostały już „wbudowane” przez dewelopera w nieruchomość). W przypadku ZMRP, kwoty zgromadzone na tym rachunku są w wysokości wpłaconej przez nabywcę (w zależności od etapu może to być nawet 100 ceny% lokalu/ domu). Zatem w sytuacji upadłości banku prowadzącego ZMRP nabywca otrzyma od BFG zwrot wszystkich wpłaconych przez siebie środków, o ile ich wysokość nie przekracza ww. limitu gwarancyjnego. Kwoty przekraczające ww. limit gwarancyjny nie zostaną zwrócone nabywcy przez BFG. Nabywca zgodnie z art. 27 ustawy o BFG jest uprawniony do dochodzenia od podmiotu objętego systemem gwarantowania (banku prowadzącego MRP) roszczeń ponad wyżej określony limit gwarancyjny. Następuje to jednak na ogólnych zasadach i polega w szczególności na zgłoszeniu roszczenia do masy upadłości banku. Należy jednocześnie pamiętać, że w sytuacji, gdy nabywca posiada jednocześnie w tym samym banku, który prowadzi MRP (bez względu na jego rodzaj), prywatne konto bankowe (np. ROR, konto oszczędnościowe) przedmiotowy limit nie podlega zsumowaniu. Nabywca otrzyma wówczas zwrot jedynie do wysokości kwoty nieprzekraczającej 100 000 euro. Jeśli jednak umowę deweloperską zawrą dwie osoby (np. małżonkowie) to limit gwarancyjny w odniesieniu do środków zgromadzonych na MRP sumuje się. Upadłość banku nie ma wpływu na byt prawny umowy deweloperskiej, która nadal obowiązuje. Pomimo, że obecnie obowiązujące przepisy ustawy z dnia 16 września 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego nie regulują tej kwestii, w takim przypadku deweloper powinien zawrzeć umowę o prowadzenie MRP z nowym bankiem.
6. Gdzie uzyskam pomoc w sytuacji upadku, problemów finansowych mojego banku?
O udzielenie pomocy powinieneś zwrócić się do swojego banku. Potrzebne informacje możesz również znaleźć na stronie: Bankowego Funduszu Gwarancyjnego: https://www.bfg.pl/. Rzecznik Finansowy W sprawach finansowych możesz również skorzystać z bezpłatnej pomocy Rzecznika Finansowego: Al. Jerozolimskie 87, 02-001 Warszawa nr tel. 22 333 73 26, 22 333 73 27, nr faks 22 333 73 29 Do zadań Rzecznika Finansowego należy podejmowanie działań w zakresie ochrony klientów podmiotów rynku finansowego, których interesy reprezentuje. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie Rzecznika Finansowego https://rf.gov.pl/. Miejski/Powiatowy Rzecznik Konsumentów Możesz zwrócić się o bezpłatną pomoc do miejskiego (powiatowego) rzecznika konsumentów, działającego odpowiednio przy urzędach miast lub przy starostwach powiatowych w miejscu twojego zamieszkania. Do zadań rzeczników konsumentów należy między innymi zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów. Na stronie https://uokik.gov.pl/ w zakładce: „Konsumencie, masz problem? Znajdź pomoc w swoim mieście”, znajdziesz wyszukiwarkę, która ułatwi Ci ustalenie danych teleadresowych najbliższego dla Ciebie rzecznika konsumentów.
7. Gdzie powinienem się zgłosić i co powinienem zrobić w sytuacji upadku banku w ramach tzw. pierwszych kroków?
Jeżeli dowiedziałeś się o upadłości Twojego banku, w pierwszej kolejności sprawdź komunikaty zamieszczane na stronie internetowej Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (https://www.bfg.pl/). Bankowy Fundusz Gwarancyjny informuje o sposobach i terminie wypłaty środków gwarantowanych dla klientów banku w przypadku jego upadłości. Z komunikatu dowiesz się m.in. w placówkach których banków i w jakim okresie możesz odebrać środki. Poza stroną internetową informację o sposobie i terminie wypłaty gwarantowanych środków Bankowy Fundusz Gwarancyjny ogłasza w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim. Do odbioru pieniędzy potrzebny będzie Ci dowód osobisty bądź inny dokument tożsamości. Jeżeli termin wypłaty środków w placówkach banków wskazany przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny już minął, sprawdź w komunikacie, w jaki sposób możesz otrzymać zwrot swoich pieniędzy bezpośrednio od Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Bankowy Fundusz Gwarancyjny zapewnia wypłatę środków stanowiących co do zasady równowartość 100 000 euro (kwota ta dotyczy Twoich łącznych oszczędności w danym banku, niezależnie od liczby posiadanych w nim rachunków). Zwrotu pieniędzy w kwocie przekraczającej ten limit możesz dochodzić w postępowaniu upadłościowym bezpośrednio od upadłego banku. Wymaga to zgłoszenia wierzytelności sędziemu-komisarzowi w terminie wskazanym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości banku. Wzór wniosku o zgłoszenie wierzytelności znajdziesz na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości: https://www.ms.gov.pl/pl/restrukturyzacja-i-upadlosc/wzory-stosowane-w-postepowaniu-upadlosciowym/. Jeżeli nie wiesz jak wypełnić znajdujący się tam formularz i jakie dokumenty dołączyć do wniosku, poproś o pomoc miejskiego/powiatowego rzecznika konsumentów. Jeżeli na Twój rachunek bankowy wpływały regularnie środki pieniężne np. z tytułu wynagrodzenia za pracę, emerytury bądź spodziewasz się innych wpływów, niezwłocznie poinformuj swojego pracodawcę, dłużników i inne instytucje o numerze rachunku, który posiadasz w innym banku i na który będą mogły być dokonywane przelewy.
8. Kiedy i kogo powinienem zawiadomić w sytuacji posiadania oszczędności w upadającym banku?
Jeżeli posiadasz oszczędności w upadającym banku powinieneś zgłosić się do wyznaczonych placówek banków w celu ich odbioru. Informację o tym, gdzie i w jakim terminie będziesz mógł otrzymać zwrot zgromadzonych na rachunku środków, uzyskasz na stronie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (https://www.bfg.pl/). Bankowy Fundusz Gwarancyjny zapewnia bezpieczeństwo depozytów zgromadzonych w bankach i w razie upadłości jednego z nich wypłaca klientom ich oszczędności. Do odbioru pieniędzy będzie Ci potrzebny dowód osobisty bądź inny dokument tożsamości. Jeżeli nie chcesz odbierać pieniędzy w gotówce, możesz po okazaniu dokumentu tożsamości w wyznaczonej placówce wskazać rachunek bankowy, na który zostaną przelane twoje oszczędności. Jeżeli nie zgłosiłeś się w wyznaczonym terminie do wskazanej przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny placówki banku, będziesz mógł złożyć wniosek o wypłatę Twoich oszczędności bezpośrednio do Bankowego Funduszu Gwarancyjnego – wzór wniosku oraz wszelkie informacje o sposobie jego złożenia i warunkach, które musisz spełnić znajdziesz na ww. stronie Bankowego Fundusz Gwarancyjnego. Termin na złożenie takiego wniosku do Bankowego Funduszu Gwarancyjnego wynosi 5 lat od dnia złożenia przez uprawnioną instytucję wniosku o ogłoszenie upadłości banku. Bankowy Fundusz Gwarancyjny w swoim komunikacie na stronie internetowej wskaże dzień, w którym ten 5-letni termin upływa. Po tym terminie roszczenia o wypłatę Twoich oszczędności przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny ulegają przedawnieniu. Jeżeli Twoje oszczędności zgromadzone w banku przekraczają równowartość 100 000 euro powinieneś zgłosić swoją wierzytelność w postępowaniu upadłościowym w terminie wskazanym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości banku. Bankowy Fundusz Gwarancyjny zapewnia bowiem wypłatę środków w wysokości nie przekraczającej równowartości 100 000 euro (kwota ta dotyczy Twoich łącznych oszczędności w danym banku, niezależnie od liczby posiadanych w nim rachunków). W pozostałym zakresie zwrotu oszczędności będziesz musiał dochodzić bezpośrednio od upadającego banku. Wzór wniosku o zgłoszenie wierzytelności znajdziesz na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości: https://www.ms.gov.pl/pl/restrukturyzacja-i-upadlosc/wzory-stosowane-w-postepowaniu-upadlosciowym/. Jeżeli nie wiesz jak wypełnić znajdujący się tam formularz i jakie dokumenty dołączyć do wniosku, poproś o pomoc miejskiego/powiatowego rzecznika konsumentów.
9. Kto, w sytuacji upadku banku, wypłaci mi pieniądze i w jakim terminie?
Wypłatą pieniędzy zajmuje się Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Podmiot, z którym Zarząd Funduszu zawrze stosowną umowę rozpocznie dokonywanie wypłat środków gwarantowanych zgodnie z uchwałą Zarządu Funduszu, w ciągu 7 dni roboczych od dnia spełnienia warunku gwarancji.
10. Czy tak samo jestem chroniony w polskim banku jak i w przypadku upadku banku zagranicznego oferującego produkty finansowe na terenie Polski?
Oddziały banków mających siedzibę w innych państwach będących członkami Unii Europejskiej (banki te zwane są instytucjami kredytowymi), wykonujące działalność na terytorium Polski, przynależą do systemu gwarantowania depozytów kraju macierzystego (kraju siedziby). Poziom gwarancji we wszystkich państwach Unii Europejskiej wynosi 100 000 euro (lub jego równowartość w walucie krajowej). Systemem gwarantowania depozytów objęte są środki zgromadzone w oddziałach banków zagranicznych (czyli oddziałach banków z siedzibą na terytorium państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej) w zakresie, w jakim system gwarantowania depozytów w tym państwie nie zapewnia wypłaty środków co najmniej w zakresie i w wysokości określonych w ustawie o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji.
11. Jak moje środki pieniężne są chronione przez system przed upadłością banku?
Bankowy Fundusz Gwarancyjny chroni depozyty zgromadzone m.in. w:

  • bankach krajowych (tj. z siedzibą na terytorium Polski), z wyłączeniem Banku Gospodarstwa Krajowego,
  • oddziałach banków zagranicznych (tj. banków z siedzibą za granicą Polski, na terytorium państwa niebędącego członkiem UE) o ile oddział banku zagranicznego nie jest uczestnikiem innego systemu gwarantowania albo system, do którego przynależy nie zapewnia gwarancji co najmniej w zakresie i w wysokości, w jakiej zapewnia je Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

Maksymalna wysokość środków, która może być zwrócona jednemu deponentowi w ramach gwarancji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego w danym banku wynosi równowartość w złotych 100 000 euro, bez względu na liczbę rachunków posiadanych przez deponenta w tym banku. Ochroną objęte są środki w złotych, jak i w walucie obcej. Więcej informacji o zasadach działania Bankowego Funduszu Gwarancyjnego jest dostępnych na jego stronie www.bfg.pl.


CHF

1. Dla kogo i w jakim celu powstała ta strona internetowa?
Niniejsza strona powstała w odpowiedzi na zapotrzebowanie opinii publicznej oraz licznej grupy osób posiadających kredyty we franku szwajcarskim, na informacje odnośnie działań podejmowanych przez organy administracji państwowej w związku ze znaczącym umocnieniem się tej waluty. Graficzna forma prezentacji kalendarium wydarzeń ułatwi ich prześledzenie, a także stanowić będzie kompendium wiedzy zawierające zarówno aktualne, jak i archiwalne dane. W celu zobrazowania podjętych przez poszczególne banki kroków, mających na celu ułatwienie spłaty kredytu, publikowane jest także tabelaryczne zestawienie informacji banków dotyczące kredytów udzielanych we franku szwajcarskim. Dane uzyskiwane są w trakcie dwóch postępowań wyjaśniających prowadzonych w sprawie 27 banków, które udzielały konsumentom kredytów hipotecznych we franku szwajcarskim. Zestawienia są sporządzane na podstawie informacji uzyskanych od banków i stanowią wyłącznie aktualny obraz sytuacji na rynku. Nie powinny być interpretowane w kontekście ewentualnego naruszenia obowiązujących przepisów prawa, bowiem ocena prawna stanowi przedmiot postępowań prowadzonych przez Prezesa UOKiK. Prezentowane dane będą aktualizowane w oparciu o informacje udzielane przez banki. Każde zestawienie zawiera informacje m.in. na temat:

  • wysokości kursów kupna i sprzedaży CHF,
  • uwzględniania przez bank ujemnej stawki bazowej LIBOR,
  • uwzględniania ujemnej stopy oprocentowania,
  • możliwości zawieszenia spłaty kredytu,
  • możliwości wydłużenia okresu kredytowania,
  • możliwości przewalutowania kredytu po kursie niższym niż wskazany w tabeli kursowej banku.

Dzięki temu konsumenci mogą zorientować się, jakie warunki oferuje dany bank na tle konkurencji. Zestawienie ma również na celu promowanie najlepszych praktyk stosowanych w odniesieniu do kredytów we franku szwajcarskim oraz zachęcenie banków do podejmowania inicjatywy prowadzącej do złagodzenia negatywnych skutków nagłej zmiany kursu. Ponadto, konsumenci chcący poinformować Urząd o nieprawidłowościach występujących na rynku usług finansowych, mogą to zrobić  kontaktując się z UOKiK.

2. Napisałem maila opisującego moją sytuację kredytową na adres frank@uokik.gov.pl. Co się teraz dzieje z tą wiadomością?
Dziękujemy za zawiadomienie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Przesłaną przez Państwa informację wraz z ewentualnie załączoną dokumentacją Urząd może wykorzystać w toku prowadzonego obecnie badania działań banków, jeżeli informacje te będą dotyczyć kwestii, które są przedmiotem analizy w tych postępowaniach. W dniu 20 stycznia 2015 r. Prezes UOKiK wszczął w tym zakresie dwa postępowania wyjaśniające. Ich celem jest wstępne ustalenie, czy działania banków związane ze sposobem uwzględniania ujemnych wartości stawek bazowych LIBOR w oprocentowaniu kredytów hipotecznych wyrażonych/denominowanych/indeksowanych we frankach szwajcarskich mogły naruszyć przepisy uzasadniające podjęcie przez Prezesa UOKiK stosownych działań. Ponadto, Urząd sprawdza, czy żądanie od konsumentów dodatkowego zabezpieczenia umów o kredyt hipoteczny wyrażony/denominowany/indeksowany we frankach szwajcarskich w związku ze wzrostem kursu tej waluty wobec złotego mogło naruszyć przepisy uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów lub naruszyć chronione prawem interesy konsumentów uzasadniające podjęcie działań określonych w odrębnych ustawach. Postępowania wyjaśniające prowadzone są w interesie publicznym. Ich wynik nie będzie miał bezpośredniego przełożenia na podnoszone przez Państwa indywidualne roszczenia dotyczące trybu spłaty zaciągniętego kredytu, w tym sposobu skalkulowania wysokości jego rat. Prezes UOKiK nie ma ani prawnych, ani faktycznych możliwości rozstrzygania tego rodzaju indywidualnych spraw konsumenckich w sporze z bankiem. Nie jest też uprawniony do dokonywania – na indywidualne wnioski konsumentów – analizy poszczególnych postanowień pod kątem występowania w umowach klauzul niedozwolonych. Ze względu na indywidulany charakter spraw sugerujemy rozważenie skorzystania z profesjonalnej pomocy prawnej. Przebieg i stan wskazanych postępowań wyjaśniających będziecie mogli Państwo śledzić na niniejszej stronie internetowej.
3. Czym jest LIBOR?
LIBOR (London Interbank Offered Rate) to stopa procentowa kredytów udzielanych na rynku międzynarodowym w Londynie. Jest ustalana codziennie o godz. 11.00 (GMT) na podstawie odpowiedzi największych światowych instytucji finansowych na pytanie, po jakiej cenie (stopie procentowej) byłyby w stanie uzyskać fundusze w danej walucie na rynku międzybankowym. Wskaźnik obliczany jest dla dolara amerykańskiego (USD), euro (EUR), franka szwajcarskiego (CHF), funta brytyjskiego (GBP) i jena japońskiego (JPY). Dla każdej z tych walut publikowany jest poziom wskaźnika LIBOR dotyczący pożyczek na 1 dzień, 1 tydzień, 1 miesiąc, 2 miesiące, 3 miesiące, 6 miesięcy i 1 rok. LIBOR obliczany jest jako średnia arytmetyczna wielkości oprocentowania podawanych przez banki będące uczestnikami panelu LIBOR, po odrzuceniu odpowiedniej liczby najwyższych i najniższych z nich. Wskaźnik LIBOR bardzo często stosowany był przez banki do ustalania oprocentowania kredytów hipotecznych denominowanych w CHF. Typowa stosowana przez nie formuła to suma wskaźnika LIBOR (najczęściej trzy- lub sześciomiesięcznego) oraz marży banku (np. „LIBOR 3M + 1,5%”). Przy takim rozwiązaniu spadek LIBOR bezpośrednio przekłada się na spadek oprocentowania kredytu.